Leonardo M-346FA, Master με όπλα!
Η προσπάθεια μετατροπής του εκπαιδευτικού προκεχωρημένου-προεπιχειρησιακού σταδίου σε ελαφρό μαχητικό αεροσκάφος πηγαίνει πίσω στη δεκαετία του 2000, στις απαρχές του προγράμματος M-346AJT (Advanced Jet Trainer). Με ενδιάμεσο σκαλοπάτι το M-346FT, η πρόταση του M-346FA έγινε πιο συγκεκριμένη από τη Leonardo στο Paris Air Show 2017 και τον Αύγουστο του 2019 η εταιρεία αποκάλυψε ότι απέσπασε παραγγελία από έναν μη κατονομαζόμενο πελάτη. Εξερευνούμε το Master με όπλα και την πρόταση που παρουσιάζει στη διεθνή αγορά.
Των Φαίδωνα Γ. Καραϊωσηφίδη και Ηλία Παπανικολάου
Ισχυρό κίνητρο για τη μεταμόρφωση του AJT σε ελαφρό μαχητικό ήταν τα εξαιρετικά εγγενή αεροδυναμικά χαρακτηριστικά του και ειδικά ο πολύ υψηλός λόγος εγκατεστημένης ώσης (χάρη στους δυο τουρμποφάν Honeywell F124GA-200 των 27,8 kN/6.280 λιβρών έκαστος) προς το βάρος, σε συνδυασμό με τη βελτιστοποιημένη σχεδίαση για χαμηλή οπισθέλκουσα και υψηλή ευελιξία (σχεδόν αντίστοιχη με μαχητικά υψηλών επιδόσεων, όπως μπορείτε να διαβάσετε και σε προηγούμενες σελίδες).
Ο λόγος που αυτή η εξέλιξη δεν έγινε αρκετά γρήγορα ήταν τόσο η εμπορική πορεία του ίδιου του ιταλικού αεροσκάφους, που πέρασε μέσα από αρκετές συμπληγάδες, όσο και η κατάσταση στη διεθνή αγορά. Μια κυρίαρχη σχετική πτυχή ήταν η υπόθεση της υποψηφιότητας του Μ-346 στον διαγωνισμό των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων του 2009, όπου το ιταλικό αεροπλάνο επικράτησε του T-50 της KAI.
Με ανακοίνωση στην IDEX τον Φεβρουάριο του 2009 η δυνητική παραγγελία θα αφορούσε 48 αεροπλάνα: 20 AJT, 20 LSA (Light Strike Aircraft) και 8 για τη δημιουργία σμήνους επιδείξεων. Η σχετική σύμβαση όμως, η οποία φημολογούνταν ότι ξεπερνούσε τα $1,4 δις, δεν υπογράφτηκε, και τον Ιανουάριο του 2010 τα ΗΑΕ ξεκίνησαν διαπραγματεύσεις με την Korean Aircraft Industries για την προμήθεια T-50/TA-50.
Η Πολωνία ασκεί την προαίρεση για 4 επιπλέον εκπαιδευτικά M-346
Σύμφωνα με κάποιες πηγές υπήρξε «διάσταση απόψεων» (ή… «παρεξήγηση», όπως χαρακτηριστικά αναφέρθηκε) ανάμεσα στα HAE και την ηγεσία τής (τότε) Alenia Aermacchi σχετικά με τις «προδιαγραφές των διαφορετικών εκδόσεων του M-346». Άλλες πηγές υποστηρίζουν ότι η πλευρά των ΗΑΕ απλά διαπίστωσε ότι καλούνταν να χρηματοδοτήσει την εξέλιξη της εξοπλισμένης έκδοσης και άλλες σημειώνουν ότι η διαπραγμάτευσή τους με τη νοτιοκορεατική πλευρά δεν ήταν παρά μια τακτική πίεσης, που όμως τελικά δεν οδήγησε πουθενά.
Το αποτέλεσμα ήταν η προμήθεια των M-346 «να παγώσει» και η προσπάθεια για το LSA (άλλες φορές αναφέρεται ως LCS-Light Combat Aircraft προκαλώντας σύγχυση με το… συνονόματο ινδικό μοντέλο) να πάρει τη μορφή σταδιακής εξέλιξης ως αποκλειστική πρωτοβουλία της κατασκευάστριας εταιρείας. Στο πλαίσιο αυτό, το 2014 εμφανίστηκε το πρωτότυπο X–AJT (Experimental-Advanced Jet Trainer) με όπλα (και με το ιταλικό μητρώο «CPX622») ως διθέσιο αεροσκάφος διπλού ρόλου, που θα μπορούσε να επιχειρεί ως εκπαιδευτικό ή ως μαχητικό ελαφράς κρούσης με ένα χειριστή.
Το 2015 στη διάρκεια του Radom Air Show στην Πολωνία η (τότε) Finmeccanica παρουσίασε πρόταση ενός εξοπλισμένου M-346 για να αναλάβει τον ρόλο των Sukhoi Su-22M-4K «Fitter» της Πολωνικής Αεροπορίας, βασισμένη στο γεγονός ότι η Βαρσοβία είχε ήδη υπογράψει από το 2013 για τη βασική εκπαιδευτική έκδοση.
Την ίδια περίοδο η εταιρεία προωθούσε το Master και για καθήκοντα αεροπορικής αστυνόμευσης, εμφανίζοντάς το για πρώτη φορά (σε πρόπλασμα) με AIM-2000 και «φλερτάροντας» με την Ιταλική Αεροπορία για μια πιθανή αύξηση της παραγγελίας Master πέραν των T-346A.
Η μετεξέλιξη αυτών των επιδιώξεων ήταν το M-346FT (Fighter Trainer), το οποίο η (τότε ακόμη) Finmeccanica (που έγινε Leonardo την 1η Ιανουαρίου 2017) περιέγραφε ως δεύτερο μέλος της οικογένειας Master με ικανότητα μεταφοράς όπλων αέρος-αέρος (ΑΙΜ-9/ΑΙΜ-2000) και αέρος-εδάφους (κατευθυνόμενες βόμβες και πυραύλους), εξοπλισμένο με ατρακτίδια Litening και Reccelite και ολοκληρωμένο σύστημα αυτοπροστασίας, ώστε να αναλαμβάνει καθήκοντα air policing, homeland security, τακτικής αναγνώρισης και προσβολής επίγειων στόχων/κρούσης.
Για τις χώρες-μέλη του NATO το αεροπλάνο θα μπορούσε να φέρει Link 16, για να ενταχθεί αποτελεσματικότερα στο σύστημα αεράμυνας, συνεργαζόμενο με άλλα μαχητικά (που θα έφεραν ραντάρ) για την αποκάλυψη/ανάθεση στόχων. Θα μπορούσε όμως να διατηρεί τον ρόλο τής προκεχωρημένης/LIFT εκπαίδευσης, ενώ υπήρξε και μια μάλλον εξεζητημένη προσφορά προαίρεσης για «πακέτο μείωσης του ίχνους σε αισθητήρες», που περιλάμβανε επιχρίσματα στην καλύπτρα τού πιλοτηρίου για να την κάνει «αδιαφανή» σε ακτινοβολία ραντάρ, πετάσματα πλέγματος στις εισαγωγές αέρα των κινητήρων για τον ίδιο σκοπό και ενσωμάτωση υλικών RAM (Radar Absorbing Material).
Πρώτη εξαγωγική επιτυχία για το ελαφρύ ιταλικό μαχητικό M-346FA
Το M-346FT προσφερόταν είτε ως μοντέλο νέας παραγωγής είτε ως αναβάθμιση υπαρχόντων αεροσκαφών AJT. Η ιταλική εταιρεία επισφράγισε την πρόταση με την εμφάνιση του T-346A «CSX55152» της Aeronautica Militare στο Farnborough International Airshow (FIA) του 2016 πριν από την παράδοσή του σε στατική έκθεση, περιστοιχιζόμενο από οπλισμό και ατρακτίδιο στόχευσης.
Το επόμενο και ουσιαστικότερο βήμα έγινε στο Διεθνές Αεροναυτικό Σαλόνι του Παρισιού το 2017, με την παρουσίαση του M-346FA (Fighter Attack) ως τρίτου μέλους της «οικογένειας» M-346, που έκανε ένα άλμα στον εξοπλισμό του ενσωματώνοντας πλέον ραντάρ παλμικού ντόπλερ GRIFO-346 στην μπάντα συχνοτήτων «X». Στο Παρίσι η Leonardo υποστήριξε ότι το ραντάρ προσφερόταν στην ήδη διαθέσιμη έκδοση με κεραία μηχανικής σάρωσης, αλλά στο εγγύς μέλλον θα ήταν διαθέσιμη και η έκδοση AESA.
Πόσο συμφέρουσα είναι η επιλογή του F-35 για την ΠΑ αναφορικά με το κόστος ώρας πτήσης του;
Το πολλαπλών ρόλων GRIFO-346 διαθέτει διαμορφώσεις αέρος-αέρος, αέρος-εδάφους/επιφανείας, συνθετικής απεικόνισης SAR (Synthetic Aperture Radar), χαρτογράφησης υψηλής ανάλυσης με GMTI (Ground Moving Target Indicator), αποκάλυψης/ιχνηλάτησης/αναγνώρισης στόχων σε θαλάσσιο περιβάλλον κ.ά. Η εγκατάσταση των ηλεκτρονικών του στο ρύγχος απαιτούσε τη μετακίνηση του εξοπλισμού ETTS (Embedded Tactical Training Simulation) σε άλλο σημείο του αεροσκάφους, εάν ο πελάτης επιθυμούσε να διατηρήσει την υποδομή. Προσφερόταν επίσης το «πακέτο στελθ», που προαναφέρθηκε, για την καταστολή τού ίχνους στους εχθρικούς αισθητήρες.
Αν και στην εμπορική προώθηση του M-346A αναφερόταν διαχρονικά η δυνατότητα μεταφοράς 3.000 κιλών (6.600 λιβρών) φορτίου σε εννέα σημεία ανάρτησης (ένα κοιλιακό, δύο ακροπτερυγικά και έξι υποπτερυγικά), το M-346FA εμφανίστηκε πιο «συντηρητικό» (λόγω του πρόσθετου ηλεκτρονικού εξοπλισμού και άλλων επιβαρύνσεων) με μεταφορική ικανότητα 2 τόνων σε επτά πυλώνες (ένα κοιλιακό, τέσσερις υποπτερυγικούς και δύο στα ακροπτερύγια για βλήματα αέρος-αέρος με χρήση σκοπευτικού επί κάσκας HMD).
Η εταιρεία πρόσφερε διάφορες επιλογές, περιλαμβανομένης και της διαμόρφωσης του πίσω καθίσματος για ΧΟΣ (Χειριστή Οπλικών Συστημάτων), προκειμένου να υποβοηθηθεί η υλοποίηση περίπλοκων αποστολών προσβολής ακριβείας επιγείων στόχων ή ναυτικής κρούσης.
Η Leonardo υπογραμμίζει ότι το σύστημα αποστολής και διαχείρισης φορτίου μέσω της αρτηρίας διαμεταγωγής MIL-STD-1760 επιτρέπει τη χρήση μεγάλης ποικιλίας συστημάτων και όπλων, περιλαμβανομένων βομβών ελεύθερης πτώσης (Mk82, Mk83) και κατευθυνόμενων (LGB GBU-12 και GBU-16, GPS/LGB GBU-49, JDAM GBU-38 και GBU-32, LGB Elbit Lizard 2/4, Small Diameter Bomb κ.ά.), πυραύλων MBDA Brimstone, ενώ το M-346FΑ έχει εμφανιστεί και με πυραύλους MBDA Marte ER κατά πλοίων.
Το Yak-130 μετατρέπεται (ακόμη περισσότερο) σε ελαφρύ μαχητικό
Στον τομέα τού οπλισμού αέρος-αέρος, εκτός των μικρής εμβέλειας Sidewinder και IRIS-T, αναφέρεται ότι μπορούν να ενσωματωθούν και ισραηλινής προέλευσης, μέσης εμβέλειας I-Derby της Rafael, αν και η πιστοποίηση επιπλέον όπλων κατ’ απαίτηση των δυνητικών πελατών, όπως υποστηρίζει η Leonardo, είναι εύκολη.
H εταιρεία υπογραμμίζει την επιχειρησιακή ευελιξία τού M-346FA με βάση το οπλοστάσιό του, συνδυασμένο με τα πολύ καλά χαρακτηριστικά πτήσης και τους οικονομικούς κινητήρες του, και περιγράφει τις παρακάτω αποστολές, οι οποίες φυσικά δεν εξαντλούν το «ρεπερτόριο» του ελαφρού μαχητικού:
- Προσβολή στόχων εδάφους με διμελές πλήρωμα. Φορτωμένο με ένα ατρακτίδιο στόχευσης, δύο πυραύλους A2A για αυτοπροστασία, δύο LGB, δύο A2G της κατηγορίας Brimstone και δύο τόνους καύσιμα εσωτερικά το αεροσκάφος έχει ακτίνα δράσης 250 χιλιομέτρων, με 15 λεπτά πτήσης στην περιοχή τού στόχου και πέντε λεπτά εναέριας μάχης, και χρήση μέγιστης ισχύος.
- Κρούση ακριβείας με έναν πιλότο, δύο πυραύλους A2A, δύο JDAM (ή αντίστοιχο φορτίο SDB) και δύο τόνους καύσιμα εσωτερικά. Η ακτίνα δράσης φτάνει τα 380 χιλιόμετρα (με πέντε λεπτά στην περιοχή του στόχου και πέντε λεπτά εναέριας μάχης), ενώ δύο εξωτερικές δεξαμενές μπορούν να επεκτείνουν την ακτίνα δράσης στα 500 χιλιόμετρα.
- Ναυτική κρούση κατά πλοίων με διμελές πλήρωμα, δύο πυραύλους A2A, δύο βλήματα A2S της κατηγορίας Marte ER και δύο εξωτερικές δεξαμενές με τρεις τόνους καύσιμα συνολικά (εσωτερικά και εξωτερικά) και ακτίνα δράσης 500+ χιλιομέτρων.
- Τακτική αναγνώριση με έναν πιλότο, δύο πυραύλους A2A, ένα ατρακτίδιο recce και δύο εξωτερικές δεξαμενές. Το M-346FA έχει ακτίνα δράσης 900 περίπου χιλιομέτρων (σε βέλτιστο προφίλ αποστολής Hi-Lo-Hi) ή 2,4 ώρες αυτονομίας.
- Αποστολή αέρος-αέρος με έναν πιλότο, οπλισμένο με τέσσερις πυραύλους μικρού βεληνεκούς AIM-9 ή AIM-2000, ένα κοιλιακό ατρακτίδιο πυροβόλου ή ECM και δύο εξωτερικές δεξαμενές. Η αυτονομία του σε CAP (Combat Air Patrol στα 35.000 πόδια και 100 ναυτικά μίλια από τη βάση του) φτάνει τις δύο ώρες.
Το M-346FA, όπως και το M-346A/FT/T-346A, μπορεί να αποκτήσει και υποδομή εναέριου ανεφοδιασμού, που επεκτείνει σημαντικά την εμβέλεια/αυτονομία/μεταφορική ικανότητα οπλικού φορτίου.
Η Leonardo πραγματοποίησε για πρώτη φορά εκτόξευση AIM-9L, για να εξετάσει τη συμπεριφορά τού αεροπλάνου στη βολή τέτοιων όπλων, τον Δεκέμβριο του 2017 στο πεδίο Salto di Quirra, ενώ αργότερα υλοποίησε και αφέσεις LGB με καταύγαση στόχων μέσω ατρακτιδίου Litening. Η εταιρεία δεν αποκαλύπτει πολλές λεπτομέρειες για το πρόγραμμα πιστοποίησης, αν και αναφέρει ότι αναμένει πριν από το τέλος του 2020 τη σχετική έγκριση από την Armaero, την αρμόδια διεύθυνση του ιταλικού υπουργείου Άμυνας, υπερπηδώντας έτσι το τελικό εμπόδιο στην εμπορική πορεία τού αεροσκάφους.
Στο τέλος Ιουλίου 2019 ανακοίνωσε την υπογραφή συμβολαίου με μη κατονομαζόμενο πελάτη για έξι αεροσκάφη με παραδόσεις από το δεύτερο τρίμηνο του 2021. Επιπλέον, συνεχίζει την έντονη εμπορική εκστρατεία προώθησης του τύπου που ξεκίνησε το 2018 εστιάζοντας στην Ασία, τη Νότια Αμερική και την Αφρική, με την εταιρεία να αναφέρει ενδιαφέρον από αρκετές χώρες.
Τεχνικά χαρακτηριστικά M-346FA
| Μήκος (m) | 11,49 |
| Εκπέτασμα (m) | 10,11 |
| Ύψος (m) | 4,76 |
| Πτερυγική επιφάνεια (m2) | 23,52 |
| Επιφάνεια ουραίου πτερώματος (m2) | 4,83 |
| Βάρος, μέγιστο απογείωσης (kg) | 10.400 |
| Βάρος καυσίμων, εσωτερικά (kg) | 2.005 |
| Ταχύτητα, μέγιστη σε οριζόντια πτήση | 580 κόμβοι (1.074 km/h, 667 mph) |
| Μέγιστος αριθμός Mach | 1,15 |
| Οροφή (πόδια) | 45.000 |
| Μέγιστος βαθμός ανόδου | 20.000 ft/min |
| Συνεχής βαθμός στροφής στα 15.000 πόδια | 11,5 μοίρες/sec |
| Όρια φόρτισης G | +8/-3 |
| Αυτονομία σε «καθαρή» διαμόρφωση με μόνο εσωτερικά καύσιμα | 2 ώρες και 40 λεπτά |
| Αυτονομία με τρεις εξωτερικές δεξαμενές | 3 ώρες και 30 λεπτά |
