Β-52 BUFF: 22+1 στιγμιότυπα από την ζωή του «Βομβαρδόσαυρου»

Είναι μεγάλο για έναν λόγο. Για να κάνει μεγάλη ζημιά. Επίσης είναι ένα από τα πιο ευπροσάρμοστα αεροπλάνα στην ιστορία της USAF, ικανό να εκτελέσει από τακτικό βομβαρδισμό και ναρκοθέτηση από αέρος μέχρι πυρηνική κρούση. Επί έξι και πλέον δεκαετίες το ακατάβλητο Β-52 δηλώνει «παρών» στην αρχή του διαδρόμου, βρωμώντας καύσιμο και κάνοντας διάφορους περίεργους θορύβους που μόνο τα πληρώματά του κατανοούν, έτοιμο να πετάξει μια ακόμη αποστολή.

Το πρώτο Stratofortress (ΥΒ-52, s/n 49-0231) πραγματοποίησε την παρθενική του πτήση από το αεροδρόμιο Boeing Field της κατασκευάστριας εταιρίας στις 15 Απριλίου 1952. Τα Β-52 παραμένουν μέχρι σήμερα σε υπηρεσία –μετά από τα απαραίτητα κατά καιρούς «λίφτινγκ» που τα διατηρούν πάντα επικίνδυνα.

Αντίθετα με τις εκδόσεις παραγωγής, τα πρωτότυπα διέθεταν κόκπιτ με καλύπτρα στυλ μαχητικού. Αργότερα το Β-52 απέκτησε την χαρακτηριστική βλοσυρή του όψη.

Σχεδιασμένο την εποχή του Ψυχρού Πολέμου για τον πυρηνικό αφανισμό των «Κόκκινων» το Β-52 πολέμησε μόνο με συμβατικά όπλα. Αυτό πάντως δεν το κάνει λιγότερο επίφοβο –οι αποστολές ‘Arc Light’ στο Βιετνάμ έμειναν στην ιστορία.

Ένα από τα μυστικά της μακροζωίας του τύπου είναι η ικανότητά του να συμβαδίζει με τις εξελίξεις στην Αεροπορία. Ειδικά την εποχή της σχεδίασής του, όταν πραγματοποιούντο τεράστια άλματα στον τομέα της αεροναυπηγικής, το Β-52 επανασχεδιάσθηκε έξι φορές μέσα σε πέντε χρόνια για να παραμείνει σύγχρονο.

Εκτός από βόμβες το οκτακινητήριο μεγαθήριο της Boeing έριχνε και… αεροπλάνα. Αυτό το ειδικά τροποποιημένο ΝΒ-52 ήταν ένα από τα αεροσκάφη-φορείς (motherships) που χρησιμοποιήθηκαν για την άφεση των πυραυλοκίνητων North American X-15 τα οποία έθεσαν ρεκόρ ταχύτητας επανδρωμένων αεροσκαφών πιάνοντας τα 6,72 Μαχ.

Τα αεροσκάφη της έκδοσης –Η, όπως και τα προγενέστερα Β-52G, διέφεραν δομικά από τα πρωτότυπα XB-52 και YB-52 και τα μοντέλα παραγωγής B-52A–B-52F. Ήταν ελαφρύτερα, μετέφεραν περισσότερο καύσιμο εσωτερικώς που τους προσέδιδε μεγαλύτερη ακτίνα δράσης χωρίς ανεφοδιασμό και ήταν ενισχυμένα για τις καταπονήσεις της πτήσης σε χαμηλά ύψη. Αρχικά επρόκειτο να εξοπλισθούν με τέσσερεις πυραύλους Douglas GAM-87 Skybolt, αναρτημένους εξωτερικά σε πυλώνες, ωστόσο μετά την ματαίωση του προγράμματος εφοδιάσθηκαν με τους AGM-28 Hound Dog της North American Aviation.

Η Boeing κατασκεύασε συνολικά 744 βομβαρδιστικά όλων των εκδόσεων. Σήμερα εξακολουθούν να παραμένουν σε υπηρεσία 85 BUFF ενώ 9 είναι σε εφεδρεία. Αρκετά για έναν Αρμαγεδδώνα, πυρηνικό ή μη.

Το Β-52 μπορεί να μεταφέρει μέχρι 70.000 λίβρες (31.751 κιλά) οπλικού φορτίου, βάρος που αντιστοιχεί σε 30 πλήρως φορτωμένα Cessna 172! Και μόνο η θέα των όπλων που μπορεί να χρησιμοποιήσει αρκεί για να βάλει σε σκέψεις τον αντίπαλο. Αλήθεια, πόσα βομβαρδιστικά σήμερα δύνανται να φέρουν το τίτλο «βαρέα»;

Η παραγωγή των BUFF τερματίστηκε το 1962, γεγονός που κάνει το νεότερο Β-52 σε υπηρεσία να είναι 57 ετών. Το τελευταίο που κατασκευάσθηκε ήταν το B-52H-175-BW (s/n 61-0040) το οποίο βγήκε από την γραμμή παραγωγής της Boeing στην Wichita στις 22 Ιουνίου 1962. Και, ναι, σωστά μαντέψατε, πετάει ακόμη.

Το σύστημα εγκατάλειψης του αεροσκάφους είναι ενδεικτικό εποχής του: το μισό πλήρωμα εγκαταλείπει προς τα πάνω ενώ το άλλο μισό χρησιμοποιεί καθίσματα εκτινασσόμενα προς τα κάτω.

Σύμφωνα με τα σχέδια της USAF τα Β-52 αναμένεται να παραμείνουν σε υπηρεσία μέχρι το 2040, ενδεχομένως και μετά από αυτό. Σκεφτείτε μόνο ότι ο αντικαταστάτης τους, το Β-1 Lancer, θα αποσυρθεί νωρίτερα…

Η φωτογραφία αυτή εξηγεί πολλά για την μακροημέρευση του τύπου: τότε τα έφτιαχναν γερά. Στις 10 Ιανουαρίου 1964, το εικονιζόμενο B-52H (s/n 56-1023) απογειώθηκε από τις εγκαταστάσεις της Boeing στην Wichita για μια σειρά δοκιμών δομικής αντοχής που έγιναν απρόσμενα… ρεαλιστικές όταν πάνω από το Κολοράντο το μεγαλύτερο τμήμα του κάθετου σταθερού αποχωρίστηκε λόγω δομικής αστοχίας εξαιτίας ασυνήθιστα βίαιων αναταράξεων διάρκειας μόλις 9 δευτερολέπτων! Το «1023» συνέχισε να πετά και προσγειώθηκε με ασφάλεια.

Ένα επίπεδο πιο χαμηλά από το πιλοτήριο, στην «μαύρη τρύπα» του αεροπλάνου, βρίσκονται οι θέσεις του Ναυτίλου και του Αξιωματικού Ηλεκτρονικού Πολέμου. Από το ημίφως του σκοτεινού βασιλείου τους συμβάλλουν στην διατήρηση της τρομερής φήμης του B-52 ως όπλου.

Οι όροι της Συνθήκης SALT II προέβλεπαν την αναγνώριση από δορυφόρους όλων των βομβαρδιστικών που ήταν πιστοποιημένα για την εκτόξευση πυραύλων cruise (ALCM). Για να ξεχωρίζουν, τα Β-52G απέκτησαν ένα κυρτό κάλυμμα στην ένωση του χείλους προσβολής της πτέρυγας με την άτρακτο.

Είναι κοινό μυστικό πως κάθε Β-52 έχει το δικό του… μικροκλίμα. Τα πρώτα μοντέλα είχαν θέμα θερμοκρασίας στην καμπίνα –το άνω επίπεδο θερμαινόταν πολύ εξαιτίας του ήλιου ενώ στο περίκλειστο κάτω επίπεδο των Ναυτίλων επικρατούσε ψύχος. Με τα χρόνια το σύστημα κλιματισμού/θέρμανσης γινόταν όλο και πιο ιδιότροπο, άσε που συνήθως η λειτουργία του εξαρτάτο από την διάθεση εκείνου που το χειριζόταν.

Broken Arrow: Στις 24 Ιανουαρίου 1961 οι ΗΠΑ βρέθηκαν στο χείλος μιας πυρηνικής καταστροφής όταν το Β-52G-95-BW (s/n 58-0187) με χαρακτηριστικό κλήσης ‘Keep 19’ διαλύθηκε λόγω δομικής αστοχίας σε ύψος 1.000-2.000 ποδών (300-610 μ) πάνω από το Faro, 19 χλμ. βορείως του Goldsboro της Β. Καρολίνας, σκορπίζοντας το φορτίο του –δύο ενεργές θερμοπυρηνικές βόμβες Mark 39, ισχύος 3-4 μεγατόννων. Απόρρητα αρχεία που αποχαρακτηρίσθηκαν το 2013 αποκαλύπτουν ότι μια από τις βόμβες λίγο έλειψε να εκραγεί καθώς είχαν ολοκληρωθεί πέντε από τα έξι στάδια της διαδικασίας όπλισής της.

Οι αρχικές εκδόσεις έφεραν στην ουρά για προστασία τέσσερα βαριά πολυβόλα Μ3 των 0,50 κατευθυνόμενα με την βοήθεια ραντάρ. Το 1972 ο πολυβολητής Άλμπερτ Μουρ κατέρριψε ένα MiG-21 πάνω από το Βιετνάμ σημειώνοντας την τελευταία κατάρριψη εχθρικού αεροσκάφους από πολυβολητή βομβαρδιστικού. Αργότερα, τα 50άρια αντικαταστάθηκαν από ένα εξάκαννο τηλεκατευθυνόμενο πυροβόλο Μ61Α1 Vulcan των 20 χιλ. με ταχυβολία 4.000 βλημάτων/λεπτό αλλά μετά το 1991 καταργήθηκε κι αυτό, μειώνοντας τον αριθμό του πληρώματος σε πέντε.

Cold War Alert: ένα B-52D της 4141^st Strategic Wing στην πίστα της αεροπορικής βάσης Glasgow το 1962 περιμένει την σειρά του να πετάξει.  Ήταν η εποχή που τα στρατηγικά βομβαρδιστικά της Strategic Air Command εκτελούσαν εναλλάξ αποστολές «Chrome Dome» μέχρι τις παρυφές της Σοβιετικής Ένωσης, οπλισμένα και έτοιμα για όλα, με το 50% των βομβαρδιστικών και των ιπτάμενων τάνκερ της SAC να βρίσκεται σε διαρκή ετοιμότητα στο έδαφος.

Scramble! Αγώνας κόντρα στο χρονόμετρο για άμεση απογείωση ενός οπλισμένου Β-52F σε κάποια βάση της SAC. Σε περιόδους κρίσης που η κατάσταση ετοιμότητας μετέπιπτε από DEFCON 4 σε DEFCON 3 ή ακόμη και σε DEFCON 2, όπως συνέβη το 1962 με την Κρίση της Κούβας, κανείς δεν ήξερε πώς θα κατέληγε η αποστολή…

Μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, 365 βομβαρδιστικά του τύπου καταστράφηκαν στο πλαίσιο της Συνθήκης START για τον περιορισμό των στρατηγικών όπλων. Τα αεροσκάφη αποψιλώθηκαν από ο,τιδήποτε χρήσιμο και κόπηκαν σε πέντε τμήματα από μια ατσάλινη λεπίδα βάρους 6 τόννων. Το scrap των Β-52 πωλήθηκε προς 12 σεντς το κιλό.

Στον Πόλεμο του Κόλπου το 1991 οι «Βομβαρδόσαυροι» απέδειξαν πως «το έχουν» ακόμη: επτά Β-52G άνοιξαν τον δρόμο στο πρώτο κύμα αεροσκαφών του πολυεθνικού Συνασπισμού προσβάλλοντας από απόσταση με πυραύλους AGM-86C CALCM (Conventional Air Launched Cruise Missile) ιρακινά κέντρα παραγωγής ενεργείας και επικοινωνιών στο πλαίσιο της Επιχείρησης Senior Surprise. Καθ’ όλη την διάρκεια της Desert Storm τα B-52 πέταξαν 1.741 πολεμικές αποστολές βάζοντας 15.269 ώρες πτήσης και ρίχνοντας συνολικά 27.000 τόννους πυρομαχικών, το 40% των όπλων που εξαπολύθηκαν από αέρος.

Το Β-52 είναι παλιό αεροσκάφος όμως μην σας ξεγελά η ηλικία του. Τα αεροπλάνα που πετούν ακόμη έχουν αλλάξει κινητήρες (P&W TF33-P3/103) και είναι εφοδιασμένα με ένα πλήθος νέων συστημάτων που το καθιστούν ικανό και με το παραπάνω για σύγχρονες επιχειρήσεις. Το Stratofortress είναι ένα κράμα παλαιάς και νέας τεχνολογίας. Μπορεί να σχεδιάσθηκε για να ρίχνει πυρηνικά και βόμβες από μεγάλο ύψος, όμως σήμερα φέρει σχεδόν κάθε όπλο που διαθέτει το αμερικανικό οπλοστάσιο, από iron bombs μέχρι «έξυπνα» πυρομαχικά και πυραύλους cruise.

Κάθε ώρα πτήσης τους κοστίζει 70.000 δολάρια αλλά κανείς δεν παραπονείται. Αυτό το 221,3 τόννων απολίθωμα του Ψυχρού Πολέμου παραμένει ένα «γερό χαρτί» και στον 21^ο αιώνα. Και όπως λένε χαρακτηριστικά τα πληρώματά τους «αν δεν έχεις Β-52, δεν έχεις βομβαρδιστικά…»
Αλέξανδρος Θεολόγου
Πρώτη δημοσίευση 21/2/2018