Οι χθεσινές δηλώσεις του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών, Χακάν Φιντάν, σχετικά με τις αμερικανικές κυρώσεις CAATSA, και την αρνητική στάση του Κογκρέσου, ότι δηλαδή αυτά μπλοκάρουν την αγορά από την Άγκυρα “των F-35 και των κινητήρων για το Kaan” δεν αναφέρονται σε κάτι νέο. Καθώς οι συγκεκριμένες αντιρρήσεις και θεσμικά αναχώματα, εδώ και χρόνια, δεν σταματούν μεν συνολικά τις αμυντικές προμήθειες της Τουρκίας από τις ΗΠΑ, αλλά τις ελέγχουν και τις περιορίζουν σε συγκεκριμένα -και όχι λίγα όμως- υλικά που η Ουάσιγκτον αποφασίζει να διαθέσει.
Ειδικά για τους κινητήρες για το Kaan. Το υπό εξέλιξη τουρκικό μαχητικό έως σήμερα, στο πρώτο πρωτότυπο που έχει πετάξει, το δεύτερο που αναμένεται σύντομα (ήδη εμφανίστηκαν φωτογραφίες τελικής συναρμολόγησης), τα επόμενα, όπως και τουλάχιστον η πρώτη παρτίδα παραγωγής κάπου από το 2028 και μετά, προορίζονται να λειτουργήσουν με αμερικανικούς κινητήρες F110, της General Electric.
Η επιλογή του συγκεκριμένου κινητήρα δεν γίνεται τυχαία, καθώς ουσιαστικά ήταν ο μόνος διαθέσιμος στην Τουρκία, μιας και είναι ο μεγαλύτερος χρήστης του (εκτός ΗΠΑ). Κι αυτό γιατί κινούν τον τουρκικό στόλο από μαχητικά F-16. Μάλιστα οι F110 για τουρκική χρήση είχαν σε μεγάλο ποσοστό παραχθεί/συναρμολογηθεί εντός Τουρκίας, από την TUSAS Engine Industries (TEI), δηλαδή την εξειδικευμένη θυγατρική για αεροπορικούς κινητήρες, της Turkish Aerospace Industries, που εξελίσσει και το Kaan. Στην TEI η General Electric είναι και μέτοχος μειοψηφίας με κάπου 46%.
Έτσι το Kaan, ως βαρύ μαχητικό, σχεδιάστηκε να φέρει αρχικά 2 κινητήρες F110, ενώ αργότερα υποτίθεται πως θα έχει εξελιχθεί εγχώριος “εθνικός” κινητήρας με κωδικό TEI TF-35000, με αναμενόμενη απόδοση στις 35.000 λίβρες ώσης. Βέβαια κάτι τέτοιο είναι πολύ φιλόδοξο ως σχέδιο, καθώς έως σήμερα η TEI δεν έχει καν παρουσιάσει -τον υπό σχεδίαση- μικρότερο τουρμποφάν TF-10000, πόσο μάλλον τον μεγαλύτερο.
Πίσω στον F110, η Τουρκία είχε παραλάβει 313 κινητήρες του τύπου για τα μαχητικά της F-16, όπου μερικοί ήταν το απόθεμα ασφαλείας. Από αυτό δόθηκαν κινητήρες για το 1ο πρωτότυπο του Kaan, αλλά προφανώς για να κατασκευαστούν άλλα 5 αεροσκάφη δοκιμών, όπως και για να προχωρήσει η παραγωγή τουλάχιστον μιας αρχικής παρτίδας από κάπου 20 Kaan, η Turkish Aerospace Industries θα χρειαστεί κάπου 60 κινητήρες ακόμη, που απλώς δεν υπάρχουν. Επίσης για το Kaan, η Τουρκία ίσως θέλει την πιο ισχυρή έκδοση του F110, την -132, η οποία έχει αυξημένη απόδοση στις 32.000 λίβρες, ενώ το εθνικό απόθεμα είναι του τύπου -129, με 29.000 λίβρες.
Έτσι η Τουρκία από το 2024 είχε ζητήσει ως ανεξάρτητο πρόγραμμα προμήθειας, την αγορά νέων κινητήρων F110 από τις ΗΠΑ, κάτι που μέχρι σήμερα δεν έχει προχωρήσει, ακριβώς λόγω των κυρώσεων και της άρνησης -σε εσωτερικό επίπεδο Eπιτροπών- του Κογκρέσου.
Να διευκρινήσουμε το εξής: Οι ΗΠΑ, έως σήμερα δεν αρνούνται οριζόντια την πώληση των F110 στην Τουρκία! Καθώς στην έγκριση, το 2024, του προγράμματος για αγορά από την Άγκυρα 40 νέων μαχητικών F-16 Block 70/72, προφανώς περιλαμβάνοντας και οι κινητήρες τους. Συγκεκριμένα προβλεπόταν η αγορά 48 έκδοσης F110-129B, με τους 8 για απόθεμα. Άρα η αμερικανική άρνηση αφορά ειδικά την ανεξάρτητη προμήθεια του σε ποσότητες, για το μαχητικό Kaan.
Κινητήρες από “κάπου αλλού”
Τι θα συμβεί από εδώ και πέρα: Οχι κάτι που δεν έχουμε συζητήσει πολλές φορές στην “ΠΤΗΣΗ”. Ο Φιντάν άφησε κατά τα γνωστά, υπονοούμενα πως “υπάρχουν κι αλλού πορτοκαλιές” για προμήθεια κινητήρων, αν οι ΗΠΑ δεν συναινέσουν, μαζί βέβαια με την προσπάθεια για ανάπτυξη τουρκικών κινητήρων.
Η υπόσχεση/ημι-απειλή αυτή βέβαια είναι δύσκολο να πραγματωθεί, καθώς υπονοεί στο πρώτο σκέλος της, προμήθεια είτε ρωσικών, είτε κινεζικών κινητήρων, που να ταιριάζουν στις διαστάσεις του χώρου που διαθέτει το Kaan, όπως και στις απαιτήσεις ώσης. Κάτι τέτοιο όμως θα βάλει την Τουρκία, το πιθανότερο, σε νέο σπιράλ κυρώσεων-αντιπαραθέσεων, ενώ δεν είναι καθόλου μικρό το τεχνικό θέμα, προσαρμογής τέτοιων “μη δυτικών” συστημάτων στο Kaan, όσο κι αν αυτό προβάλλεται ως “καθαρά εθνικό”. Οσο για τον μελλοντικό τουρκικό κινητήρα, που θα λύσει κάθε ζήτημα προμήθειας από το εξωτερικό, ξαναλέμε αυτό είναι μακρινό όνειρο, λόγω ανάγκης τεράστιου τεχνολογικού άλματος.
Οι συζητήσεις για επίλυση
Πάντως ο Φιντάν διευκρίνησε πως γίνονται συζητήσεις με τις ΗΠΑ για το καθεστώς των κυρώσεων CAATSA, και πως τα δύο μέρη έχουν συμφωνήσει πως “πρέπει το όλο θέμα να επιλυθεί”, αφήνοντας δηλαδή παράθυρο για θετικές -για την Άγκυρα- εξελίξεις. Μάλιστα έδωσε και ένα νέο, πως υπήρξε αμερικανικό ενδιαφέρον για τις τεχνολογίες σε μη επανδρωμένα, της τουρκικής Baykar. Ακόμη ο Φιντάν είπε πως Τραμπ και Ερντογάν έχουν την “αποφασιστικότητα να διακανονίσουν όλες τις διαφωνίες σε όλα τα θέματα”.
Το συμπέρασμα είναι πως η Τουρκία περιγράφει -και δια στόματος Φιντάν- τα “συστημικά” ζητήματα που παραμένουν στην προμήθεια όλων των αμυντικών υλικών που θέλει από τις ΗΠΑ. Αλλά δεν μπορούμε να αγνοήσουμε πως τόσο ο Τραμπ, όσο και ο Ερντογάν, έχουν επαναθερμάνει σαφώς τις διμερείς σχέσεις – ειδικά από την εποχή Μπάιντεν. Ενώ οι ΗΠΑ ήδη αναγνωρίζουν την Τουρκία ως “τοποτηρητή” στη Συρία. Ένα θέμα που δεν είναι οπλικών συστημάτων, αλλά πολύ μεγαλύτερης βαρύτητας γεωπολιτικά και εκεί, όπως και στις τουρκορωσικές σχέσεις, αλλά και στις καταρρακωμένες τουρκοισραηλινές, θα καλλιεργηθούν τα επόμενα βήματα. Μαζί τους, πιθανότατα και το ζήτημα του “με τι θα πετάξει το Kaan” και “αν θα πάρει η Τουρκία F-16 ή/και F-35”.
Bloomberg: Η Τουρκία ζητά από τις ΗΠΑ άδεια να παράγει κινητήρες F110 για το μαχητικό Kaan
