18 Φεβρουαρίου 1944: Τρείς Μοίρες μαχητικών-βομβαρδιστικών Mosquito οπλισμένα με βόμβες των 500 λιβρών με πυροσωλήνες καθυστέρησης των 11” και μαχητικά Typhoon από τις Μοίρες 174 και 198 για συνοδεία απογειώθηκαν με άθλιο καιρό για την κατεχόμενη Γαλλία. Προορισμός τους η Αμιένη, γνωστή για την φοβερή φυλακή της, όπου η Γκεστάπο ετοιμαζόταν να εκτελέσει 100 άνδρες και γυναίκες της γαλλικής Αντίστασης.
Όμως στην Αμιένη κρατείτο και ένας Βρετανός πράκτορας που γνώριζε πολλά για το σχέδιο απόβασης των Συμμάχων στην Ευρώπη. Και πιθανότατα ήταν θέμα χρόνου να υποκύψει στα βασανιστήρια των Γερμανών, αποκαλύπτοντας πολύτιμες πληροφορίες για την επικείμενη εισβολή. Αυτός ήταν ο πραγματικός στόχος της Επιχείρησης Jericho.
Ήταν μια από τις τολμηρότερες επιχειρήσεις της RAF κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Εφάμιλλή της ήταν μόνο η επιδρομή του Doolittle στο Τόκυο. Σχεδιασμένη υπό άκρα μυστικότητα, σκοπός της ήταν ο βομβαρδισμός της φυλακής στην Αμιένη όπου κρατούντο μαχητές της Αντίστασης, γκρεμίζοντας το βόρειο και ανατολικό εξωτερικό τείχος, ώστε οι φυλακισμένοι να μπορέσουν να διαφύγουν. Αν η απελευθέρωσή τους δεν ήταν δυνατή, ο θάνατός τους εξυπηρετούσε το ίδιο.
Η ασφάλεια ήταν τέτοια που τα πληρώματα των Μοιρών που θα συμμετείχαν ενημερώθηκαν για την αποστολή τους το ίδιο πρωί. Μια μακέτα της φυλακής υπό κλίμακα τους έδωσε να καταλάβουν τί τους περίμενε. Δεν θα ήταν ούτε απλό ούτε εύκολο.
Ιθύνων νους της επιχείρησης ήταν ο Υποπτέραρχος Basil Embry, βετεράνος πολλών πολεμικών αποστολών, τον οποίο οι Γερμανοί είχαν επικηρύξει για 70.000 μάρκα επειδή όταν κατερρίφθη και πιάστηκε αιχμάλωτος, σκότωσε τους φρουρούς του και δραπέτευσε φθάνοντας στην Αγγλία μέσω της «οδού των Πυρηναίων». Για ευνόητους λόγους, μετά από αυτό όποτε χρειαζόταν να πετά ήταν ο «Αντισμήναρχος Σμιθ» –και με ταυτότητα να το αποδεικνύει… Ήξερε ότι οι άνδρες του θα είχαν να αντιμετωπίσουν τον καιρό, τα γερμανικά αντιαεροπορικά και τους έμπειρους χειριστές των Fw 190 με το χαρακτηριστικό κίτρινο ρύγχος, τα διαβόητα «Παιδιά από την Abbeville».
Λόγω της επικήρυξής του από τους Γερμανούς ο Υποπτέραρχος Embry δεν μπορούσε να ηγηθεί της αποστολής. Όμως θα ηγείτο ο Σμήναρχος Percy «Pick» Pickard (DSO μετά Διεμβολών, DFC), ένας επίσης «ψημένος» στην μάχη αεροπόρος, με περισσότερες από 100 νυχτερινές αποστολές με Lysander και Hudson πάνω από την κατεχόμενη Ευρώπη. Στα «διαπιστευτήριά του» συμπεριλαμβάνονταν η ρίψη αλεξιπτωτιστών που επέδραμε κατά του γερμανικού σταθμού ραντάρ Würzburg στο Bruneval στην βόρειο Γαλλία, αποστολές βομβαρδισμού πάνω από την Γερμανία και μια απίστευτη ιστορία επιβίωσης μετά την κατάρριψή του πάνω από την Βόρειο Θάλασσα, πλέοντάς με το πλήρωμά του επί ώρες ανάμεσα σε ένα ναρκοπέδιο μέχρι να περισυλλεγούν…
Επίθεση από (πολύ) χαμηλά
Ιδιαίτερη προσοχή δόθηκε στον τρόπο με τον οποίο θα επιτίθεντο. Από την στιγμή που στόχος ήταν να δημιουργήσουν ανοίγματα στα τείχη της φυλακής, τα Mosquito θα εκτελούσαν ουσιαστικά skip bombing ερχόμενα από –πολύ– χαμηλό ύψος και χρησιμοποιώντας βόμβες 500 lbs MC με πυροσωλήνες καθυστέρησης. Η ταχύτητα των αεροπλάνων έπρεπε να κρατηθεί χαμηλή ενώ ο διαχωρισμός όφειλε να προσεχθεί ώστε να υπάρχει αρκετό κενό μεταξύ των κυμάτων επίθεσης προκειμένου τα επόμενα αεροσκάφη να μην πέσουν στις εκρήξεις των βομβών που άφησαν τα προπορευόμενα Mosquito.
Τα πληρώματα που θα πετούσαν την επιδρομή είχαν δύο ατού: την εμπειρία τους και το «Ξύλινο Θαύμα» της De Havilland, ένα αεροπλάνο που είχε αποδείξει την αξία του, ικανό να προκαλέσει μεγάλες ζημιές στον αντίπαλο. Το θετικό ήταν ότι ο χώρος γύρω από την φυλακή ήταν γυμνός, χωρίς δένδρα, σπίτια ή άλλα εμπόδια, διευκολύνοντας την χαμηλή προσέγγιση και προσβολή.
Τα Mossies θα επιτίθεντο σε κύματα των έξι αεροσκαφών σε ένα μέτωπο περίπου 100 γυαρδών. Κάθε αεροπλάνο θα άφηνε και τις τέσσερεις βόμβες που μετέφερε ταυτόχρονα. Εάν τα αεροσκάφη ενός κύματος αποτύγχαναν να καταστρέψουν τον στόχο, το επόμενο κύμα θα φρόντιζε να τελειώσει την δουλειά. Οι πυροσωλήνες καθυστέρησης καθιστούσαν τον σωστό διαχωρισμό ζήτημα ζωής και θανάτου, αυτό ήταν το σημαντικότερο που έπρεπε να προσέξουν οι επιδρομείς. Και τα γερμανικά μαχητικά.
Οι απώλειες συμμάχων μέσα στην φυλακή ήταν αναμενόμενες αλλά δεν μπορούσαν να αποφευχθούν. Η γαλλική Αντίσταση που είχε ενημερωθεί ότι η επιδρομή θα γινόταν απλώς «ένα μεσημέρι» το γνώριζε. Κάθε μέρα γύρω στο μεσημέρι, άνδρες με ποδήλατα και αυτοκίνητα βρίσκονταν «τυχαία» κοντά στην φυλακή, έτοιμοι να βοηθήσουν όσους κατάφερναν να βγουν να δραπετεύσουν, κρύβοντας και εφοδιάζοντάς τους με κλεμμένα ή αριστοτεχνικά φτιαγμένα ψεύτικα χαρτιά, μερικά μάλιστα με… αληθινές σφραγίδες.
Operation Jericho
Η 18η Φεβρουαρίου 1944 ξημέρωσε άθλια, κρύα και με χαμηλή νέφωση –καιρός που υπό φυσιολογικές συνθήκες μόνο για πτήση δεν ήταν. Όμως η επιχείρηση δεν μπορούσε να περιμένει. Πληροφορίες που έφθασαν από την Αντίσταση μιλούσαν για εκτέλεση πατριωτών την επόμενη ημέρα. Ο μαζικός τάφος είχε ήδη σκαφτεί…
Ο βόμβος των Merlin αντήχησε στο παγωμένο Hertfordshire. Τα αεροπλάνα της 487 Μοίρας (RNZAF) απογειώθηκαν χωρισμένα σε δύο σμήνη των τριών αεροσκαφών, έχοντας ως αποστολή τους την προσβολή του τείχους της φυλακής σε διαφορετικά σημεία. Θα ακολουθούσαν έξι Mosquito της 464 Μοίρας (RAAF) που θα χτυπούσαν το κυρίως κτίριο και τους κοιτώνες των φρουρών και έξι αεροσκάφη της βρετανικής 21 Μοίρας θα πετούσαν ως εφεδρεία, έτοιμα να αποτελειώσουν ό,τι είχε γλυτώσει. Ο Σμήναρχος Pickard θα επέβλεπε από το ‘EG-F’ (HX922) την επιδρομή αναγνωρίζοντας στόχους που έπρεπε να προσβληθούν επιπλέον ενώ ένα φωτοαναγνωριστικό Mosquito θα κατέγραφε με κάμερα τα αποτελέσματα.
Δεκαεννέα Mosquito Mk.VI απογειώθηκαν από το Hunsdon με την νέφωση στα 100 πόδια και το χιόνι να μαστιγώνει τις καλύπτρες τους. Με τέτοιες συνθήκες δεν υπήρχε περίπτωση να κρατήσουν σχηματισμό –αρκετά αεροσκάφη έχασαν επαφή, δύο Mossies του 21 Sqn αναγκάστηκαν να επιστρέψουν για τεχνικούς λόγους και δύο μόλις που απέφυγαν την σύγκρουση μεταξύ τους. Το χειρότερο ήταν ότι ίσως δεν θα προλάβαιναν να τηρήσουν το ακριβές χρονοδιάγραμμα της επιδρομής.
Στην Αμιένη σήμανε μεσημέρι. Τρία λεπτά αργότερα, τα Mosquitos του πρώτου κύματος ορμούσαν βρυχώμενα κατά του ανατολικού τείχους, εξαπολύοντας 12 βόμβες που βρήκαν τον στόχο τους σε ύψος 5 ποδών από το έδαφος… Δύο ακόμη αεροπλάνα του 487 Sqn χτυπούσαν την ίδια ώρα το βόρειο τείχος με άλλες τόσες βόμβες ενώ μία 500άρα έπεσε στο κυρίως κτίριο και μια ακόμη στην βόρεια πλευρά του κτιρίου στην ανατολική πτέρυγα της φυλακής. Στον σιδηροδρομικό σταθμό της Αμιένης, δύο Mossies εκτέλεσαν παραπλανητική επίθεση και μετά πέταξαν προς την φυλακή για να ενωθούν με την κύρια δύναμη.
Τρία λεπτά αργότερα οι Αυστραλοί βομβάρδιζαν το ανατολικό τείχος από ύψος 50 ποδών με οκτώ βόμβες. Δύο ακόμη αεροσκάφη του 464 Sqn έπληξαν το κυρίως κτίριο από τα 100 πόδια ενώ το αναγνωριστικό Mosquito κινηματογραφούσε την επίθεση από ύψος 400-500 ποδών, αναφέροντας ένα μεγάλο άνοιγμα στο βόρειο τείχος, σημαντικές ζημιές στο παρακείμενο κτίριο στα δυτικά όπως και ζημιές στο δυτικό άκρο του κυρίως κτίσματος της φυλακής.
Τα εφεδρικά αεροσκάφη του 21 Sqn έλαβαν μήνυμα μέσω ασυρμάτου από τον επικεφαλής της επιχείρησης να μην βομβαρδίσουν καθώς ο στόχος ήταν πλέον καλυμμένος από πυκνούς καπνούς. Στο έδαφος επικρατούσε χάος: οι φυλακισμένοι δραπέτευαν μαζικά από τα ανοίγματα στα τείχη ωστόσο η επιδρομή δεν ήταν χωρίς απώλειες για τους επιτιθέμενους.
Ένα Mosquito εθεάθη για τελευταία φορά να κάνει κύκλους πάνω από τον στόχο μεταδίδοντας μηνύματα μέσω VHF να μην βομβαρδίζουν άλλο. Ένα δεύτερο, μετά την προσβολή της φυλακής, εθεάθη στις 12:10 μμ στην Freneuville να ηγείται του σχηματισμού του επιτιθέμενο από ύψος 50 ποδών εναντίον θέσης γερμανικού αντιαεροπορικού. Λίγο μετά, φάνηκε να γέρνει δεξιά και χάθηκε.
Δύο συνοδευτικά Typhoon του 174 Sqn καταστράφηκαν, ένα Mosquito του 467 Sqn επλήγη από ελαφρύ αντιαεροπορικό πυρ κοντά στο Albert με αποτέλεσμα να υποχωρήσει το δεξιό σκέλος κατά την προσγείωση, ένα αεροσκάφος του 21 Sqn προσγειώθηκε στο Ford με ζημιές ενώ ένα πλήρωμα του 487 Sqn εγκατέλειψε νοτίως του Oisemont.
Ο Σμήναρχος Percy «Pick» Pickard έμεινε περισσότερο απ’ ότι έπρεπε στην περιοχή του στόχου, επιβλέποντας την επίθεση και εκτιμώντας τα αποτελέσματα της προσβολής. Δέχθηκε επίθεση από ένα ζεύγος μαχητικών Fw 190 του 7/JG 26 τα οποία του ρίχτηκαν από ψηλά, επιδιώκοντας με βύθιση να αντισταθμίσουν την ανώτερη ταχύτητα του βρετανικού αεροσκάφος. Ο Pickard αντιστάθηκε στέλνοντας ένα από αυτά φλεγόμενο στο έδαφος όμως το δεύτερο γερμανικό μαχητικό διέλυσε την ουρά του Mosquito το οποίο έπεσε και τυλίχθηκε στις φλόγες… Οι ντόπιοι έτρεξαν να βοηθήσουν το πλήρωμα αλλά για τον Σμήναρχο Pickard και τον ναυτίλο του, Σμηναγό Alan Broadley, ήταν πλέον αργά.
Όταν έσβησε η φωτιά και σταμάτησαν να σκάνε τα πυρομαχικά του ‘EG-F’, μια κοπέλα έκοψε από την στολή του Pickard τα διακριτικά ιπταμένου και τα παράσημά του για να δυσκολέψει την ταυτοποίησή του από τους Γερμανούς και αργότερα τα έστειλε στην σύζυγό του. Πολλοί πιστεύουν ότι για την επιδρομή στην Αμιένη θα έπρεπε να του είχε απονεμηθεί ο Σταυρός της Βικτωρίας. Για αρκετό καιρό μετά την επιδρομή, Γάλλοι πολίτες άφηναν λουλούδια στους τάφους των Pickard και Broadley, σβήνοντας μάλιστα τις επιγραφές στα γερμανικά και αντικαθιστώντας τις με γαλλικές.
Amiens Raid Debriefing
Από τους 717 κρατούμενους στην φυλακή της Αμιένης την στιγμή της επίθεσης, 102 έχασαν την ζωή τους, 74 τραυματίσθηκαν και 258 κατόρθωσαν να διαφύγουν, ανάμεσά τους 79 σημαντικά στελέχη της γαλλικής Αντίστασης και πολιτικοί κρατούμενοι. Ωστόσο, τα δύο τρίτα όσων δραπέτευσαν, αργότερα συνελήφθησαν και πάλι.
Αναμφίβολα η Επιχείρηση Jericho καθιέρωσε νέα στάνταρντ τόλμης και επινοητικότητας, κάνοντας τους Γερμανούς να κοιτούν… πιο χαμηλά στον ορίζοντα. Καθιέρωσε όμως και μια σειρά μύθων που συνόδευαν την ιστορία της επιδρομής μέχρι πρόσφατα και πολλοί που συμμετείχαν σε αυτήν πήραν στον τάφο την πεποίθηση ότι βοήθησαν να σωθούν φυλακισμένοι πατριώτες από βέβαιο θάνατο, διαφυλάσσοντας το μυστικό της εισβολής στην Ευρώπη. Είναι όντως έτσι;
Νεότερα στοιχεία αποκαλύπτουν ότι η τολμηρή αυτή επιδρομή δεν έγινε για να σωθούν οι καταδικασμένοι να εκτελεσθούν αντιστασιακοί, αλλά ήταν μέρος ενός σχεδίου παραπλάνησης του Στρατάρχη Ρόμμελ με στόχο να πεισθεί ότι η απόβαση των Συμμάχων θα γινόταν στον βορρά. Δεν υπήρχε Βρετανός πράκτορας κρατούμενος που γνώριζε μυστικά της συμμαχικής απόβασης και σίγουρα ο Σμήναρχος Pickard δεν έριξε τις πρώτες βόμβες στο τείχος της φυλακής, καθώς κατερρίφθη πριν προλάβει να το πράξει.
Ακόμη και η ονομασία της επιχείρησης, Operation Jericho, δόθηκε μετά τον πόλεμο, στην ταινία «Mosquito Squadron» του 1969. Την εποχή της επιδρομής η επιχείρηση δεν είχε συνθηματικό όνομα. Τελικά έχει τόση σημασία; Η επιχείρηση είχε κόστος σε αεροπλάνα και πληρώματα και πέρασε στην Ιστορία, όπως τόσες γνωστές και άγνωστες πτυχές του πολέμου, διότι έγινε για έναν και μόνο σκοπό: την Νίκη. Το έγγραφο που ακολουθεί είναι το απόρρητο σήμα με το σχέδιο της επιδρομής που εστάλη το πρωί της επίθεσης και παρατίθεται για να θυμίζει τις θυσίες που απαιτεί η Ελευθερία.
1η δημοσίευση 17/1/2021
