Με την αγωνία και τον φόβο από τις φετινές πυρκαγιές να κυριαρχούν, όπως και ένα μεγάλο αίσθημα απογοήτευσης ότι «για μια ακόμη χρονιά καίγεται η χώρα και δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα», κυκλοφορούν στη δημόσια σφαίρα μια σειρά από ενστάσεις, δηλώσεις, οργισμένες «προτάσεις» και πολλοί αφορισμοί, που αφορούν κυρίως τα αεροπορικά μέσα πυρόσβεσης. Ελπίζουμε πως θα μπορέσουμε να απαντήσουμε αρκετές από αυτές όπως τις συλλέξαμε διαδικτυακά.
«Γιατί η Ελλάδα δεν έχει αγοράσει τα Canadair 515, που είναι τα καινούργια πυροσβεστικά»;
Απάντηση: Η Ελλάδα θα είναι μαζί με άλλες 5 ευρωπαϊκές χώρες, ο πρώτος πελάτης της εταιρίας De Havilland Canada που θα παράξει τα DHC-515. Οπότε η παραγγελία έχει δρομολογηθεί. Να το αναλύσουμε εδώ: Τα πυροσβεστικά τύπου Canadair τα κατασκεύαζε η καναδική Bombardier. Η παραγωγή τους σταμάτησε, τα σχέδια και τα δικαιώματα παραγωγής τα πήρε η Viking Air, η οποία μαζί με κάποιες άλλες εταιρίες του ίδιου ομίλου μετονομάστηκε πρόσφατα σε De Havilland Canada (DHC). Η εταιρία αυτή έχει κάνει τα σχέδια για το επόμενο μοντέλο Canadair, το DHC-515, το οποίο όμως σήμερα δεν είναι σε παραγωγή, δεν υπάρχει!
Η εταιρία έψαχνε να βρει χρηματοδότηση και πελάτες για να ανοίξει νέα γραμμή παραγωγής, οπότε εδώ εμφανίστηκε μια ομάδα 6 ευρωπαϊκών χωρών (Γαλλία, Ισπανία, Ιταλία, Ελλάδα, Πορτογαλία, Κροατία), για να παραγγείλει έως 22 αεροσκάφη. Τις σχετικές διαπραγματεύσεις σε διακρατικό επίπεδο με την κρατική υπηρεσία του Καναδά (Canadian Commercial Corporation) συντονίζει και όργανο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Γενική Διεύθυνση Ευρωπαϊκής Πολιτικής Προστασίας και Επιχειρήσεων Ανθρωπιστικής Βοήθειας (ECHO). Άρα η διεργασία παραγγελίας έχει ήδη ξεκινήσει, σίγουρα χρειαζόμαστε περισσότερες πληροφορίες για το που βρίσκεται.
«Πότε λοιπόν θα μας παραδοθούν τα 515»;
Απάντηση: Η DHC δήλωσε φέτος στην αεροπορική έκθεση του Παρισιού πως προβλέπει έναρξη παραδόσεων το 2027 (είχε πει παλαιότερα για το 2025) καθώς οι διαπραγματεύσεις συνεχίζονται. Το ζήτημα εδώ είναι -κατά την εκτίμηση μας- αρκετά περίπλοκο καθώς το αεροσκάφος εμφανίζεται εξελιγμένο αλλά μάλλον όχι ώριμο ως σχεδίαση (περιλαμβάνει «γυάλινο» κόκπιτ, έχει ικανότητα μεταφοράς 7 τόνων νερού αντί για 6 κ.λπ.). Όπως δήλωσε στέλεχος της εταιρίας «το αεροσκάφος απαιτεί σύνθετη μηχανολογική εξέλιξη και χρειαζόμαστε να συμφωνήσουμε με τους ευρωπαίους πελάτες μας σχετικά, για αυτό θα χρειαστούμε περισσότερο χρόνο».
«Έχω ακούσει πως ένα παλιό Canadair 215 κάνει 3-4 εκατομμύρια δολάρια, και ένα 515 θα κάνει από 25 έως 35 εκατ.».
Απάντηση: Λάθος και τα δύο. Αρχικά, μιας και τα Canadair, που είναι εδώ και πολλά χρόνια το μόνο μέσης κατηγορίας βάρους ειδικά εξελιγμένο πυροσβεστικό αεροσκάφος (υπάρχουν μικρότερα όπως το Air Tractor και μεγαλύτερα όπως το Beriev Be-200), δεν παράγονται, είναι περιζήτητα ως μεταχειρισμένα. Ακόμη και να βρεις παλαιό Canadair 215 που να έχει κάποια χρόνια ζωής, η ανακαίνιση του είναι πολύ ακριβή. Φέτος μια τοπική υπηρεσία Πολιτικής Προστασίας του Καναδά, αυτή της περιφέρειας του Saskatchewan, παρέλαβε ένα Canadair 215T, δηλαδή αναβαθμισμένο με κινητήρες Turboprop (πιο ισχυρούς που επιτρέπουν λειτουργία σε δύσκολες καιρικές συνθήκες, σε μεγάλη θερμοκρασία περιβάλλοντος κ.λπ.) με κόστος 27,4 εκατ. δολάρια. Την αναβάθμιση έκανε η De Havilland Canada, η οποία προσφέρει τέτοιες υπηρεσίες συντήρησης και ανακαίνισης.
Όσο για το κόστος του 515: Επίσημα δεν έχει ανακοινωθεί, αλλά το προηγούμενο μοντέλο, το 415 πωλείται στη διεθνή αγορά ως μεταχειρισμένο (θυμίζουμε δεν υπάρχει ανοιχτή γραμμή παραγωγής σήμερα για κανένα Canadair) στα 35-37 εκατ. δολάρια. Αν λοιπόν το προηγούμενο μοντέλο, ως μεταχειρισμένο, είναι σε αυτά τα επίπεδα, εκτίμηση μας είναι πως ένα 515 θα «σκαρφαλώσει» αρκετά παραπάνω.
Παρουσίαση: Canadair CL-415, ο φύλακας Άγγελος των ελληνικών δασών
«Τα Canadair 515 κάνουν πυρόσβεση και νύχτα, να τα πάρουμε τώρα»
Απάντηση: Δεν κάνουν πυρόσβεση τη νύχτα. Έχουν γίνει σχετικές δοκιμές από άλλους τύπους αεροσκαφών, αλλά ως πιστοποιημένη-δοκιμασμένη υπηρεσία δεν παρέχεται. Το γιατί είναι εύκολο να το κατανοήσει κανείς: Ήδη την ημέρα, με φως, τα πυροσβεστικά πολλές φορές θα δυσκολευτούν να κάνουν ρίψη πετώντας μέσα στον καπνό, σε απότομες πλαγιές, με ελιγμούς, αποφεύγοντας πυλώνες και καλώδια ρεύματος. Πόσο μάλλον με ανέμους, με ύπαρξη επίγειων πυροσβεστικών τμημάτων που πρέπει να ξέρουν που είναι για να μην τα «βομβαρδίσουν» με τόνους νερού (κάτι πολύ επικίνδυνο που μπορεί να σκοτώσει άνθρωπο στο έδαφος). Φαντάζεται κανείς τον πολλαπλασιασμό της δυσκολίας να γίνει όλο το παραπάνω νύχτα;
Έτσι ξαναλέμε, νυχτερινή πυρόσβεση με αεροσκάφη σταθερής πτέρυγας δεν είναι προς το παρόν διαθέσιμη, ίσως με τεχνολογική εξέλιξη να την δούμε αργότερα. Προσφέρεται όμως από εξειδικευμένα ελικόπτερα, για τα οποία έχουμε γράψει σχετικά. Να πούμε εδώ όμως πως προς τα πυροσβεστικά ελικόπτερα που δρουν στην Ελλάδα δεν έχουν σχετική πιστοποίηση και εξοπλισμό. Άρα αναμένουμε και εδώ.
Γιατί γράφεται ότι τα Canadair 515 θα μπορούν να κάνουν νυχτερινή πυρόσβεση; Μάλλον από παρεξήγηση γιατί η κατασκευάστρια εταιρία έχει ανακοινώσει πως θα έχουν δυνατότητα «νυχτερινής όρασης», δηλαδή συμβατότητα με τις ειδικές διόπτρες νυκτός για τους πιλότους, μαζί με πακέτο ραντάρ/κάμερας στις πτέρυγες. Αυτός όμως ο εξτρά εξοπλισμός είναι για ειδικούς άλλους ρόλους που θα μπορεί να αναλάβει το αεροσκάφος, δηλαδή έρευνα σε θάλασσα, ή για ανεφοδιαστικό. Όχι όμως για τη ριψοκίνδυνη ρίψη νερού.
«Γιατί δεν παίρνουμε 5-10 ρωσικά Beriev Be-200 που ρίχνουν 12 τόνους νερό»;
Απάντηση: Αρχικά να πούμε εδώ πως όλα τα εναέρια μέσα πυρόσβεσης προσφέρουν. Και το Be-200 ως αμφίβιο και μεγάλης χωρητικότητας είναι σαφώς εντυπωσιακό. Τα ζητήματα όμως στην απόκτηση του είναι πολλά. Αρχικά τα Be-200 έχουν πωληθεί διεθνώς μόνο σε Αλγερία και Αζερμπαϊτζάν, δεν είναι καν γνωστό αν είναι ακόμη διαθέσιμα προς πώληση -λόγω διεθνούς εμπάργκο- και πότε θα μπορούσαν να κατασκευαστούν. Ενώ από το 2022 το αεροσκάφος δεν έχει άδεια λειτουργίας εντός Ε.Ε. άρα η αγορά του τώρα αποκλείεται.
Η Ρωσία, διαθέτει μερικά σε ξένες χώρες για πυρόσβεση (το κάνει φέτος στην Τουρκία) είτε ως ενοικίαση, είτε ως ανθρωπιστική βοήθεια. Στην Ελλάδα επίσης είχαν βοηθήσει και το 2007 και το 2021. Όπου εκεί έδειξαν και την απόδοση τους αλλά και τους περιορισμούς τους, να δράσουν αποδοτικά στο έντονο ελληνικό ανάγλυφο. Δεν είναι θέμα «λάθους», αλλά κάθε αεροσκάφος έχει διαφορετικό «φάκελο» λειτουργίας, το ογκώδες Be-200 των 32 μέτρων και των 40 τόνων βάρους, δεν μπορεί να κινηθεί ευέλικτα και να κατέβει χαμηλά σε πυκνό, όπως κάνουν τα Canadair και τα Air Tractor. Αποδίδει καλύτερα, με ρίψεις από πιο μεγάλο υψόμετρο, ή σε επίπεδες εκτάσεις με ήπιο ανάγλυφο, δηλαδή όπως αυτό που έχει η Ρωσία στο μεγαλύτερο μέρος της. Άρα για την Ελλάδα, αν και προσφέρει, δεν είναι το ιδανικό.
Οι πυρκαγιές στην Ελλάδα μέσα από τα “μάτια” του Beriev Be-200 (βίντεο)
Αλλά και να θέλαμε να το παραγγείλουμε και να μην υπήρχαν τεχνικά, επιχειρησιακά και πολιτικά ζητήματα, το κόστος του δεν θα ήταν μικρό καθώς θα έπρεπε να εντάξουμε στην Πολεμική μας Αεροπορία ένα νέο τύπο αεροσκάφους, με όλο το ειδικό κόστος πρώτης εισαγωγής, και μάλιστα ρωσικής σχεδίασης, κουλτούρας, ροής ανταλλακτικών, κ.λπ. Ένα «τεστ» δηλαδή που δεν έχουμε ξανακάνει και κανείς δεν μπορεί να υπολογίσει το πως θα απέδιδε και πόσο θα κόστιζε αρχικά αλλά και σε βάθος χρόνου.
«Γιατί να μην πάρουμε 2-3 λιγότερα Rafale ώστε να πάρουμε πυροσβεστικά»;
Απάντηση: Το ερώτημα αυτό κυκλοφορεί σε πολλές εκδοχές εδώ και δεκαετίες στην Ελλάδα. Και πάντα έχει την ίδια φόρμα «αντί για όπλα να ξοδέψουμε σε νοσοκομεία, πυροσβεστικά αεροσκάφη, ελικόπτερα του ΕΚΑΒ, γιατρούς, νοσηλευτές, κρεβάτια εντατικής, ασθενοφόρα, πυροσβεστικά οχήματα, σχολεία» και ο κατάλογος δεν τελειώνει ποτέ. Το ερώτημα μοιάζει αφελές αλλά δεν είναι. Γιατί στην ουσία του θίγει ένα καίριο ζήτημα που αφορά κάθε χώρα. Του πως κατανέμεις την δημόσια δαπάνη σε κρίσιμες ανάγκες. Καθώς όλα τα παραπάνω κρίσιμα και σημαντικά είναι, και η άμυνα, και η δημόσια υγεία, και οι υποδομές πολιτικής προστασίας, και η δημόσια παιδεία.
Η πρώτη απάντηση στο ερώτημα είναι η εξής «μα αν δεν έχεις άμυνα με όλα τα απαραίτητα μέσα, μπορεί αύριο να μην έχεις καν κράτος να σου παρέχει όλες τις άλλες υποδομές». Η απάντηση αυτή λοιπόν δίνει την γνωστή προτεραιότητα στην Εθνική Άμυνα, με όλα τα υπόλοιπα να έπονται. Είναι πειστική; Δυστυχώς όχι. Γιατί το ίδιο κοινό (ελληνικό αλλά και σε πολλές άλλες χώρες που διατυπώνεται το ίδιο ερώτημα) δεν είναι χωρίς εμπειρίες. Και βλέπει φαινόμενα κακοδιαχείρισης και σε θέματα άμυνας (να μην ανοίξουμε εδώ το εγχώριο ιστορικό εξοπλιστικών σκανδάλων) και βλέπει την καθημερινότητα του να δυσκολεύει και ειδικά όσων είναι πιο χαμηλών εισοδημάτων, και διαπιστώνει πως η ζωή του μπορεί να κινδυνεύσει κάθε ώρα και στιγμή σε μια εντεινόμενη αλληλουχία κρίσεων (από τα μνημόνια, στον κορωνοϊό, στην κλιματική αλλαγή κ.ο.κ.).
Δεν μπορεί λοιπόν να απαξιώνεται η κοινωνική ανάγκη και η αγωνία, έστω και με τη γνώση πως πάντα υπάρχουν προτεραιότητες και η Άμυνα είναι στην κορυφή τους. Το κρίσιμο εδώ είναι η διαφάνεια. Να πείσει η εκάστοτε διοίκηση της Πολιτείας, ότι όχι μόνο υπάρχει προτεραιοποιήση αλλά και πως αυτή τηρείται αυστηρά, δεν υπάρχουν ή ελαχιστοποιούνται οι σπατάλες, διώκονται και τιμωρούνται οι παρασπονδίες, εξοστρακίζονται οι υπερφίαλοι και οι άχρηστοι. Και εδώ η χώρα μας χωλαίνει και διαχρονικά.
Αεροπυρόσβεση από την Elbit Systems. Μήπως να το «αντιγράψουμε»;
Για να συνοψίζουμε όλα τα παραπάνω: Υπάρχει σε εξέλιξη αγορά νέων πυροσβεστικών αεροσκαφών τύπου DHC-515, αλλά πριν το 2027 δεν πρέπει να τα περιμένουμε. Όχι δεν θα είναι φθηνά και πλέον δεν είναι φθηνή η πυρόσβεση με τέτοιου μεγέθους και εξειδίκευσης εναέρια μέσα. Όχι αυτά δεν κάνουν νυχτερινή πυρόσβεση, την κάνουν ελικόπτερα, αλλά προς το παρόν τέτοια δεν διατίθενται στην Ελλάδα (και από ότι ξέρουμε ούτε καν στην Ευρώπη).
Τελικό ερώτημα: «Αφού κάθε χρόνο μας λένε πως έχουμε περισσότερα εναέρια μέσα, γιατί κατακαιγόμαστε ακόμη»;
Απάντηση: Πράγματι τα τελευταία χρόνια έχουν πυκνώσει τα εναέρια πυροσβεστικά στην Ελλάδα, καθώς στα δικά μας -που συντηρούνται με μεγάλο κόπο από την Πολεμική Αεροπορία- έχουν προστεθεί και πολλά ενοικιαζόμενα, όπως και αρκετά από χώρες φιλικές όπως το Ισραήλ και η Ιορδανία (ακόμη και η Τουρκία έστειλε φέτος σε μια προσπάθεια συντήρησης καλού κλίματος). Αλλά κυρίως πολλά μέσα (αεροσκάφη, οχήματα) όπως και προσωπικό ήρθαν από την συντονισμένη προσπάθεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης που έχει συγκροτήσει μηχανισμό Πολιτικής Προστασίας (rescEU). Δεν μπορεί λοιπόν να μιλήσει εύκολα κανείς για «απουσία μέσων» τουλάχιστον στον αεροπορικό τομέα. Σαφώς αν είχαμε πιο βελτιωμένα Canadair, και ακόμη περισσότερα, θα βοηθούσαν.
Από 10 χώρες αεροσκάφη και προσωπικό για να μας βοηθήσουν στις πυρκαγιές
Αλλά εδώ γίνεται στην Ελλάδα ένα λάθος: Περιορίζουμε τη δασική πυρόσβεση στην αεροπορική της παράμετρο. Κι όμως, τα πυροσβεστικά αεροσκάφη δεν μπορούν να αναλάβουν το πλήρες βάρος, λειτουργούν συμπληρωματικά σε μια μεγάλη επίγεια επιχείρηση. Μπορεί να προλάβουν την αρχή μιας πυρκαγιάς, να ελέγξουν-φρενάρουν ένα μεγάλο μέτωπο, μπορεί σημειακά να σώσουν κάτι, αλλά η συνολική προσπάθεια απαιτεί τεράστια επίγεια παρέμβαση. Με πολυπληθές προσωπικό, έμπειρο, με γνώση της περιοχής, με πλάνα έτοιμα, με ανοιγμένους και συντηρημένους δασικούς δρόμους, με ομάδες εκπαιδευμένων εθελοντών, με πολλά οχήματα, με χρήση drones, με τοπικά «στρατηγεία», με ελικόπτερα και UAV επόπτευσης και περιπολίας. Με γενική κουλτούρα φροντίδας των δασών και χωρίς καταπάτηση και εκμετάλλευση τους, χωρίς μετατροπή τους σε σκουπιδότοπους (ότι πιο σύνηθες). Σε όλα τα παραπάνω πρέπει να ελέγχεται η εκάστοτε κυβέρνηση, τι εξαγγέλει, τι υλοποιεί, τι αποδίδει.
Όλα αυτά λοιπόν θα «σβήσουν μια φωτιά» και όχι μόνα τους τα δεκάδες αεροσκάφη, δικά μας, και όσα προστρέχουν από κάθε χώρα. Και όλα αυτά εντός μιας κλιματικής αλλαγής που δεν δείχνει να σταματά στο να αυξάνει τις θερμοκρασίες, δυσκολεύοντας ακόμη περισσότερο την ανθρώπινη δυνατότητα πυρόσβεσης.
Δωρεά ελληνικού UAV στο Πυροσβεστικό Σώμα από την ναυτιλιακή LATSCO, με ικανότητα πυρόσβεσης!
