Η σημερινή απέλαση του γάλλου πρεσβευτή από την Λευκορωσία δεν αιφνιδίασε κανέναν. Η κλιμάκωση της έντασης του Μινσκ με τη Δύση – και εν προκειμένω με τη Γαλλία – γίνεται εδώ και μήνες μεθοδικά, επιβεβαιώνοντας το ρόλο τον οποίο έχει αναλάβει το καθεστώς της Λευκορωσίας σε αγαστή συνεργασία με τη Μόσχα: αυτόν του αναχώματος των ευρωπαϊκών και γενικά των δυτικών επιρροών προς την Ανατολή.
Η επίσημη δικαιολογία για την απέλαση του γάλλου πρέσβη είναι το γεγονός ότι δεν κατέθεσε ποτέ τα διαπιστευτήριά του στον πρόεδρο Αλεξάντρ Λουκάσενκο, όπως αναφέρουν τα λευκορωσικά ΜΜΕ. Η Γαλλία απάντησε ότι ο πρέσβης είχε υποβάλλει κανονικά τα τυπικά έγγραφα στον υπουργό Εξωτερικών της χώρας και κάπου εκεί αρχίσει να φαίνεται σιγά σιγά ο πραγματικός λόγος της νέας πηγής έντασης με τη Δύση.
Η Γαλλία μαζί με όλες τις χώρες της ΕΕ δεν έχει προβεί σε αναγνώριση του αποτελέσματος των τελευταίων προεδρικών εκλογών στη Λευκορωσία τον Αύγουστο του 2020, καθώς έχουν διατυπωθεί σοβαρές υποψίες για εκτεταμένη νοθεία, εκφοβισμό των υποψηφίων της αντιπολίτευσης κτλ. Η ΕΕ μαζί με τις ΗΠΑ επέβαλλαν κυρώσεις στο Μινσκ και ο Λουκασένκο “πάγωσε” στην ουσία τις – ήδη περιορισμένες – σχέσεις της χώρας του με τη Δύση.
Η κατάσταση χειροτέρεψε ακόμη περισσότερο μετά το περιστατικό που αποκλήθηκε κρατική αεροπειρατεία στις 23 Μαΐου, με την εκτροπή της πτήσης Αθήνα-Βίλνιους και τη σύλληψη λευκορώσου αντιφρονούντος δημοσιογράφου και της φίλης του.
Κομβική η γεωγραφική της θέση για τα ρωσικά συμφέροντα
Η χώρα βρίσκεται σε κομβικό γεωγραφικά σημείο για τα συμφέροντα της Μόσχας: στα δυτικά της Ρωσίας και βόρεια της Ουκρανίας. Μετά δε και τις εξελίξεις στην Ουκρανία, τον εμφύλιο και τη διχοτόμηση της χώρας, η Ρωσία παρατηρεί με μεγάλη προσοχή τις κινήσεις της Δύσης στην περιοχή. Η θέση της Λευκορωσίας της προσφέρει ένα προωθημένο σημείο απ’όπου θα μπορούσε να απειλήσει τους αντιπάλους της, σε περίπτωση που θεώρησει ότι θίγονται τα συμφέροντα της.
Δεν είναι καθόλου τυχαίο άλλωστε ότι ο πρόεδρος Πούτιν υποσχέθηκε να υπερασπιστεί τη Λευκορωσία έναντι σε κάθε ξένη επιβουλή, της στέλνει στρατιωτικό υλικό αξίας εκατομμυρίων δολαρίων ενώ ο ρωσικός στρατός εκτελεί συχνά κοινά γυμνάσια με τις λευκορωσικές ένοπλες δυνάμεις.
Το παρελθόν της χώρας δείχνει το μέλλον
Με την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης αναρριχήθηκε στην εξουσία ο Αλεξάντερ Λουκασένκο. Από την πρώτη στιγμή, ο Λουκασένκο διακήρυξε ότι προτεραιότητα της πολιτικής του είναι η περαιτέρω βελτίωση των σχέσεων με τη Ρωσική Ομοσπονδία και στα αμέσως επόμενα χρόνια υπέγραψε μία σειρά από συμφωνίες συνεργασίας με τη Μόσχα. Ο πρόεδρος της Ρωσίας μάλιστα επιδίωξε να πραγματοποιηθεί μια “ένωση” των δύο χωρών, προσφέροντας έναν μάλλον περιφερειακό ρόλο στον Λουκασένκο, ο οποίος τελικά έκανε πίσω και απέφυγε το όλο εγχείρημα.
Αντίθετα με τις περισσότερες χώρες τις πρώην Σοβιετικής Ένωσης, οι οποίες στράφηκαν προς τη Δύση, ο Λουκασένκο διατήρησε την οικονομία κάτω από τον έλεγχο του κράτους και στράφηκε σχεδόν αποκλειστικά προς τη Μόσχα.
Ωστόσο το 2008, με αφορμή την κρίση και τις εχθροπραξίες μεταξύ Ρωσίας και Γεωργίας, το καθεστώς φαίνεται ότι θορυβήθηκε από τη διάθεση της Μόσχας να επιβληθεί με κάθε μέσο στην περιοχή και ξεκίνησε κάποιες δειλές επαφές με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Εκείνη την εποχή μάλιστα, πέρα από κάποια “φιλελευθεροποίηση” του καθεστώτος που αποτυπώθηκε στην παραχώρηση κάποιων μεγαλύτερων ελευθεριών στη δημόσια έκφραση των πολιτών, την απελευθέρωση κάποιων πολιτικών κρατουμένων, ο Λουκασένκο άρχισε να προωθεί τη χρήση της λευκορωσικής γλώσσας έναντι της ρωσικής. Η τάση όμως αυτή για απομάκρυνση από την “αγκαλιά” της Ρωσίας δεν κράτησε πολύ, καθώς ο Λουκασένκο κατάλαβε ότι η πολιτική του επιβίωση και η εξουσία του κινδύνευαν όσο απομακρυνόταν από τη Μόσχα…
Η εξάρτηση από τη Ρωσία και οι στόχοι της Μόσχας
Οι στενοί δεσμοί της Λευκορωσίας με τη Μόσχα απλώνονται σχεδόν σε όλους τους τομείς. Η Ρωσία είναι ο βασικός οικονομικός εταίρος της Λευκορωσίας και αυτό τα λέει όλα. Επιπλέον, η ενεργειακή εξάρτηση της χώρας του Αλεξάντερ Λουκασένκο είναι απόλυτη από την Ρωσία. Κατά συνέπεια οι σχέσεις των δύο χωρών είναι θα λέγαμε τόσο στενές που ορίζουν υπαρξιακά τη μακροβιότητα του καθεστώτος του νυν προέδρου της Λευκορωσίας.
Και ο Λουκασένκο θα συνεχίσει να είναι στο “τιμόνι” της χώρας όσο εξυπηρετεί το στόχο της Ρωσίας να κρατάει όσο το δυνατόν πιο μακριά της το ΝΑΤΟ. Η προσπάθεια της διείσδυσης της Δύσης ακόμη και σε χώρες που η Μόσχα θεωρεί στην ευρύτερη σφαίρα της επιρροής της, είναι “κόκκινο πανί” για τον πρόεδρο Πούτιν. Σε περίπτωση πτώσης του καθεστώτος Λουκασένκο, οι εξελίξεις εκτιμάται ότι θα ήταν ιδιαίτερα αρνητικές για τη Ρωσία, η οποία θα έχανε έναν πολύτιμο σύμμαχο και θα έβλεπε τη Δύση να φθάνει κυριολεκτικά στην “αυλή” της.
Αυτός λοιπόν ο κρίσιμος γεωπολιτικός ρόλος της Λευκορωσίας είναι και η “κατάρα” της. Είναι ο λόγος για τον οποίο παραμένει δεμένη στο ρωσικό “άρμα” και οι πολίτες της στερούνται τα οφέλη τα οποία θα μπορούσαν να αποκομίσουν από το άνοιγμα της οικονομίας και την ενεργή διασύνδεση της με τις γειτονικές χώρες. Πρόκειται για μια χώρα ιδιαίτερα απομονωμένη, όπως διαφαίνεται από τα παραπάνω την οποία κυβερνά ο “τελευταίος δικτάκτορας της Ευρώπης”, όπως έχουν αποκαλέσει τα διεθνή ΜΜΕ τον Λουκασένκο.
