Μια ιδιαίτερη… ατάκα του Προέδρου του Αζερμπαϊτζάν, Ιλχάμ Αλίγιεφ δημοσίευσε προχθές το πρακτορείο TASS, ότι η χώρα του δεν μπορεί να βλέπει “άπραγη τις Γαλλία, Ελλάδα και Ινδία να εξοπλίζουν την Αρμενία εναντίον της, κάνοντας το ανοιχτά και επιδεικτικά, προσπαθώντας να μας αποδείξουν κάτι. Δεν θα κάτσουμε με σταυρωμένα χέρια”, είπε σε ένα συνέδριο στο πανεπιστήμιο ADA. Μάλιστα εξήγησε πως τα παραπάνω έχουν “μεταφερθεί στην κυβέρνηση της Αρμενίας, και στις πλευρές που την βοηθούν. Είναι μια σοβαρή απειλή και πρέπει να πάρουμε εξίσου σοβαρά μέτρα”.
Σε τι εξοπλισμούς και κινήσεις όμως αναφέρεται ο Αλίγιεφ; Η Γαλλία αρχικά έχει πράγματι συνάψεις διάφορες συμφωνίες εξοπλισμού της Αρμενίας -η τελευταία μετά την μεγάλη ήττα της το 2020 στον πόλεμο με το Αζερμπαϊτζάν, όπως και την περυσινή νέα ήττα της στο Ναγκόρνο Καραμπάχ αναζητά να επανεξοπλιστεί. Αυτές περιλαμβάνουν αγορά ατομικού οπλισμού από την γαλλική εταιρεία PGM, διοπτρών νυχτερινής όρασης, τριών ραντάρ έγκαιρης προειδοποίησης GM-200, ενώ γίνονται συζητήσεις για προμήθεια αντιαεροπορικών πυραύλων μικρού βεληνεκούς Mistral. Τον Φεβρουάριο φέτος είχαμε και επίσκεψη του Γάλλου υπουργού Αμύνης, Σεμπαστιάν Λεκορνού, στο Γερεβάν όπου υπογράφηκε και συμφωνία αμυντικής συνεργασίας. Ακόμη έχουν μεταφερθεί στην Αρμενία κάποιες δεκάδες γαλλικά ελαφρά τεθωρακισμένα τροχοφόρα οχήματα, Bastion.
Η Ινδία με τη σειρά της έχει πάρει συμβόλαια κάπου 400 εκατ. δολαρίων για πώληση αυτοκινούμενων πολλαπλών εκτοξευτών ρουκετών PINAKA όπως και διαφόρων τύπων πυρομαχικών και συζητά για ακόμη περισσότερα.
Η Αρμενία μιλά με την Ινδία για αγορά αντιαεροπορικών Barak-8
Οι δύο αυτές μεγάλες χώρες έχουν προσεγγίσει την Αρμενία για ποικιλία λόγων, με τον κυριότερο να είναι η ίδια η “απόσυρση” της Αρμενίας από την ρωσική ομπρέλα, όπου υποτίθεται θα την προστάτευε από το Αζερμπαϊτζάν, άρα υπάρχει ευκαιρία προσεταιρισμού της. Συγκεκριμένα η Αρμενία είναι μέλος του Οργανισμού της Συνθήκης Συλλογικής Ασφαλείας (CSTO), μιας τοπικής συμφωνίας ασφαλείας μεταξύ Ρωσίας, Λευκορωσίας, Καζακστάν, Κιργιστάν, Αρμενίας και Τατζικιστάν, μόνο που όταν δέχθηκε τις αζερικές επιθέσεις, δεν πήρε καμμία βοήθεια, παρότι επικαλέστηκε τις σχετικές προβλέψεις.
Όχι μόνο αυτό αλλά η Ρωσία εμφανίστηκε το 2020, μετά την ήττα της Αρμενίας από τους Αζέρους, ως “ειρηνευτική δύναμη” στην περιοχή, εγκαθιστώντας με γενική συναίνεση στρατεύματα της στο Ναγκόρνο Καραμπάχ και στην γραμμή αντιπαράθεσης, όπου και πάλι, στην περσινή νέα επίθεση των Αζέρων στο Καραμπάχ και την σχεδόν ολοκληρωτική του κατάληψη, δεν αντέδρασαν. Έτσι η Αρμενία νιώθει πως η Ρωσία την “πούλησε” (παρόλο το θρησκευτικό ομόδοξο και την ιστορική τους σχέση…), οπότε ανακοίνωσε πέρυσι την αναστολή συμμετοχή της στoν CSTO. Φθάνοντας μάλιστα, ο πρωθυπουργός της Αρμενίας, Νικόλ Πασινιάν, να δηλώσει το 2023 πως ήταν “στρατηγικό λάθος της χώρας του να στηριχθεί στη Ρωσία ως εγγυητή της ασφάλειας της”.
Πασινιάν: Η Αρμενία δεν μπορεί πλέον να βασίζεται στη Ρωσία για τις αμυντικές ανάγκες της
Το παραπάνω ρήγμα είναι βέβαια αρκετά πιο περίπλοκο, καθώς και στην περιοχή του Καυκάσου υπάρχει ανακατάταξη γεωπολιτικών ισορροπιών, όπου π.χ. η κάποτε εχθρική προς τη Ρωσία Γεωργία έχει βρεθεί ξανά κοντά στη Μόσχα, το Αζερμπαϊτζαν νιώθει πολύ ισχυρό με την στήριξη Τουρκίας και Ισραήλ, οπότε αποφάσισε να “εκκαθαρίσει” την αντιπαράθεση του με την Αρμενία, αλλά και να οξύνει εκείνη που έχει με το Ιράν. Ενώ το Καζακστάν έχει ψυχρανθεί με τη Μόσχα, μετά την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.
Ειδικά για το Παρίσι και τη δική του προσέγγιση με την Αρμενία, παίζει ρόλο η μεγάλη αρμενική κοινότητα εντός Γαλλίας, η οποία έχει σημαντική οικονομική και πολιτική επιρροή, ενώ η Ινδία στην Αρμενία βλέπει μια μικρή χώρα μέν, χρήσιμη όμως, ως “σφήνα” στο διαφαινόμενο “ισλαμικό τόξο” που διαμορφώνεται στην περιοχή αυτή, με την Τουρκία στο ένα άκρο και το Πακιστάν στο άλλο.
Η ελληνοαρμενική συνεργασία
Σε όλα τα παραπάνω η απορία είναι μια: Γιατί ο Αλίγιεφ συγκαταλέγει την Ελλάδα σε όσους “εξοπλίζουν την Αρμενία”; Και μας απειλεί και εμάς; H στενή σχέση Αθήνας-Γερεβάν είναι βέβαια γνωστή, ενώ το 2022 είχαμε επίσκεψη Ν. Χαρδαλία (τότε υφυπουργού Αμύνης) στην Αρμενία με συζητήσεις “εμβάθυνσης εμβάθυνσης των διμερών σχέσεων στους τομείς των αμυντικών εξοπλισμών, της αμυντικής βιομηχανίας και διεύρυνσης των προγραμμάτων στρατιωτικής συνεργασίας μεταξύ των Ενόπλων Δυνάμεων των δύο χωρών” όπως είχε αναφερθεί. Ενώ το ίδιο έτος είχε ακολουθήσει και επίσκεψη Ν. Δένδια, ως υπουργού Εξωτερικών.
Επίσης Ελλάδα, Αρμενία και Κύπρος έχουν δημιουργήσει ένα σχήμα τριμερούς συνεργασίας, σε θέματα άμυνας, κυρίως με συνεκπαιδεύσεις στελεχών και ανταλλαγές πληροφοριών. Το πρόγραμμα, ειδικά μεταξύ Ελλάδας και Αρμενίας, το Δεκέμβριο του 2023 ανανεώθηκε για ένα ακόμη έτος και περιλαμβάνει κοινή δράση σε 26 δραστηριότητες, κυρίως στην Ελλάδα. Επίσης ένα ακόμη πεδίο συνεργασίας είναι η φοίτηση Αρμενίων στην Σχολή Ευελπίδων (πάνω από 100 είχαν περάσει από εκεί σε διάστημα δεκαετιών).
Πρόσφατα, το Μάρτιο του 2024, ο κ. Δένδιας, ως υπουργός Εθνικής Αμύνης, επανέλαβε την επίσκεψη του στην Αρμενία, δηλώνοντας τα εξής:
“Κατά τις συνομιλίες μας σήμερα συμφωνήσαμε σε πρακτικούς τρόπους ενίσχυσης των μεταξύ μας διμερών αμυντικών σχέσεων μετά την υπογραφή, όπως και πάλι είχες την ευγενή καλοσύνη να αναφέρεις, της διμερούς συμφωνίας στρατιωτικής τεχνικής συνεργασίας. Και, εν συνεχεία, υπογράψαμε φέτος τα προγράμματα αμυντικής συνεργασίας, τα οποία φέρνουν τις δυνάμεις των δύο χωρών πολύ πιο κοντά στον τομέα της εκπαίδευσης, κάτι που και στο παρελθόν έχει δώσει σημαντικά αποτελέσματα.
Πολλοί Αξιωματικοί των Αρμενικών Ενόπλων Δυνάμεων έχουν εκπαιδευτεί σε Ελληνικές Σχολές, και στόχος είναι να υποδεχτούμε και άλλους. Επιπλέον, μπορούμε να διαμορφώσουμε μια επιτυχή συνεργασία στον τομέα της καινοτομίας στην Άμυνα. Ήμουν τυχερός, καθώς είχα την ευκαιρία να σας ενημερώσω για τη νέα νομοθεσία, για τη δημιουργία ενός νέου Κέντρου για την Έρευνα και Καινοτομία στον Τομέα της Άμυνας στην Ελλάδα, και θα είναι χαρά μας να δούμε Αρμενικές εταιρείες και Αρμενικά ενδιαφέροντα να συμμετάσχουν σε αυτό το Οικοσύστημά μας.
Έχουμε επίσης εδραιώσει ένα τριμερές σχήμα αμυντικής συνεργασίας μεταξύ των χωρών μας και της Κύπρου, αλλά και άλλες τριμερείς ή και τετραμερείς συνεργασίες, με την Γαλλία και την Ινδία. Χώρες σημαντικές, δυνάμεις σημαντικές, που είναι κοινοί φίλοι με την Αρμενία και την Ελλάδα”.
Ακόμη είχαμε πέρυσι τη δημοσιοποίηση από πλευράς Αρμενίας, πως υπάρχει συζήτηση με την Ελλάδα για “συμπαραγωγή όπλων”, κάτι όμως πολύ ασαφές ως “προσχέδιο διμερούς αμυντικής συνεργασίας”. Ενώ, τέλος, φέτος το Φεβρουάριο, είχαμε επίσκεψη του Πασινιάν στην Αθήνα όπου συναντήθηκε με τον πρωθυπουργό Κ. Μητσοτάκη, με στόχο την περαιτέρω σύσφιξη σχέσεων και την ευρύτερη συνεργασία.
Στρατιωτική συνεργασία Ελλάδας-Κύπρου-Αρμενίας και για το 2024
Έτσι αν και όλα τα παραπάνω μπορεί κανείς να τα ερμηνεύσει ως μια μάλλον τυπική φόρμα αμυντικής συνεργασίας μεταξύ ιστορικά φιλικών χωρών, χωρίς ειδικές εξάρσεις, όπως φαίνεται ήταν αρκετά ως “σύνολο” αλλά κυρίως ως “πρόθεση” να πυροδοτήσουν εκ νέου την αζερική οργή.
Με τον Αλίγιεφ να έχει εκφραστεί αρκετές φορές πολύ καυστικά για τη χώρα μας ενώ παραμένει στη μνήμη μας -και αξίζει να αναφερθεί ξανά- το επεισόδιο που έκανε το 2020, εις βάρος του πρέσβη μας, Νικόλαου Πιπερίγκου. Ο οποίος συναντήθηκε μαζί του το Σεπτέμβριο εκείνης της χρονιάς για να του παραδώσει τα διαπιστευτήρια του, δηλαδή μια τελείως τυπική/τελετουργική συνάντηση, όπου όμως ο Αλίγιεφ, κατά παράβαση κάθε διπλωματικής αβροφροσύνης, τον… κάθισε απέναντι του και του τα έψαλε δημόσια για την ελληνική στάση υπερ της Αρμενίας (δείτε το σχετικό βίντεο παρακάτω). Αναφέροντας ότι “δεν μπορώ να βρω κάτι θετικό για τις μεταξύ μας σχέσεις” ενώ τόνισε πως για το Αζερμπαϊτζάν “η Τουρκία είναι αδελφή χώρα”.
Η αμφίπλευρη υποκρισία
Θα περίμενε λοιπόν κανείς με όλα τα παραπάνω, τις απειλές Αλίγιεφ, την δική μας “κατάταξη” σχεδόν ή και πλήρως στους εχθρούς του Αζερμπαϊτζάν, τις κατά καιρούς επικριτικές δηλώσεις, τις ελληνικές κινήσεις, χαμηλού βεληνεκούς βέβαια, που σε καμμία περίπτωση δεν μπορεί να θεωρηθούν ότι “εξοπλίζουν τους Αρμένιους”, να έχει προκληθεί σοβαρή κρίση στις σχέσεις μας με τους Αζέρους. Και να είχαμε τουλάχιστον μια σκληρή ελληνική απάντηση σε διπλωματικό επίπεδο.
Ας μην είμαστε όμως αφελείς. Λίγους μήνες πριν, το Νοέμβριο του 2023, ο υπουργός Περιβάλλοντος και ενέργειας Θόδωρος Σκυλακάκης δήλωνε τα εξής: “Η Ελλάδα τάσσεται υπέρ του διεθνούς δικαίου και του σεβασμού των συμφωνιών. Οι ενεργειακές μας σχέσεις με το Αζερμπαϊτζάν δεν επηρεάστηκαν ποτέ από πολιτικά ζητήματα ως τώρα και ελπίζω ότι το ίδιο θα ισχύσει και στο μέλλον”. Η δήλωση αυτή βέβαια αφορούσε το ότι η χώρα μας αγοράζει άφθονο φυσικό αέριο από τους Αζέρους, με πολυετείς κιόλας συμφωνίας προμήθειας (παίρνουμε από εκεί έως και το 25% του όγκου που χρειαζόμαστε), ενώ παραμένουμε βασικός κόμβος διαμεταγωγής του προς την Ευρώπη μέσω του αγωγού TAP. Άρα καλές οι “μεγάλες κουβέντες” καλύτερη όμως η πραγματικότητα και ας έχει μπόλικη υποκρισία…
