Ο αναγκαστικός εκτοπισμός αυξήθηκε σε ιστορικά νέα επίπεδα σε όλον τον κόσμο πέρυσι, σύμφωνα με την Έκθεση Παγκόσμιων Τάσεων του 2024 από την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (UNHCR), την υπηρεσία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες. Η αύξηση του αναγκαστικού εκτοπισμού -στα 120 εκατομμύρια άτομα έως τον Μάιο του 2024– ήταν η 12η συνεχόμενη ετήσια αύξηση και αντανακλά τόσο νέες όσο και εξελισσόμενες εδώ και χρόνια συγκρούσεις καθώς και αποτυχίες επίλυσης μακροχρόνιων κρίσεων. Αυτός ο αριθμός θα κάνει τον παγκόσμιο εκτοπισμένο πληθυσμό ισοδύναμο με τη 12η μεγαλύτερη χώρα στον κόσμο, περίπου στο μέγεθος της Ιαπωνίας.
Ένας βασικός παράγοντας της χειροτέρευσης είναι η καταστροφική σύγκρουση στο Σουδάν: Από τον Απρίλιο του 2023, περισσότεροι από 7,1 εκατομμύρια νέοι εκτοπισμένοι καταγράφηκαν στο εσωτερικό της χώρας, με άλλους 1,9 εκατομμύρια στο εξωτερικό. Στο τέλος του 2023, συνολικά 10,8 εκατομμύρια Σουδανοί ξεριζώθηκαν.
Ακόμη στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό και στη Μιανμάρ εκατομμύρια εκτοπίστηκαν εσωτερικά λόγω των σκληρών μαχών. Παράλληλα, η UNRWA εκτιμά ότι μέχρι το τέλος του περασμένου έτους έως και 1,7 εκατομμύρια άνθρωποι είχαν εκτοπιστεί στη Λωρίδα της Γάζας λόγω της καταστροφικής βίας. Η Συρία παραμένει η χώρα με τους περισσότερους εκτοπισμένους στον κόσμο, με 13,8 εκατομμύρια εντός και εκτός της χώρας.
«Πίσω από αυτούς τους έντονους και αυξανόμενους αριθμούς κρύβονται αμέτρητες ανθρώπινες τραγωδίες. Αυτή η ταλαιπωρία πρέπει να παροτρύνει τη διεθνή κοινότητα να ενεργήσει επειγόντως για την αντιμετώπιση των βαθύτερων αιτιών του αναγκαστικού εκτοπισμού», δήλωσε ο Ύπατος Αρμοστής του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, Φίλιππο Γκράντι. «Είναι καιρός για τα αντιμαχόμενα μέρη να σεβαστούν τους βασικούς νόμους του πολέμου και το διεθνές δίκαιο. Το γεγονός είναι ότι χωρίς καλύτερη συνεργασία και συντονισμένες προσπάθειες για την αντιμετώπιση των συγκρούσεων, των παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της κλιματικής κρίσης, τα ποσοστά εκτοπισμού θα συνεχίσουν να αυξάνονται, φέρνοντας νέα δυστυχία και δαπανηρή ανθρωπιστική βοήθεια ως απάντηση», πρόσθεσε.
Η μεγαλύτερη αύξηση στους αριθμούς των εκτοπισμένων προήλθε από άτομα που τράπηκαν σε φυγή από συγκρούσεις και παραμένουν στη χώρα τους. Ο αριθμός των προσφύγων και άλλων που χρήζουν διεθνούς προστασίας ανήλθε στα 43,4 εκατομμύρια και και εδώ με συνεχιζόμενη αύξηση την τελευταία δεκαετία. Η συντριπτική πλειοψηφία των προσφύγων φιλοξενούνται σε γειτονικές χώρες, με το 75% να κατοικεί σε χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος χώρες που μαζί παράγουν λιγότερο από το 20% του παγκόσμιου εισοδήματος.
Η Τουρκία εδώ ξεχωρίζει καθώς είναι η δεύτερη διεθνώς χώρα υποδοχής, με 3,3 εκατ. πρόσφυγες στο εσωτερικό της (κυρίως από τη Συρία), μετά το Ιράν, που έχει φθάσει στα 3,8 εκατ. εδώ οι περισσότεροι Αφγανοί. Ακολουθεί η Γερμανία και το Πακιστάν. Ακόμη καταγράφονται διεθνώς 4,4 εκατ. άνθρωποι χωρίς ιθαγένεια, με τη μεγαλύτερη ομάδα να είναι Ροχίνγκια, μια φυλή που εκδιώκεται βίαια από την Μιανμάρ.
Η έκθεση έδειξε ότι σε όλον τον κόσμο περισσότεροι από 5 εκατομμύρια εσωτερικά εκτοπισμένοι και 1 εκατομμύριο πρόσφυγες επέστρεψαν στην πατρίδα τους το 2023. Αυτά τα στοιχεία δείχνουν κάποια πρόοδο προς μακροπρόθεσμες λύσεις. Επίσης, οι αφίξεις επανεγκατάστασης αυξήθηκαν σε σχεδόν 160.000 το 2023.
«Οι πρόσφυγες -και οι κοινότητες που τους φιλοξενούν- χρειάζονται αλληλεγγύη και χέρι βοήθειας. Αυτοί μπορούν και συμβάλλουν στις κοινωνίες όταν περιλαμβάνονται», τόνισε ο Γκράντι και κατέληξε: «Επίσης, πέρυσι εκατομμύρια των ανθρώπων επέστρεψαν σπίτι, αντιπροσωπεύοντας μία σημαντική αχτίδα ελπίδας. Οι λύσεις είναι εκεί έξω. Έχουμε δει χώρες όπως η Κένυα να πρωτοστατούν στην ένταξη των προσφύγων, αλλά χρειάζεται πραγματική δέσμευση».
