Μετά από σχεδόν τρεις δεκαετίες, η Βοσνία-Ερζεγοβίνη απειλείται με διάλυση, μετά την επίσημα πλέον διατυπωμένη επιθυμία της Σερβοβοσνιακής πλευράς να μη συμμετάσχουν μέλη της στα σώματα ασφαλείας και άλλες βασικές δομές του κράτους.
“Καρπός” ενός αιματηρού εμφυλίου, η Βοσνία – Ερζεγοβίνη ποτέ δεν κατάφερε στην ουσία να ξεφύγει από το παρελθόν της. Οι οντότητες από τις οποίες συντελούνταν – μουσουλμάνοι, Κροάτες και Σέρβοι – σχημάτισαν μια συνομοσπονδία, η οποία βασιζόταν σε αδύναμα θεμέλια και ήλπιζε σε μία ευρωπαϊκή προοπτική που δεν ήλθε ποτέ.
Χαρακτηριστικό είναι άλλωστε ότι η ΕΕ έχει επεξεργαστεί έναν κατάλογο με 14 προαπαιτούμενα για την έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων, εκ των οποίων η Βοσνία-Ερζεγοβίνη δεν έχει εφαρμόσει ούτε ένα μέχρι σήμερα…
Οι Σέρβοι της Βοσνίας, η διάλυση ενός κράτους και η “Μεγάλη Σερβία”
Αν οι Σέρβοι της Βοσνίας – με επικεφαλής τον πολιτικό ηγέτη τους, Μίλοραντ Ντόντικ επιμείνουν – στην απόφαση τους, αυτό σημαίνει ότι μέσα σε ένα εξάμηνο η τοπική κυβέρνηση θα πρέπει να εφαρμόσει τις αποφάσεις της βουλής και να προετοιμάσει νέους νόμους για στρατό, τη δικαιοσύνη και φορολογικό σύστημα.
Κανείς δεν ξέρει ποια θα είναι η συνέχεια, καθώς δεν είναι απίθανο σε αντίστοιχες ενέργειες να προβεί και η κροατική οντότητα της Βοσνίας.
Ποιά θα είναι όμως η αντίδραση της Ευρωπαϊκής Ένωσης και γενικότερα της Δύσης σε αυτήν την πιθανότατα εκρηκτική εξέλιξη για τα Βαλκάνια;
Ο Κρίστιαν Σμιτ, Ύπατος Εκπρόσωπος της διεθνούς κοινότητας για τη Βοσνία, μιλώντας στο γερμανικό ραδιόφωνο, σημείωσε ότι τα τελευταία χρόνια οι ιθύνοντες είχαν υποτιμήσει τις εξελίξεις σε αυτή την περιοχή των Βαλκανίων.
«Υπήρχε η αίσθηση ότι, από τη στιγμή που δεν ακούγεται τίποτα, δεν γίνεται τίποτα, όλα έχουν πάρει τον δρόμο τους».
«Είχαμε υποτιμήσει το ζήτημα” προσθέτει ο ίδιος. “Βέβαια τα πρώτα χρόνια ο Μίλοραντ Ντόντικ είχε συνεργαστεί εποικοδομητικά μαζί μας και οι σημερινές προσπάθειες για απόσχιση, τις οποίες στηρίζει, ίσως εξηγούνται με μια ματιά στο ημερολόγιο: Τον επόμενο χρόνο γίνονται εκλογές στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη και ο Ντόντικ, που είναι μέλος του συλλογικού προεδρείου, επιδίδεται σε προεκλογικό αγώνα. Αν το κάνει μόνο και μόνο για να διασφαλίσει τα προνόμιά του, αν όλα αυτά έχουν σχέση με θέματα νεποτισμού, αυτή τη στιγμή δεν θα ήθελα να πω περισσότερα…»
Από την πλευρά της η υπουργός Εξωτερικών Αναλένα Μπέρμποκ επισημαίνει ότι «η κατάσταση στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη είναι ανησυχητική. “Οι προσπάθειες για απόσχιση είναι απαράδεκτες. Για μένα αυτό σημαίνει ότι το υπάρχον πλαίσιο για την επιβολή κυρώσεων θα πρέπει να εφαρμοστεί απέναντι στον κ. Ντόντικ».
«Πρόκειται για τη σοβαρότερη κρίση που αντιμετωπίζει η Βοσνία μετά τη Συμφωνία του Ντέιτον», υπογράμμισε ο Μάιντα Ρούγκε, αναλυτής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Διεθνών Σχέσεων.
Κατ’ αυτόν, ο Ντόντικ δεν θα αποσύρει αμέσως Σερβοβόσνιους από το κράτος της Βοσνίας, αλλά θα προσπαθήσει να απαξιώσει τον διεθνή του προστατευτικό μανδύα με τη βοήθεια της Ρωσίας, με απώτερο στόχο την ένωση με τη «μητέρα Σερβία”.
Η ίδια η σερβική κυβέρνηση εξάλλου δεν κρύβει την επιθυμία της για ένα “Σερβικό κόσμο”, υπονοώντας την εδαφική συνένωση των σερβικών πληθυσμών στα Βαλκάνια.
Θυμίζουμε τέλος την ιδιαίτερη ανησυχία που είχε προκαλέσει το non paper το οποίο φέρεται να ήρθε στα χέρια του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ, στο οποίο αναφερόταν ένα σχέδιο για το διαμελισμό της Βοσνίας.
Πιο συγκεκριμένα, σε αυτό οι συγγραφείς του μιλούσαν για αναθεώρηση των συνόρων των χωρών που προέκυψαν από τη διάλυση της πρώην Γιουγκοσλαβίας.
Επίσης, γινόταν αναφορά σε επαναπροσδιορισμό των συνόρων ώστε να «επιλυθούν μακροχρόνια προβλήματα στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη και το Κόσοβο».
Μάλιστα, περιείχε και μία συγκεκριμένη πρόταση επ’αυτού: Ενοποίηση του Κοσόβου και της Αλβανίας, παραχώρηση, ως αντάλλαγμα, στη Σερβία του ευρύτερου μέρους της Σερβικής Δημοκρατίας της Βοσνίας, και ένωση των κροατικών περιοχών της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης με την Κροατία.
Αυτές οι εξελίξεις μπορούν να οδηγήσουν σε αναζωπύρωση των παθών στα πάντα εύφλεκτα Βαλκάνια. Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν πρέπει σε αυτήν ειδικά την περίπτωση να αφήσει χώρο σε άλλους παίκτες (Κίνα, Ρωσία αλλά και την Τουρκία) να κάνουν “παιχνίδι” στην περιοχή εις βάρος της.
Όποια λύση και αν επιλεχθεί – με τη μη διατάραξη του σημερινού status quo να φαντάζει ως η ασφαλέστερη – θα πρέπει να δοθεί μεγαλύτερο βάρος στην ενίσχυση ενός κράτους με πολύ συγκεκριμένες ιδιαιτερότητες, όπως είναι η Βοσνία.
Οι πολίτες της χώρας, η οποία μαστίζεται από διαφθορά και έντονα οικονομικά προβλήματα, θα πρέπει να πιστέψουν στην ευρωπαϊκή προοπτική της και να ενισχυθούν ανάλογα.
Ευρωπαϊκά κονδύλια θα πρέπει να επενδυθούν για τη βελτίωση των υποδομών της χώρας καθώς και την δημιουργία των κατάλληλων συνθηκών για την ανάπτυξη της τοπικής οικονομίας.
Διαφορετικά, η χώρα – “μωσαϊκό” με το πολύπαθο παρελθόν, εκτός από τις απρόβλεπτες εξελίξεις, τις οποίες ενδέχεται να πυροδοτήσει στην περιοχή, σταδιακά θα… εγκαταλειφθεί από τους ίδιους τους πολίτες της, ειδικά τους νέους, οι οποίοι αναζητούν την πρώτη ευκαιρία για να φύγουν στην Ευρώπη για μια καλύτερη ζωή.
(Με πληροφορίες από τη DW)
