Το Airbus H145M, ένα ελαφρύ επιθετικό και πολυμορφικό ελικόπτερο, αποτελεί την τελευταία προσθήκη στο οπλοστάσιο της Εθνικής Φρουράς της Κύπρου, ενισχύοντας τις επιχειρησιακές της δυνατότητες σε ένα περιβάλλον υψηλής έντασης. Η Κύπρος παρέλαβε τα δύο πρώτα από τα έξι H145M τον Μάρτιο του 2025, στο πλαίσιο μιας σύμβασης που υπεγράφη το 2022, με τα υπόλοιπα τέσσερα να αναμένονται εντός του έτους.
Η απόκτηση αυτή σηματοδοτεί μια σαφή στροφή της Κύπρου προς δυτικά οπλικά συστήματα (που θα επεκταθεί και ισχυροποιείται από την άρση του σχετικού αμερικανικού εμπάργκο), αντικαθιστώντας τα παλαιότερα ρωσικής κατασκευής Mil Mi-35P, τα οποία πουλήθηκαν στη Σερβία λόγω δυσκολιών συντήρησης και παλαιότητας. Εξοπλισμένο με προηγμένα ηλεκτροοπτικά συστήματα, πυραύλους SPIKE ER2, κατευθυνόμενες και μη ρουκέτες, καθώς και πλήρες σύστημα αυτοπροστασίας, το H145M προσφέρει στην Εθνική Φρουρά μια ευέλικτη πλατφόρμα ικανή να αντιμετωπίσει τις σύγχρονες απειλές, όπως τα τουρκικά άρματα μάχης των κατοχικών δυνάμεων στο νησί.
Από το Bo-105 του Ψυχρού Πολέμου στο H145M
Η ιστορία του ελικοπτέρου ξεκινά μάλλον από το εμβληματικό ελικόπτερο Bo-105, το οποίο σχεδιάστηκε από τη γερμανική Messerschmitt-Bölkow-Blohm (MBB) τη δεκαετία του 1960 και τέθηκε σε υπηρεσία το 1970. Το Bo-105 υπήρξε πρωτοποριακό για την εποχή του, καθώς ήταν το πρώτο ελαφρύ ελικόπτερο με άκαμπτο ρότορα χωρίς έδρανα, προσφέροντας ευελιξία και ικανότητα εκτέλεσης ακροβατικών ελιγμών.
Κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, το Bo-105 αποτέλεσε πυλώνα της αεροπορικής ισχύος της Δυτικής Γερμανίας, εξοπλισμένο με έως και έξι αντιαρματικούς πυραύλους HOT (Haut subsonique Optiquement Téléguidé). Σε ένα πιθανό σενάριο σύγκρουσης με την ΕΣΣΔ, το Bo-105 θα επιχειρούσε σε χαμηλό ύψος, εκμεταλλευόμενο το έδαφος για κάλυψη, με σκοπό να σφυροκοπά τον στόλο από δεκάδες χιλιάδες άρματα μάχης του Συμφώνου της Βαρσοβίας, όπως τα T-55, T-62, T-72 και T-80, που αποτελούσαν τη ραχοκοκαλιά των σοβιετικών και συμμαχικών τους δυνάμεων.
Η εξέλιξη του δήγησε στη δημιουργία του BK 117, ενός συνεργατικού προγράμματος μεταξύ της MBB και της ιαπωνικής Kawasaki, το οποίο, με τη σειρά του, αποτέλεσε τη βάση για το H145. Το γνωστό αρχικά ως EC145, αναπτύχθηκε για πολιτικές αποστολές, όπως έρευνα και διάσωση, αλλά η στρατιωτική του έκδοση, το H145M, προσαρμόστηκε για να καλύψει τις ανάγκες των σύγχρονων ενόπλων δυνάμεων.
Με την ενσωμάτωση προηγμένων νέων τεχνολογιών, όπως το ψηφιακό κόκπιτ Helionix, οι κινητήρες Safran Arriel 2E και το σύστημα HForce, το H145M συνδυάζει σύμφωνα με την κατασκευάστρια εταιρεία την ευελιξία του προκατόχου του με τις απαιτήσεις του σύγχρονου πεδίου μάχης. Σήμερα, στην Κύπρο, το H145M καλείται να αντιμετωπίσει μια διαφορετική, αλλά εξίσου σοβαρή απειλή, τα τουρκικά άρματα μάχης των κατοχικών δυνάμεων, όπως τα M48, M60 και τα πιο σύγχρονα Leopard 2, που αποτελούν μέρος του εκτεταμένου οπλοστασίου της Τουρκίας στο κατεχόμενο τμήμα του νησιού.
Τεχνικά χαρακτηριστικά
Το H145M είναι ελαφρύ ελικόπτερο με δυο όμως κινητήρες, με μήκος 14 μέτρα και διάμετρο ρότορα 11 μέτρα. Είναι εξοπλισμένο με δύο κινητήρες Safran Arriel 2E, οι οποίοι αποδίδουν 894 ίππους ο καθένας, επιτρέποντας στο ελικόπτερο να επιτυγχάνει μέγιστη ταχύτητα 240 χιλιομέτρων την ώρα και αυτονομία που καπου στα 630+ χιλιόμετρα.
Το μέγιστο βάρος απογείωσης είναι 3.800 κιλά, ενώ μπορεί να μεταφέρει ωφέλιμο φορτίο 1.893 κιλών ή σε αρτάνη έως 1.600 κιλών. Η μέγιστη διάρκεια πτήσης του φτάνει τις 3 ώρες και 30 λεπτά, ενώ μπορεί να επιχειρεί σε υψόμετρα έως και 6.096 μέτρα, καθιστώντας το απολύτως κατάλληλο για αποστολές σε ορεινά εδάφη όπως το Τρόοδος.
Ο πεντάφυλλος κύριος ρότορας, που βασίζεται στο σχέδιο του Bo-105, προσφέρει αυξημένη σταθερότητα και μειωμένους κραδασμούς, ενώ η απουσία εδράνων μειώνει τις ανάγκες συντήρησης και αυξάνει το ωφέλιμο φορτίο κατά 150 κιλά. Η χαμηλή ακουστική υπογραφή του ελικοπτέρου, που το καθιστά το πιο αθόρυβο στην κατηγορία του, του επιτρέπει να επιχειρεί διακριτικά, μειώνοντας την πιθανότητα εντοπισμού από εχθρικά συστήματα.
Το ψηφιακό πιλοτήριο Helionix, εξοπλισμένο με τετραξονικό αυτόματο πιλότο, μειώνει σημαντικά το φόρτο εργασίας του πληρώματος, ενώ η δυνατότητα νυχτερινής πτήσης και λειτουργίας σε κακές καιρικές συνθήκες το καθιστά ιδανικό για αποστολές σε δύσκολες συνθήκες. Το H145M μπορεί να μεταφέρει έως και 10 επιβάτες ή, σε αποστολές ιατρικής εκκένωσης, δύο φορεία μαζί με τρία μέλη ιατρικού προσωπικού, προσφέροντας ευελιξία για πολλαπλούς ρόλους.
Ηλεκτροοπτικό σύστημα
Ένα από τα πιο κρίσιμα χαρακτηριστικά του H145M είναι το ηλεκτροοπτικό/υπέρυθρο (EO/IR) σύστημά του, το οποίο είναι τοποθετημένο κάτω από το ρύγχος προσφέρει εξαιρετικές δυνατότητες εντοπισμού και στόχευσης. Ωστόσο, η ακριβής ταυτότητα του συστήματος παραμένει ασαφής, καθώς η Εθνική Φρουρά της Κύπρου, δεν έχει αποκαλύψει τη διάταξή του στις φωτογραφίες που έχει δημοσιεύσει μέχρι σήμερα.
Με βάση τις διαθέσιμες πληροφορίες και τις συνήθεις διαμορφώσεις του H145M, το ηλεκτροοπτικό μπορεί να είναι είτε το WESCAM MX-15D της L3Harris Technologies είτε το CoMPASS της Elbit Systems, μια πιο πιθανή επιλογή λόγω της χρήσης των ισραηλινής κατασκευής πυραύλων SPIKE ER2 και της συνεργασίας της Κύπρου με το Ισραήλ.
Το WESCAM MX-15D είναι ένα σύστημα πολλαπλών φασμάτων, γνωστό για τη χρήση του σε πολλά H145M παγκοσμίως, όπως στη Γερμανία. Διαθέτει υπέρυθρο αισθητήρα για νυχτερινή όραση, ηλεκτροοπτικό αισθητήρα υψηλής ανάλυσης για ημερήσια παρατήρηση και laser αποστασιομετρητή/καταδείκτη για ακριβή μέτρηση αποστάσεων και καθοδήγηση όπλων.
Η γυροσκοπική σταθεροποίηση εξασφαλίζει καθαρές εικόνες ακόμη και σε υψηλές ταχύτητες ή ταραχώδεις συνθήκες, ενώ η δυνατότητα αυτόματης παρακολούθησης κινούμενων στόχων επιτρέπει στο πλήρωμα να στοχοποιεί εχθρικές δυνάμεις με υψηλή ακρίβεια. Το MX-15D ενσωματώνεται πλήρως με το οπλικό σύστημα HForce, επιτρέποντας την καθοδήγηση πυραύλων όπως ο SPIKE ER2, καθώς και άλλων όπλων, όπως κατευθυνόμενες ρουκέτες.
Το σύστημα ζυγίζει περίπου 40-50 κιλά, ανάλογα με τη διαμόρφωση, και προσφέρει ρυθμιζόμενο οπτικό πεδίο με δυνατότητα ζουμ, επιτρέποντας τη λεπτομερή παρατήρηση στόχων σε αποστάσεις που ξεπερνούν τα 10 χιλιόμετρα, ανάλογα με τις συνθήκες. Η ικανότητα του MX-15D να λειτουργεί σε συνθήκες χαμηλής ορατότητας, όπως ομίχλη ή καπνός, το καθιστά κατάλληλο για αποστολές αναγνώρισης και υποστήριξης μάχης στην Κύπρο.
Από την άλλη πλευρά, το CoMPASS της Elbit Systems είναι μια εξίσου ικανή εναλλακτική, που χρησιμοποιείται ευρέως σε ελικόπτερα όπως τα Mi-17 και άλλες πλατφόρμες παγκοσμίως. Το CoMPASS διαθέτει παρόμοιους αισθητήρες με το MX-15D, συμπεριλαμβανομένων υπέρυθρου αισθητήρα, ηλεκτροοπτικού αισθητήρα υψηλής ανάλυσης και αποστασιομετρητή/καταδείκτη, ενώ προσφέρει και προαιρετικά λέιζερ για καθοδήγηση όπλων. Το σύστημα ζυγίζει περίπου 35-45 κιλά και μπορεί να ανιχνεύσει στόχους σε αποστάσεις έως 15-20 χιλιόμετρα, ανάλογα με τη διαμόρφωση και τις περιβαλλοντικές συνθήκες.
Σύστημα HForce και όπλα
Το H145M της Εθνικής Φρουράς είναι εξοπλισμένο με το αρθρωτό οπλικό σύστημα HForce της Airbus, το οποίο του επιτρέπει να φέρει μια ευρεία γκάμα όπλων. Το HForce περιλαμβάνει τον υπολογιστή Collins Aerospace FMC-4212 General Purpose για τη διαχείριση των όπλων, το Thales Scorpion, ένα μονοκύαλο σκόπευσης ενσωματωμένο στην κάσκα του χειριστή, που επιτρέπει τη στόχευση με την κίνηση του κεφαλιού, και βέβαια το κυρίως ηλεκτροοπτικό σύστημα, όπως και μια ποικιλία πυλώνων και ραγών για ανάρτηση όπλων. Αυτή η διαμόρφωση επιτρέπει στο H145M να προσαρμόζεται γρήγορα σε πολλές και διαφορετικές αποστολές, από επιθετικές επιχειρήσεις μέχρι υποστήριξη πεζικού.
Το κύριο αντιαρματικό όπλο είναι ο πύραυλος SPIKE ER2, με εμβέλεια έως 16 χιλιόμετρα για εναέρια εξαπόλυση, ικανό να καταστρέφει άρματα μάχης, οχυρωμένες θέσεις και άλλους στόχους υψηλής αξίας. Ο SPIKE ER2 είναι τύπου “fire and forget”, που σημαίνει ότι ο χειριστής μπορεί να πυροδοτήσει τον πύραυλο και να απομακρυνθεί αμέσως, χωρίς να χρειάζεται να διατηρεί οπτική επαφή με τον στόχο, μειώνοντας έτσι την έκθεση του ελικοπτέρου σε εχθρικά πυρά.
Εκτός από τον SPIKE ER2, το H145M μπορεί να φέρει μια ποικιλία άλλων όπλων. Τα βαριά πολυβόλα FN M3P των 12,7 χιλιοστών (.50 cal), σε ατρακτίδιο, προσφέρουν ικανότητα καταστολής εχθρικών δυνάμεων και μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την εξουδετέρωση ελαφρών οχημάτων ή πεζικού. Εναλλακτικά, υπάρχουν ελαφρύτερα πολυβόλα, όπως το FN MAG των 7,62 χιλιοστών ή το M134 Minigun, για αποστολές υποστήριξης πεζικού. Για επιθέσεις μεγαλύτερης “ισχύος”, το H145M μπορεί να φέρει πυροβόλο M621 των 20 χιλιοστών, τα οποία προσφέρουν υψηλή ισχύ πυρός κατά ελαφρών οχυρώσεων ή οχημάτων.
Το ελικόπτερο φέρει και ρουκέτες, τόσο μη κατευθυνόμενες όσο και κατευθυνόμενες. Οι μη κατευθυνόμενες FZ231 των 70 χιλιοστών είναι για επιθέσεις περιοχής, όπως η καταστολή εχθρικών θέσεων, ενώ οι κατευθυνόμενες FZ275, με laser καθοδήγηση, προσφέρουν ακρίβεια για χτυπήματα υψηλής αξίας. Επιπλέον, οι προηγμένες κατευθυνόμενες ρουκέτες FZ606 ενισχύουν την ικανότητα του H145M να πλήττει στόχους με υψηλή ακρίβεια, ακόμη και σε δύσκολες συνθήκες.
Σύστημα αυτοπροστασίας
Το σύστημα αυτοπροστασίας περιλαμβάνει αισθητήρες προειδοποίησης πυραύλων (Missile Approach Warning System – MAWS), προειδοποίησης καταύγασης λέιζερ (Laser Warning System – LWS) και προειδοποίησης ραδιοκυμάτων από ραντάρ (Radar Warning Receiver – RWR), που επιτρέπουν στο ελικόπτερο να ανιχνεύει έγκαιρα εχθρικές απειλές.
Επιπλέον, το H145M είναι εξοπλισμένο με φωτοβολίδες για την αντιμετώπιση πυραύλων με υπέρυθρη καθοδήγηση και chaff για την παρεμβολή ραντάρ. Οπότε το νέο ελικόπτερο έχει πολλαπλάσιες πιθανότητες επιβίωσης από ότι είχαν τα ρωσικά επιθετικά ελικόπτερα που αντικαθιστά.
Αποστολές Ειδικών Δυνάμεων
Πέρα από τις επιθετικές του δυνατότητες, το H145M είναι κατάλληλο για αποστολές μεταφοράς και υποστήριξη ειδικών δυνάμεων. Μπορεί να αναπτύξει γρήγορα ομάδες ειδικών δυνάμεων σε απομακρυσμένες περιοχές, ακόμη και τη νύχτα ή σε κακές καιρικές συνθήκες. Η ικανότητά του να επιχειρεί σε χαμηλό ύψος, εκμεταλλευόμενο το έδαφος για κάλυψη, του επιτρέπει να διεισδύει σε εχθρικό έδαφος χωρίς να γίνεται εύκολα αντιληπτό, είτε σε ορεινά, είτε στις παράκτιες περιοχές της Κύπρου.
Σύγκριση με το Mil Mi-35
Σε σύγκριση με τα προφανώς παλαιότερα Mil Mi-35P που χρησιμοποιούσε η Εθνική Φρουρά, το νέο ελικόπτερο μπορεί να μην φαίνεται τόσο εντυπωσιακό από πλευράς όγκου και ισχύος πυρός. Το Mi-35 είναι άλλωστε άλλης κλάσης, βαρύ επιθετικό με σταθερό πυροβόλο 23 χιλιοστών και φέρει μια μεγάλη γκάμα όπλων, συμπεριλαμβανομένων αντιαρματικών πυραύλων και ρουκετών.
Ωστόσο, στο σύγχρονο πεδίο μάχης το Mi-35 θεωρείται ξεπερασμένο, καθώς η έλλειψη προηγμένων αισθητήρων, η υψηλή ακουστική υπογραφή και οι ανυπέρβλητες δυσκολίες συντήρησης λόγω των δυτικών κυρώσεων στη Ρωσία το καθιστούσαν λιγότερο αποτελεσματικό. Επιπλέον, η αδυναμία δικτύωσής του με σύγχρονα συστήματα διοίκησης και ελέγχου της ΕθνικήςΦρουράς περιόριζαν τη χρησιμότητά του.
Σε ένα σενάριο σύγκρουσης, το H145M μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την ανάπτυξη μικρών ομάδων ειδικών δυνάμεων πίσω από τις εχθρικές γραμμές, με σκοπό τη συλλογή πληροφοριών ή την καταστροφή κρίσιμων υποδομών, όπως αποθήκες πυρομαχικών ή κέντρα διοίκησης. Η ικανότητά του να εκτελεί αποστολές ιατρικής εκκένωσης κοντά στην πρώτη γραμμή είναι επίσης κρίσιμη, καθώς επιτρέπει την ταχεία απομάκρυνση τραυματιών από το πεδίο της μάχης, αυξάνοντας τις πιθανότητες επιβίωσής τους. Και βέβαια σε σύγκρουση μεγάλης κλίμακας θα εμφανιστεί για ταχεία βολή κατά τουρκικών αρμάτων, αυτοκινούμενων πυροβόλων και άλλων στόχων αξίας, σε χαμηλή πτήση και γρήγορη αποχώρηση.
Ακόμη η δικτύωση του H145M με άλλες μονάδες της Εθνικής Φρουράς ενισχύει τη συνολική επιχειρησιακή του αξία. Για παράδειγμα, μπορεί να συνεργαστεί με UAV για την ανίχνευση στόχων, ως ικανότητα MUT-T (Manned-Unmanned Teaming- διασύνδεση με Μη Επανδρωμένα Αεροχήματα), άρα να μεταφέρει τις πληροφορίες σε άλλες μονάδες και στη συνέχεια να πλήξει τον στόχο με έναν πύραυλο SPIKE ER2, όλα αυτά σε ελάχιστο χρόνο. Αυτή η ικανότητα συνεργασίας είναι κρίσιμη για την αντιμετώπιση των σύγχρονων απειλών, ιδιαίτερα σε ένα περιβάλλον υβριδικού πολέμου.
Έτσι αν και τα νέα ελικόπτερα δεν είναι τα “καθαρόαιμα” επιθετικά που ίσως θα θέλαμε, κάτι όμως που θα εκτόξευε το κόστος προμήθειας, εξοπλισμού και συντήρησης, με το χαμηλό βάρος τους, τη μεγάλη ευελιξία χρήσης, την ευχέρεια προσαρμογής πολλών όπλων, το περιορισμένο μέγεθος που ευνοεί την απόκρυψη, εμφανίζονται ως απολύτως κατάλληλα για το κυπριακό πεδίο επιχειρήσεων. Προτείνοντας σε προσιτό κόστος και αξιόλογο όγκο πυρός και με ακρίβεια πλήγματος, ενώ η εκπαίδευση των πληρωμάτων είναι απλούστερη και ταχύτερη. Όπότε αν θέλουμε κάτι περισσότερο, είναι τα ελικόπτερα Η-145Μ της Εθνικής Φρουράς να γίνουν 12 ή 24 από 6 που είναι σήμερα.
