Συμπληρώνονται σήμερα 45 χρόνια από την τραγωδία της «Πτήσης 191», όταν το McDonnell Douglas DC-10 που την εκτελούσε, κατέπεσε στην απογείωσή του από τον διάδρομο του O’Hare International του Σικάγο, σε ένα δυστύχημα στο οποίο έχασαν τη ζωή τους 273 άνθρωποι, δυο από αυτούς στο έδαφος.
Η συντριβή του DC-10 («N110AA») «στοιχειώνει» έκτοτε την Αεροπορία και τις Αερομεταφορές, όχι μόνο λόγω της συγκλονιστικής φωτογραφίας των τελευταίων στιγμών του τρικινητήριου επιβατικού, σπανιότατη για την εποχή που φυσικά δεν κουβαλούσε ο καθένας μας από ένα κινητό τηλέφωνο με ικανότητα λήψεων στην τσέπη, αλλά ακόμη και η κατοχή κάποιας φωτογραφικής μηχανής ήταν σπάνια.
Ο κύριος λόγος για αυτό είναι τογεγονός ότι τα αίτια ιχνηλατήθηκαν στη συντήρηση του αεροπλάνου και μάλιστα αρκετά νωρίτερα από το συμβάν.
Το DC-10 υπέστη στην απογείωση απόσπαση του αριστερού General Electric CF6-6D λόγω αστοχίας του πυλώνα ανάρτησής του στην ημιπτέρυγα, με αποτέλεσμα να συντριβεί πριν την άκρη του διαδρόμου.
Μια τέτοια κατάσταση φυσικής απόσπασης κινητήρα, ακόμη και στο πολύ μικρό ύψος που συνέβη, είναι επιβιώσιμη και η αντιμετώπισή της αποτελεί μέρος της εκπαίδευσης των χειριστών με σενάρια πολλαπλών παραμέτρων σε εξομοιωτή.
Στην περίπτωση όμως του μοιραίου DC-10, εξελίχθηκε σε συντριβή καθώς η απόσπαση του πυλώνα συμπαρέσυρε και κομμάτι περίπου ενός μέτρου από το χείλος προσβολής της ημιπτέρυγας, μαζί με την υπεραντωτική διάταξη, δηλαδή των σλατ.
Αν και το αεροπλάνο συνέχισε την άνοδό του με το πλήρωμα να αντισταθμίζει με επιτυχία την ασυμμετρία ώσης που θα οδηγούσε και στη σωτηρία, η καταστροφή στο χείλος προσβολής περιέλαβε και αγωγούς υδραυλικής ισχύος που κινούσαν τα σλατ, τα οποία βρισκόντουσαν σε θέση έκτασης για την απογείωση (και την μεγιστοποίηση παραγωγής ώσης), όπως προβλέπεται.
Χωρίς υδραυλική ισχύ και με την αεροδυναμική πίεση που υφίσταντο, οι υπεραντωτικές διατάξεις της αριστερής ημιπτέρυγας υποχώρησαν με άμεσο αποτέλεσμα να παράγεται μικρότερη άντωση από ότι στην δεξιά ημιπτέρυγα, στην οποία τα φλαπ παρέμεναν σε πλήρη έκταση.
Ως εκ τούτου το αεροπλάνο άρχισε να περιστρέφεται αριστερόστροφα ως προς τον διαμήκη άξονα και χωρίς δυνατότητα αντιστάθμισης από το πλήρωμα, μέσα σε 31 δευτερόλεπτα βρέθηκε ανάστροφα και κατέπεσε.
Η αιτία όμως της αστοχίας του πυλώνα βρέθηκε στην ακατάλληλη διαχείριση συνεργείου, το οποίο τον επανατοποθέτησε μετά από έλεγχο και συντήρηση στο αεροσκάφος, ως συγκρότημα (δηλαδή μαζί με τον κινητήρα) χρησιμοποιώντας -κατά παράβαση- απλή κλίνη και… περονοφόρο όχημα και όχι ειδική κλίνη με ενσωματωμένο σύστημα ανύψωσης.
Στη προσπάθεια να εγκατασταθεί ο πυλώνας με τον κινητήρα στην ημιπτέρυγα και λόγω της περιορισμένης δυνατότητας κινήσεων του περονοφόρου, προκλήθηκε ζημιά σε ένα από τα σημεία ανάρτησης, η οποία δεν επισημάνθηκε στους ελέγχους.
Ας σημειωθεί ότι από τη σχεδίασή τους στα αεροσκάφη υπάρχει πρόβλεψη απόσπασης του κινητήρα ή του συγκροτήματος με τον πυλώνα σε περίπτωση αστοχίας της υποδομής συγκράτησης με τις ελάχιστες ζημιές («clean separation»), ενώ με την εκπαίδευση των πληρωμάτων που προαναφέρθηκε, η κατάσταση είναι επιβιώσιμη, ακόμη και στην κρίσιμη φάση της απογείωσης-αρχικής ανόδου (ή της προσγείωσης).
Σε συνέχεια του δυστυχήματος της «Πτήσης 191» υπήρξαν πολλές σχεδιαστικές αλλαγές με βάση τα μαθήματα που αποκομίστηκαν.
