Η Γενική Διεύθυνση Αμυντικών Εξοπλισμών και Επενδύσεων προχώρησε στην προκήρυξη διαγωνισμού για την αναβάθμιση των συστημάτων επικοινωνιών των τεσσάρων φρεγατών ΜΕΚΟ200ΗΝ του Πολεμικού Ναυτικού, ανοίγοντας έναν από τους πιο ουσιαστικούς –και ταυτόχρονα πιο απαιτητικούς– υποφακέλους του συνολικού προγράμματος εκσυγχρονισμού τους. Η επιλογή αυτή έχει ιδιαίτερη βαρύτητα, καθώς οι επικοινωνίες αποτελούν τη ραχοκοκαλιά κάθε σύγχρονου πολεμικού πλοίου, συνδέοντας αισθητήρες, όπλα, τακτικές ζεύξεις, εσωτερική λειτουργία και διασύνδεση με το ευρύτερο επιχειρησιακό περιβάλλον.
Ο διαγωνισμός προβλέπει πενταετή διάρκεια και συνολικό προϋπολογισμό σχεδόν 10 εκατ. ευρώ, ποσό που καλύπτει όχι μόνο την προμήθεια υλικού, αλλά και εγκατάσταση, δοκιμές, τεκμηρίωση, εκπαίδευση και πολυετή τεχνική υποστήριξη. Από μόνο του αυτό το οικονομικό αποτύπωμα δείχνει ότι το Πολεμικό Ναυτικό αντιμετωπίζει το σύστημα επικοινωνιών ως επένδυση ζωής για τις ΜΕΚΟ, και όχι ως απλή αντικατάσταση ξεπερασμένου εξοπλισμού.
Στον πυρήνα της απαίτησης βρίσκεται η εγκατάσταση νέου, ολοκληρωμένου Συστήματος Διαχείρισης Επικοινωνιών (ΣΔΕ) σε κάθε φρεγάτα, με πλήρη απόσυρση των υφιστάμενων συστημάτων. Το νέο ΣΔΕ καλείται να λειτουργεί ως εγκέφαλος όλων των επικοινωνιών του πλοίου, ενοποιώντας φωνή, δεδομένα, ενδοεπικοινωνία, τηλεφωνία, τακτικές ζεύξεις και ειδικά κυκλώματα. Πρόκειται για φιλοσοφία που ξεπερνά τη λογική «πολλά αυτόνομα συστήματα» και περνά σε μια ολιστική αρχιτεκτονική IP-centric, όπου ο χειριστής ελέγχει το σύνολο των μέσων από σταθμούς εργασίας.
Ιδιαίτερη σημασία έχει το γεγονός ότι το ΣΔΕ πρέπει να διασυνδέεται με το σύνολο των υφιστάμενων ασυρμάτων και δεκτών του πλοίου, που αριθμούν δεκάδες συσκευές διαφορετικών τύπων και γενεών. Παράλληλα, προβλέπεται πλήρης συμβατότητα με τις ήδη εγκατεστημένες κρυπτοσυσκευές COMSEC, TRANSEC και NETSEC, χωρίς αλλαγή της φιλοσοφίας ασφαλείας που εφαρμόζει σήμερα το Πολεμικό Ναυτικό. Αυτό το σημείο είναι κρίσιμο, γιατί μετατρέπει τον ανάδοχο σε system integrator, υπεύθυνο να παντρέψει νέο και παλαιό εξοπλισμό χωρίς να διαταράξει πιστοποιήσεις, διαδικασίες και επίπεδα διαβάθμισης.
Το εύρος των λειτουργιών που καλείται να καλύψει το νέο ΣΔΕ είναι εντυπωσιακό. Περιλαμβάνει διαχείριση HF, VHF, UHF επικοινωνιών, υποστήριξη IP over HF και UHF, ενσωμάτωση Message Handling System, διασύνδεση με υποβρύχιο τηλέφωνο, κυκλώματα ελικοδρομίου, ειδικά σήματα, ακόμα και σύνδεση με δίκτυα τύπου WiMAX και GMDSS. Ταυτόχρονα, το σύστημα πρέπει να συνεργάζεται άμεσα με το ψηφιακό τηλεφωνικό κέντρο του πλοίου, δημιουργώντας ένα ενιαίο περιβάλλον φωνής και δεδομένων.
Βασική είναι η απαίτηση για εμπλοκή του συστήματος επικοινωνιών στις τακτικές ζεύξεις δεδομένων. Προβλέπεται δυνατότητα διαχείρισης και μικτονόμησης Link-11, Link-16, Link-22 και JREAP-C, μέσω ειδικού εξοπλισμού και λογισμικού, σε άμεση διασύνδεση με το Σύστημα Διαχείρισης Μάχης. Με αυτόν τον τρόπο, το ΣΔΕ παύει να είναι απλός «μεταφορέας» πληροφοριών και αποκτά ρόλο κόμβου στο δικτυοκεντρικό περιβάλλον μάχης.
ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΟ: Diehl Defence, μπορεί να εξοπλίσει τις κορβέτες και MEKO200HN με IRIS-T!
Ακόμη πιο ενδεικτική της φιλοδοξίας του προγράμματος είναι η πρόβλεψη για υποστήριξη ζεύξης δεδομένων με UAV, σύμφωνα με τα αντίστοιχα νατοϊκά πρότυπα. Η απαίτηση αυτή δεν αφορά άμεση επιχειρησιακή ανάγκη των ΜΕΚΟ σήμερα, αποτυπώνει όμως ξεκάθαρα τη στόχευση για μελλοντική επεκτασιμότητα και προσαρμογή σε νέα μέσα που θα ενταχθούν στο ναυτικό περιβάλλον τα επόμενα χρόνια.
Παράλληλα με το ΣΔΕ, ο διαγωνισμός περιλαμβάνει την εγκατάσταση νέου συστήματος ανακοινώσεων (PAS) και νέων ψηφιακών τηλεφωνικών κέντρων σε κάθε πλοίο. Το PAS σχεδιάζεται με σαφή ιεράρχηση: συναγερμοί, επιχειρησιακές ανακοινώσεις και ψυχαγωγία, με ανεξάρτητη τροφοδοσία για τις κρίσιμες λειτουργίες. Το νέο τηλεφωνικό σύστημα βασίζεται σε τεχνολογία IP και ενσωματώνεται πλήρως στο ΣΔΕ, καταργώντας την παλιά αναλογική λογική και βελτιώνοντας σημαντικά την ευελιξία εσωτερικών επικοινωνιών.
ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΟ : Το «νέο» Πρόγραμμα Εκσυγχρονισμού των ΜΕΚΟ200ΗΝ του Πολεμικού Ναυτικού
Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται και στο σκέλος των δοκιμών, της υποστήριξης και της εκπαίδευσης. Προβλέπεται πλήρης αλυσίδα δοκιμών εργοστασίου και πλοίου, σαφώς καθορισμένες διαδικασίες αποδοχής, πολυετής εγγύηση και επιπλέον περίοδος τεχνικής υποστήριξης μετά τη λήξη της. Οι εκπαιδεύσεις πραγματοποιούνται στην Ελλάδα και αφορούν τόσο χειριστές όσο και τεχνικό προσωπικό ναυστάθμων, στοιχείο που δείχνει πρόθεση μεταφοράς γνώσης και όχι απλής εξάρτησης από τον κατασκευαστή.
Συγκρίνοντας αυτή την προσέγγιση με όσα εφαρμόζονται διεθνώς, προκύπτει ότι το Πολεμικό Ναυτικό ευθυγραμμίζεται με τη σύγχρονη τάση των Integrated Communications Systems. Αντίστοιχες λύσεις έχουν επιλεγεί σε νέες φρεγάτες και προγράμματα εκσυγχρονισμού από ναυτικά όπως της Αυστραλίας, της Νορβηγίας και άλλων χωρών του ΝΑΤΟ, με συστήματα τύπου NAVICS, TactiCall ή αντίστοιχες πλατφόρμες μεγάλων ευρωπαϊκών οίκων. Κοινός παρονομαστής είναι η ενοποίηση, η IP αρχιτεκτονική και η έμφαση στη διαλειτουργικότητα.
ΑΝΑΛΥΣΗ: Πως μπορεί να είναι το Πολεμικό Ναυτικό του 2030, με 4 FDI, 4 Bergamini και 4 ΜΕΚΟ
Η ελληνική απαίτηση ξεχωρίζει λόγω του βάθους ολοκλήρωσης που ζητά, ειδικά στον τομέα των τακτικών ζεύξεων και της μελλοντικής υποστήριξης UAV. Αυτή η επιλογή αυξάνει σημαντικά την επιχειρησιακή αξία των ΜΕΚΟ μετά τον εκσυγχρονισμό τους, ταυτόχρονα ανεβάζει τον βαθμό τεχνικής δυσκολίας και περιορίζει τους υποψήφιους αναδόχους σε εκείνους που διαθέτουν πραγματική εμπειρία σε σύνθετες ναυτικές ολοκληρώσεις.
Συνολικά, ο διαγωνισμός για τα συστήματα επικοινωνιών των ΜΕΚΟ200ΗΝ αποτυπώνει μια υπερπλήρη και φιλόδοξη προσέγγιση, που βλέπει το πλοίο ως κόμβο ενός ευρύτερου δικτύου μάχης και όχι ως μεμονωμένη πλατφόρμα.
Ποιοι μπορούν να αναλάβουν το απαιτητικό σύστημα επικοινωνιών
Το εύρος και το βάθος των απαιτήσεων του διαγωνισμού για τις ΜΕΚΟ200ΗΝ περιορίζουν δραστικά τον κύκλο των υποψηφίων αναδόχων. Δεν αρκεί η ύπαρξη ενός σύγχρονου Integrated Communications System στο χαρτοφυλάκιο ενός κατασκευαστή. Απαιτείται αποδεδειγμένη εμπειρία σε ολοκλήρωση συστημάτων επικοινωνιών πάνω σε υφιστάμενες πλατφόρμες, με συνύπαρξη παλαιού και νέου εξοπλισμού, ενεργή διαχείριση κρυπτοσυστημάτων και διασύνδεση με Σύστημα Διαχείρισης Μάχης και τακτικές ζεύξεις.
Σε διεθνές επίπεδο, οι βασικοί «παίκτες» είναι γνωστοί. Η Rohde & Schwarz με το NAVICS διαθέτει ισχυρό αποτύπωμα σε φρεγάτες και μεγάλα πολεμικά πλοία, προσφέροντας πλήρως IP-based αρχιτεκτονική και μεγάλη εμπειρία σε περιβάλλοντα υψηλής διαβάθμισης. Η Saab με το TactiCall έχει το πλεονέκτημα της ευρείας χρήσης του συστήματος σε πολλούς στόλους και με φιλοσοφία «one ICS for all platforms», κάτι που διευκολύνει την ολοκλήρωση. Η Leonardo κινείται πιο έντονα στον ρόλο του system integrator, με ικανότητα να ενσωματώνει τρίτων κατασκευαστών εξοπλισμό και να διαχειρίζεται σύνθετα προγράμματα εκσυγχρονισμού. Σε δεύτερη γραμμή, εταιρείες όπως η Thales ή η Elbit Systems μπορούν να συμμετάσχουν είτε με υποσυστήματα είτε ως μέρος κοινοπραξιών, ιδίως στον τομέα ασφαλών επικοινωνιών και data links.
Η πραγματική διαφοροποίηση, ωστόσο, προκύπτει όταν εξετάζεται ο ελληνικός παράγοντας, γιατί εδώ ο διαγωνισμός αφήνει σαφή περιθώρια –και ουσιαστική ανάγκη– για συμμετοχή εγχώριων εταιρειών, ειδικά στο κομμάτι της ολοκλήρωσης, της υποστήριξης και της μακροχρόνιας συντήρησης.
Στην Ελλάδα, ο πρώτος και πιο προφανής παίκτης είναι η Intracom Defense (IDE). Η εταιρεία διαθέτει βαθιά εμπειρία σε στρατιωτικά συστήματα επικοινωνιών, δίκτυα, κρυπτοσυστήματα και system integration, καθώς και μακροχρόνια συνεργασία με τις Ένοπλες Δυνάμεις και ειδικά με το Πολεμικό Ναυτικό. Η IDE έχει υλοποιήσει και υποστηρίξει σύνθετα έργα επικοινωνιών και C4I, ενώ διαθέτει τη δομή και το ανθρώπινο δυναμικό για να αναλάβει ρόλο εθνικού integrator ή κύριου υπεργολάβου, είτε αυτόνομα είτε σε σύμπραξη με μεγάλο ξένο οίκο.
Δεύτερος σημαντικός ελληνικός παίκτης είναι η Theon Sensors, όχι ως κύριος προμηθευτής ICS, αλλά ως υποστηρικτικός βιομηχανικός εταίρος σε θέματα ηλεκτρονικών, εργονομίας σταθμών χειριστών, HMI και ολοκλήρωσης επιμέρους υποσυστημάτων. Παρότι το κύριο αντικείμενό της δεν είναι οι ναυτικές επικοινωνίες, η εμπειρία της σε στρατιωτικά ηλεκτρονικά υψηλών απαιτήσεων μπορεί να αξιοποιηθεί σε επιμέρους σκέλη του έργου.
Ιδιαίτερη αναφορά αξίζει και σε εταιρείες όπως η Miltech Hellas και η ISD (Integrated Systems Development), που διαθέτουν εμπειρία σε στρατιωτικά ηλεκτρονικά, πιστοποιήσεις και υποστήριξη συστημάτων νατοϊκών προδιαγραφών. Σε ένα πρόγραμμα όπως αυτό των ΜΕΚΟ, μπορούν να διαδραματίσουν ρόλο σε εγκαταστάσεις, διασυνδέσεις, δοκιμές αποδοχής και τεχνική υποστήριξη, ενισχύοντας τον ελληνικό βιομηχανικό αποτύπωμα.
ΕΞΕΛΙΞΗ: Το νέο “επεισόδιο” εκσυγχρονισμού των ΜΕΚΟ200ΗΝ, αναβάθμιση σε στάδια και με χορηγίες
Στον τομέα της ναυπηγικής και της εν πλω υλοποίησης, η ελληνική ναυπηγική βιομηχανία, μέσω ναυπηγείων και εξειδικευμένων τεχνικών εταιρειών, αποτελεί κρίσιμο κρίκο. Η επιτυχής εγκατάσταση ενός τόσο σύνθετου συστήματος επικοινωνιών προϋποθέτει συντονισμό με εργασίες καλωδιώσεων, χώρων, ισχύος και ηλεκτρομαγνητικής συμβατότητας, πεδία στα οποία η εγχώρια εμπειρία είναι απαραίτητη.
Το κρίσιμο ερώτημα δεν είναι αν οι ελληνικές εταιρείες μπορούν να συμμετάσχουν. Το ερώτημα είναι σε ποιον ρόλο θα το κάνουν. Η πιο ρεαλιστική και ταυτόχρονα ωφέλιμη προσέγγιση για το Πολεμικό Ναυτικό είναι ένα σχήμα όπου ένας μεγάλος ξένος οίκος παρέχει τον βασικό κορμό του Integrated Communications System, και μια ή περισσότερες ελληνικές εταιρείες αναλαμβάνουν την ολοκλήρωση, την προσαρμογή στα ελληνικά δεδομένα, την εγκατάσταση και τη μακροχρόνια υποστήριξη.
Εκσυγχρονισμός MEKO200HN, πάμε σε λύση “αυτεπιστασίας” από ένα Ναυτικό που χάνει στελέχη;
Μια τέτοια δομή μειώνει τον τεχνικό κίνδυνο, διασφαλίζει πρόσβαση σε ώριμη τεχνολογία και ταυτόχρονα δημιουργεί εθνική ικανότητα υποστήριξης σε βάθος χρόνου, στοιχείο απολύτως κρίσιμο για πλοία που θα συνεχίσουν να υπηρετούν για δεκαετίες. Σε διαφορετική περίπτωση, το Πολεμικό Ναυτικό κινδυνεύει να αποκτήσει ένα εξαιρετικά προηγμένο σύστημα, εξαρτώμενο όμως σχεδόν αποκλειστικά από εξωτερική υποστήριξη.
Συμπερασματικά, ο διαγωνισμός για τα συστήματα επικοινωνιών των ΜΕΚΟ200ΗΝ αποτελεί δοκιμασία όχι μόνο τεχνολογική, αλλά και βιομηχανικής στρατηγικής. Ο τρόπος που θα επιλεγεί ο ανάδοχος και το πώς θα αξιοποιηθεί η ελληνική αμυντική βιομηχανία θα καθορίσει αν το πρόγραμμα θα αφήσει πίσω του απλώς εκσυγχρονισμένα πλοία ή και διατηρήσιμη εθνική τεχνογνωσία στις ναυτικές επικοινωνίες.
