Α-4 Skyhawk: Τo μικρό τζετ με το πυρηνικό «κεντρί»

Ήταν μικρό αλλά μπορούσε να κάνει μεγάλη ζημιά. To Α-4 Skyhawk έμεινε στην ιστορία για τις επιχειρήσεις του τύπου στο Βιετνάμ, στην Μέση Ανατολή με την Ισραηλινή Αεροπορία και στα Φώκλαντς, όπου τα αργεντίνικα αεροπλάνα προκάλεσαν σοβαρές απώλειες στο Βασιλικό Ναυτικό. Όμως μπορούσε να κάνει απείρως μεγαλύτερη ζημιά –με ένα πυρηνικό όπλο στον κεντρικό φορέα της ατράκτου.
Τα ανήσυχα χρόνια του Ψυχρού Πολέμου σχεδόν όλα τα αεροσκάφη του αμερικανικού Ναυτικού σχεδιάζοντο με προοπτική ανάληψης πυρηνικού ρόλου. Αν και υποηχητικό, το ‘Scooter’ δεν αποτελούσε εξαίρεση: φορτωμένο με ένα τακτικό ατομικό όπλο, το Ναυτικό διασφάλιζε ότι το μήνυμα προς κάθε ενδιαφερόμενο ήταν αρκετά σαφές.

Το Μk 7, το πρώτο Ειδικό Όπλο που αναπτύχθηκε για τα αεροσκάφη πρώτης γραμμής της USAF και του Ναυτικού, είχε μήκος 4,6 μέτρα, διάμετρο 0,8 μ και βάρος 1.680 λιβρών (764 κιλά) ενώ η ρυθμιζόμενη ισχύς των 20 κιλοτόννων αρκούσε για να βάλει τον αντίπαλο σε σκέψεις. Μπορούσε δε να εκραγεί είτε πάνω από το έδαφος (air burst) ή στην επιφάνειά του (ground burst). Αργότερα τα Skyhawk πιστοποιήθηκαν να φέρουν πυρηνικές βόμβες ελεύθερης πτώσης Β43, Β57 και Β61.
Το A-4 θα εξαπέλυσε το πυρηνικό του όπλο προσεγγίζοντας τον στόχο από χαμηλό ύψος, εκτελώντας την τελευταία στιγμή άνοδο και άφεση με τεχνική βομβαρδισμού ‘loft’ (toss/loft bombing). Ο ελιγμός LABS ή ‘οver the shoulder’ όπως ήταν γνωστός στην Αεροπορία, προέβλεπε την εκτέλεση μισού loop κατά την άνοδο, το όπλο εκτινασσόταν μακριά από το αεροπλάνο διαγράφοντας μια παραβολική τροχιά πριν αρχίσει την πτώση του προς τον στόχο ενώ ο χειριστής έστρεφε να απομακρυνθεί όσο το δυνατόν ταχύτερα για ‘safe separation’, τον διαχωρισμό του από το σημείο της έκρηξης προκειμένου να γλυτώσει από το θερμικό και ωστικό κύμα.

Εναλλακτικώς προβλεπόταν η μέθοδος Laydown, με τον χειριστή να πετά πολύ χαμηλά, ευθεία και οριζοντίως μέχρι τον στόχο και τον υπολογιστή βομβαρδισμού να αφήνει το όπλο εκεί που έπρεπε, την στιγμή που έπρεπε. Η συγκεκριμένη μέθοδος μεγιστοποιούσε τα αποτελέσματα εναντίον «σκληρών στόχων» όπως π.χ τα καταφύγια υποβρυχίων και μετέδιδε το ωστικό κύμα μέσω του εδάφους πλήττοντας καίρια βαθιά οχυρωμένους στόχους. Επίσης μπορούσε να γίνει άφεση με βύθιση από μέσο και μεγάλο ύψος, αν και οι τελευταίες μέθοδοι ήταν λιγότερο προτιμητέες.
Σημειωτέον ότι επί χρόνια μετά την απόσυρση των A-4 από τα καταστρώματα των αμερικανικών αεροπλανοφόρων, τα πυρηνικά όπλα συνέχισαν να υπάρχουν. Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι το USS America (CV-66) αναπτύχθηκε το 1991 στον Περσικό έχοντας πυρηνικές βόμβες Β61 και Β57 στις αποθήκες οπλισμού του. Η πρακτική καταργήθηκε το 1992 όταν ο Πρόεδρος Μπους διέταξε την απόσυρση όλων των τακτικών πυρηνικών όπλων από τα πλοία επιφανείας. Εις το εξής, δυνατότητα πυρηνικής κρούσης θα είχαν μόνο τα υποβρύχια.

Το πρόβλημα δεν ήταν πώς τα Skyhawk θα χτυπούσαν τους στόχους τους –η εκπαίδευση των χειριστών φρόντιζε γι’ αυτό– αλλά πώς θα προστατεύοντο οι πιλότοι από την έκρηξη. Όταν ένα πυρηνικό όπλο εκρήγνυται, η θερμότητα που εκλύεται είναι τεράστια και η λάμψη εκτυφλωτική, «σαν να έσκαγαν χίλιοι ήλιοι» όπως έχει χαρακτηριστικά ειπωθεί.
Τα αποτελέσματα της έκρηξης εντείνονται ακόμη περισσότερο αν το όπλο εκραγεί κάτω από την βάση νεφών καθώς η συννεφιά πολλαπλασιάζει την αντανάκλαση της λάμψης μέσα στο κόκπιτ. Ακόμη και το μαύρο κάλυμμα του πίνακα οργάνων θα αντανακλούσε αρκετή λάμψη και θερμότητα για να προκαλέσει μόνιμη τύφλωση και εγκαύματα μέσα από την φόρμα πτήσης του χειριστή.
Τί θα φορεθεί την Ημέρα της Αποκάλυψης: (www.ptisidiastima.com/plzt/)
Σήμερα τα πληρώματα των στρατηγικών βομβαρδιστικών Β-1Β και Β-52Η διαθέτουν τα ειδικά γυαλιά PLZT (Polarized Lead Zirconium Titanate) τα οποία προσαρμόζονται στην κάσκα πτήσης. Κατασκευασμένα από δύο στρώματα πολωμένου υάλου με ένα υπέρ-λεπτο φύλλο διαφανούς ηλεκτρο-οπτικού κεραμικού υλικού από τιτανικό άλας ζιρκονικού μολύβδου ανάμεσά τους, τα ‘plizzit’ γίνονται αδιαφανή σε λιγότερο από 150 εκατομμυριοστά του δευτερολέπτου προστατεύοντας τους χειριστές από προσωρινή τύφλωση χάρη σε ένα ηλεκτρoνικό κύκλωμα που εντοπίζει δραματικές, απότομες αλλαγές φωτός.
Τα Β-2 είναι εφοδιασμένα με αντίστοιχης τεχνολογίας «οθόνες», τοποθετημένες στον πίνακα οργάνων του αεροσκάφους, ωστόσο οι χειριστές τους προβλέπεται να φέρουν γυαλιά PLZT σε περίπτωση πολέμου ως εφεδρικά. Οι πιλότοι των Skyhawk είχαν κάτι απλούστερο: θερμική «ασπίδα» (Thermal Anti-Radiation Heat Shield).

Έτοιμες να τοποθετηθούν στα αεροσκάφη σε περίπτωση πυρηνικού συναγερμού, οι πτυσσόμενες ασπίδες προσαρμόζονταν στο πίσω μέρος του κόκπιτ. Τραβώντας την ασπίδα, ο πιλότος καλυπτόταν εξ ολοκλήρου χωρίς αυτή να τον εμποδίζει να βλέπει τον πίνακα οργάνων και να πετά το αεροπλάνο.
Απλή στην σύλληψη και εφαρμογή, η θερμική ασπίδα παρείχε στις αποστολές πυρηνικής κρούσης προστασία από την εκτυφλωτική λάμψη, την θερμότητα και, σε κάποιο βαθμό, από την ακτινοβολία της έκρηξης του όπλου, μειώνοντας την έκθεση του χειριστή σε αυτήν. Ευτυχώς, η αποτελεσματικότητά της δεν χρειάσθηκε να δοκιμαστεί στην πράξη. Οι εικόνες από το manual είναι αρκετά ανατριχιαστικές.
Αλέξανδρος Θεολόγου    
Πρώτη δημοσίευση 28/3/2019