Tο CANSA FC.20 των άκαρπων αερομαχιών και της μιας συντριβής

Η επιχειρησιακή δράση του FC.20 ξεκίνησε κάπως περίεργα, υπό εντελώς τυχαίες συνθήκες. Μέχρι τα τέλη του 1942, οι επιδρομές των συμμαχικών βομβαρδιστικών εναντίον στόχων εντός της Ιταλίας είχαν καταστεί αληθινός εφιάλτης. Η Regia Aeronautica χρειαζόταν απεγνωσμένως αναχαιτιστικά, αλλά τα διαθέσιμα ήταν δυστυχώς παρωχημένα. Ταυτοχρόνως, ήταν σε αναζήτηση νέων αεροσκαφών για να στελεχώσουν μονάδες της Βορείου Αφρικής και της Σικελίας. Η Ιταλική Βασιλική Αεροπορία μπορούσε να βασιστεί μόνο στα Macchi MC.200 και Reggiane Re.2001, τα οποία δεν ήταν εξ αρχής κατασκευασμένα για αυτόν το ρόλο.

Αναχαιτιστικά ζητούσε κατεπειγόντως και η 22η Μοίρα στο αεροδρόμιο της Capua, νοτίως της Ρώμης, για επιχειρήσεις εναντίον των βομβαρδιστικών B-24 «Liberators» που εκτελούσαν συχνές επιδρομές στην κεντρική και τη νότια Ιταλία. Όλα ξεκίνησαν όταν ο επισμηναγός Corrado Ricci βρέθηκε συμπτωματικά στο αεροδρόμιο Guidonia (το πειραματικό κέντρο της Regia Aeronautica) και είδε από κοντά ένα FC-20, όπου έμεινε άναυδος με τον οπλισμό του. Θεώρησε πως το αεροσκάφος διέθετε όλα τα στοιχεία για να αντιμετωπίσει επιτυχώς τα αμερικανικά βαρέα βομβαρδιστικά.

Ο Ricci αποτάθηκε στο μηχανικό της CANSA σχετικά με την ετοιμότητα του αχρησιμοποίητου ακόμη δευτέρου πρωτότυπου FC.20 (MM.404) ως αναχαιτιστικού. Έχοντας λάβει την επιθυμητή απάντηση, ταξίδεψε στις αρχές Μαρτίου του 1943 στη Guidonia για να το παραλάβει. Όμως μια σύντομη επανεκπαίδευση με πτητικές και μαχητικές δοκιμές ανέδειξαν τα μηχανολογικά προβλήματα: δύσκολος χειρισμός, χαμηλή ταχύτητα, μειωμένη ισχύς κινητήρος και ασταθής συμπεριφορά κατά την κρούση των όπλων του.

Ο Ricci το έφερε στην Capua, όπου προσπάθησε να εκμεταλλευτεί τα θετικά τουλάχιστον στοιχεία του αεροσκάφους. Υπήρξαν όμως νέες δυσκολίες, καθώς οι πρώτες πτήσεις εμφάνισαν περαιτέρω προβλήματα, όταν έκανε υπερβολικά πολύ χρόνο για να ανέβει σε ύψος 7.500 μέτρων. Σε μια άλλη πτήση, ενώ έτυχε να συναντήσει κάποια B-24 «Liberators», ο Ricci σημείωσε πως «οι διωκόμενοι κινούνταν γρηγορότερα από το διώκτη».

Στα τέλη Μαρτίου του 1943, το FC.20 μεταφέρθηκε στο αεροδρόμιο Furbara με την ευκαιρία της επίσκεψης του Μουσολίνι μαζί με ανωτάτους Ιταλούς και Γερμανούς αξιωματικούς. Κατά την επίδειξη αεροσκαφών υποψηφίων να στελεχώσουν τη Regia Aeronautica, το Breda των 37 χλστ. παρουσίασε αλεπάλληλες εμπλοκές και απογοήτευσε σφοδρώς με τα προβλήματα πυρός του. Ο Ricci το γύρισε στην Capua προσπαθώντας κατά την πτήση να επιτεθεί σε εχθρικά βομβαρδιστικά, αλλά δεν κατάφερε ποτέ να φτάσει στην απόσταση που χρειαζόταν για την πραγματοποίηση των εφορμήσεων.

Στις 10 Απριλίου του 1943 βρέθηκε κοντά σε έναν σχηματιμό δώδεκα «Liberators» που κινούνταν νοτίως μετά από ολοκλήρωση αποστολής βομβαρδισμού από ύψος 7.500 μέτρων. Κατευθυνόταν παράλληλα με αυτά περί τα 200 μέτρα πιο πάνω, επιλέγοντας το τελευταίο ως στόχο. Εξαπέλυσε επίθεση, αλλά οι απότομοι ελιγμοί του οδήγησαν σε απώλεια του ελέγχου του αεροσκάφους. Όταν τελικώς την ανέκτησε, ο Ricci βρέθηκε στην ουρά του εχθρικού σχηματισμού εν μέσω συγκεντρωμένων αμυντικών πυρών. Απήντησε μεν, αλλά δεν κατάφερε τίποτα περισσότερο από το να επιστρέψει σώος στη βάση του μαζί με το αεροσκάφος. Στην αναφορά πτήσεως, ο επισμηναγός εξηγούσε πως η χαμηλή ταχύτητα του FC.20 στα 7.500 μέτρα ύψους και η αστάθεια κατά τις βολές καθιστούσαν σχεδόν αδύνατη την επιτυχή στόχευση εναντίον των βαρέων βομβαρδιστικών.

Τρία FC.20 εστάλησαν στο αεροδρόμιο Cerveteri της Σικελίας. Αυτό αποτελούσε τη βάση της 174^ης Μοίρας Στρατηγικών Πληροφοριών (Squadriglia Ricognizione Strategica) που ήταν εφοδιασμένη με FIAT CR.25. Πέντε πιλότοι ξεκίνησαν την εκπαίδευση της χρήσης τους, αλλά όταν οι Σύμμαχοι αποβιβάστηκαν στο νησί τον Ιούλιο του 1943, η 174^η Μοίρα είχε μείνει μόνο με ένα FC.20 και τρία εκπαιδευμένα μέλη, τα οποία φυσικά ήταν πολύ λίγα για επιχειρησιακή δράση. Συνολικά οι ώρες πτήσως του FC.20 κατά την εκεί παραμονή του (25 Μαΐου – 27 Ιουλίου) δεν ξεπερνούσε τις 30.

Την 1η Αυγούστου, όταν διαλύθηκε η 174^η Μοίρα, το μοναδικό FC.20 μεταφέρθηκε στο αεροδρόμιο Foligno, κοντά στην Perugia, στο οποίο έφτασαν και δύο ακόμη απευθείας από το αεροδρόμιο της  CANSA στο Cameri. Το πιο σοβαρό περιστατικό έλαβε χώρα στις 24 Αυγούστου του 1943 όταν, κατά τη διάρκεια μιας τακτικής δοκιμαστικής πτήσης,  η αριστερή άτρακτος του αεροσκάφους του αντισμήναρχου Ivo de Wittembeschi σχίστηκε με αποτέλεσμα τη συντριβή του FC.20  και την απώλεια του ατυχούς αξιωματικού.

Λόγω της ανακωχής της Ιταλίας την 8^η Σεπτεμβρίου του 1943, δεν κατέστη δυνατόν να συγκεκριμενοποιηθούν όλα τα δυνατά και τα αδύνατα σημεία του FC.20 ώστε να δεχθεί τις αντίστοιχες εργοστασιακές διορθώσεις και βελτιώσεις. Το πυροβόλο των 37 χλστ. αποδείχθηκε ένα όντως ισχυρό όπλο, αλλά με εμπλοκές κατά την πυροδότηση και τη χειροκίνητη φόρτωσή του. Στην έκδοση του μαχητικού FC.20, η θέση του πυροβολητού ήταν θλιβερή: βρισκόταν στον άβολο χώρο του περιστρεφομένου πυργίσκου, πρακτικά καθήμενος επάνω στη βάση του πολυβόλου το οποίο γέμιζε χειροκίνητα.

Μετά την ανακωχή, ένα ή δύο αεροσκάφη επιτάχθηκαν από τους Γερμανούς, αλλά απολύτως τίποτα δεν είναι γνωστό για την περαιτέρω τύχη τους.