Με επικείμενη την ανακωχή που ξεκινά αύριο (αν δεν συμβεί κάτι), μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς, ας προσπαθήσουμε να κάνουμε έναν απολογισμό των όσων ακολούθησαν την τρομοκρατική εισβολή και το θάνατο (τη σφαγή δηλαδή) κάπου 1.200 Ισραηλινών στις 7 Οκτωβρίου. Συνοπτικά λοιπόν:
Προς το παρόν το Ισραήλ έχει “κόψει” τη Λωρίδα στα δύο, εισβάλλοντας στο βόρειο τμήμα. Εκεί έχει ελέγξει την παραλιακή ζώνη, κυκλώνοντας δηλαδή πλήρως την πόλη της Γάζας, της οποίας έχει καταλάβει και πολλές συνοικίες στην περίμετρο της. Κατά διαστήματα λειτουργεί και “διάδρομος” εξόδου των αμάχων, προς Νότο. Στην επιχείρηση του το Ισραήλ έχει συγκεντρώσει σημαντικό αριθμό στρατευμάτων, με χρήση όλων των πολεμικών του μέσων, βαρέων αρμάτων, τεθωρακισμένων, πυροβολικού, μηχανικού μάχης, επιθετικών ελικοπτέρων, αεροσκαφών, πολεμικών πλοίων στα ανοιχτά. Ακόμη με χρήση μη επανδρωμένων, μεγάλη χρήση ειδικών δυνάμεων και μονάδων ειδικών αποστολών, με στοιχεία ηλεκτρονικού πολέμου και εκκαθαρίσεων ναρκοπεδίων. Γενικώς “τα άπαντα”, επιχειρώντας να καταστείλει την όποια αντίσταση με το μικρότερο δυνατό ανθρώπινο κόστος για τις δικές του δυνάμεις.
Το Ισραήλ μετρά έως σήμερα 69 νεκρούς στρατιώτες (μιλάμε εδώ μόνο για τις επιχειρήσεις στη Γάζα) και κάπου 1.600 τραυματίες. Μικροί αριθμοί πάντως για τον πόλεμο σε αστική περιοχή που διεξάγει, που είναι ιστορικά από τους πιο αιματηρούς, εφόσον υπάρχει ισχυρή και πεισματική αντίσταση. Πρώτο συμπέρασμα εδώ, πως η Χαμάς, τουλάχιστον έως σήμερα δεν έχει μετατρέψει σε «Στάλινγκραντ» τα σοκάκια της Γάζας, ίσως κάνοντας οικονομία δυνάμεων, ίσως γιατί δεν έχει πλέον την απαιτούμενη ισχύ.
Στον αντίποδα, οι απώλειες των Παλαιστινίων είναι τρομακτικά μεγαλύτερες. Η Χαμάς αναφέρει κάπου 14.500 νεκρούς, ανάμεσα τους περίπου 6.000 παιδιά και 4.000 γυναίκες. Πόσοι από αυτούς είναι ένοπλοι δεν δηλώνεται, αλλά προφανώς η συντριπτική πλειονότητα είναι άμαχοι. Ακόμη και αν τα νούμερα δεν επιβεβαιώνονται, οι σφοδροί βομβαρδισμοί τόσων ημερών, με ισραηλινά όπλα ακριβείας αλλά και γενικής χρήσης, που δεν μπορεί κανείς να ισχυριστεί ότι «δεν έχουν παράπλευρες απώλειες», είναι σίγουρο ότι έχουν προκαλέσει ποταμό αίματος, ενώ χιλιάδες είναι οι τραυματίες (αναφέρονται κάπου 35.000).
Η γενικότερη ανθρωπιστική καταστροφή είναι μεγάλη. Σύμφωνα με το Γραφείο Συντονισμού Ανθρωπιστικών Υποθέσεων του ΟΗΕ, 1,7 εκατομμύρια κάτοικοι της Λωρίδας έχουν φύγει από τις εστίες τους, αλλά παραμένουν εντός (πρόσφυγες δηλαδή εσωτερικού), με τα στρατόπεδα της UNRWA (της αποστολής του ΟΗΕ στη Γάζα) να φιλοξενούν 945.000 άτομα, έχοντας ξεπεράσει κάθε όριο χωρητικότητας. Μόλις 2 νοσοκομεία λειτουργούν στον βόρειο τομέα, όπου γίνονται οι μάχες (από συνολικά 22), ενώ στο νότο λειτουργούν 7 από τα 11.
Συνολικά έχει καταρρεύσει όλο το -έτσι κι αλλιώς χαμηλής ποιότητας- σύστημα υπηρεσιών κοινής ωφελείας, με διακοπή ηλεκτρικού και πόσιμου νερού και αποκομιδής σκουπιδιών κ.ο.κ., ενώ οι συνθήκες υγιεινής είναι άθλιες. Υπάρχει έλλειψη τροφίμων και ότι πωλείται εντός Γάζας έχει σημαντική άνοδο τιμών.
Αναφέρονται κάπου 45.000 κατοικίες πλήρως κατεστραμμένες και άλλες 233.000 μερικώς, όπως και πολλά κτήρια δημοσίων υπηρεσιών, σχολεία, τζαμιά, νοσοκομεία κ.λπ. Υπάρχει ροή ανθρωπιστικής βοήθειας από πολλούς διεθνείς οργανισμούς και χώρες, αλλά αυτό έχει μεγάλες δυσκολίες να φθάσει εντός της Λωρίδας, να διανεμηθεί μετά, ενώ έτσι κι αλλιώς είναι μικρές οι ποσότητες σε σχέση με τις ανάγκες.
Παραμένουν όμηροι της Χαμάς, αλλά και άλλων οργανώσεων κάπου 235-240 Ισραηλινοί και άλλων εθνικοτήτων, ανάμεσα τους και 40 παιδιά. Έχουν απελευθερωθεί έως σήμερα 5, ενώ από αύριο ξεκινά η διαδικασία ανταλλαγής, με 50 ομήρους να απελευθερώνονται σταδιακά, έναντι 150 φυλακισμένων Παλαιστινίων στο Ισραήλ. Και από τις δύο πλευρές θα απελευθερωθούν γυναίκες και ανήλικοι (σύμφωνα με Ισραηλινές πηγές η Χαμάς κρατά 98 γυναίκες και παιδιά, ενώ έχει δηλωθεί πως ακόμη 2 γυναίκες πέθαναν στην ομηρία). Ακόμη και σήμερα δεν είναι σαφής ο αριθμός των ομήρων που έχει πάρει η Χαμάς στην κτηνώδη επίθεση της, καθώς παραμένουν κάποιοι αγνοούμενοι, που δεν είναι γνωστό αν σκοτώθηκαν στις 7 Οκτωβρίου ή έχουν μεταφερθεί στη Γάζα. Υπάρχει πάντως ελπίδα πως η ανταλλαγή μπορεί να μεγαλώσει σε αριθμούς, αν όλα πάνε καλά.
Να πούμε εδώ πως υπάρχει και ένα άλλο «μέτωπο», μικρότερης έντασης αυτό, στην Δυτική Όχθη. Εκεί έχουν σκοτωθεί από Ισραηλινές δυνάμεις 209 Παλαιστίνιοι (59 παιδιά) από τις 7 Οκτωβρίου, και άλλοι 8 από πράξεις αντεκδίκησης ισραηλινών εποίκων. Τέσσερις ισραηλινοί έχουν σκοτωθεί στην ίδια περιοχή. Οι φόνοι των Παλαιστινίων έχουν γίνει σε επιχειρήσεις έρευνας για τρομοκράτες που κάνουν οι Ισραηλινοί, σε διαδηλώσεις και κάποιοι ως επιτιθέμενοι κατά Ισραηλινών (στρατού και εποίκων).
Το διεθνές κλίμα τώρα είναι διχασμένο. Αν και το Ισραήλ είχε σχεδόν παγκόσμια τη συμπαράσταση μετά την τρομοκρατική επίθεση της 7ης Οκτωβρίου, στη συνέχεια οι βομβαρδισμοί, οι μεγάλες απώλειες παλαιστινίων αμάχων, οι τεράστιες καταστροφές στη Γάζα (για πολλοστή φορά), έχουν αυξήσει τις διεθνείς εκκλήσεις για παύση των εχθροπραξιών, αλλά και ξεσηκώσει κύμα αντι-ισραηλινών διαδηλώσεων. Ενώ δυστυχώς πολλαπλασιάζονται και οι αντισημιτικές ενέργειες. ΟΗΕ, ΗΠΑ, Γαλλία και πολλές χώρες ζητούν από το Ισραήλ να ελέγξει την αντίδραση του, ενώ οι αραβικές χώρες (συνολικά ο μουσουλμανικός κόσμος) είναι πολύ σκληρότερες σε διατυπώσεις, καταδικάζοντας έντονα το Ισραήλ, μιλώντας για «γενοκτονία» και «έγκλημα πολέμου». Χωρίς όμως πρακτικές αντιδράσεις προς το παρόν. Πρωταγωνιστεί εδώ βέβαια η Τουρκία, που αποτελεί και μια από τις ανεπίσημες «έδρες» της Χαμάς.
Πολεμική δράση κατά του Ισραήλ έχουμε δει από δύο πλευρές. Αρχικά στα σύνορα με το Λίβανο, όπου η Χεζμπολάχ εξαπολύει ρουκέτες και βλήματα πυροβολικού και όλμων, αλλά όχι σε πλήρη ένταση, ενώ έχουν γίνει και αρκετές μικρές αψιμαχίες. Παρά όμως τα έντονα συνθήματα της Χεζμπολάχ, ο ηγέτης της, Χασάν Νασράλα, σε πρόσφατα διαγγέλματα του, απέφυγε να «κηρύξει πόλεμο», υποσχόμενος όμως ετοιμότητα για κλιμάκωση. Στην Υεμένη τώρα έχουμε εξαπόλυση πυραύλων cruise και UAV μεγάλης εμβέλειας προς το Ισραήλ, που προς το παρόν δεν έχουν παρουσιάσει κάποια σημαντική απειλή. Στο παρασκήνιο το Ιράν βοηθά τη συσπείρωση αντι-ισραηλινών οργανώσεων, ενώ αρκετές επιθέσεις μικρής έκτασης (κυρίως με drones), έχουν δεχθεί αμερικανικές βάσεις σε Συρία και Ιράκ.
Ηγέτης Χεζμπολάχ: Η επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου ήταν «100% παλαιστινιακή»
Το Ισραήλ προφανώς είναι σε πλήρη κινητοποίηση και έχει κάνει μεγάλη επιστράτευση, ενώ ο πληθυσμός του είναι σε κατάσταση σοκ. Έχει σχηματιστεί μια διευρυμένη κυβέρνηση με συμμετοχή μελών της αντιπολίτευσης, αλλά ο πρωθυπουργός Νετανιάχου αντιμετωπίζει μεγάλη κριτική και αμφισβήτηση, τόσο για την αδυναμία πρόβλεψης και αντιμετώπισης της επίθεσης, αλλά και για τη συνολική του στάση στο Παλαιστινιακό ζήτημα. Η πολιτική σκηνή είναι επίσης διχασμένη, καθώς τα ακροδεξιά κόμματα του Ισραήλ ζητούν ακόμη σκληρότερη δράση κατά των Παλαιστινίων, έως και πλήρη διωγμό τους από Δυτική Όχθη και Γάζα.
Σε ότι αφορά τη Χαμάς, είναι σίγουρο πως έχει υποστεί πολλές απώλειες, τόσο στελεχών της όσο και απλών μελών. Ενώ το Ισραήλ δείχνει συνεχώς εικόνες από υπόγεια τούνελ και καταφύγια, και κάτω από μεγάλα νοσοκομεία στη Γάζα για να κατοχυρώσει το πως η Χαμάς «χρησιμοποιεί τον πληθυσμό της Γάζας και τις ανθρωπιστικές υποδομές ως προκάλυμμα». Αυτό βέβαια δεν μπορεί να αιτιολογήσει τις μαζικές απώλειες Παλαιστινίων αμάχων, μιας και δεν είναι επιλογή τους να βρίσκονται στο πεδίο της μάχης (τα ισραηλινά χτυπήματα συνεχίζονται και στο νότο), δεν τους επιτρέπεται η έξοδος από τη Λωρίδα (μεγάλη εδώ η υποκρισία της Αιγύπτου και του Αραβικού κόσμου που δεν έχουν πολιτική φιλοξενίας τους), ούτε βέβαια μπορούν να αντιπαρατεθούν με τους ενόπλους της Χαμάς.
Dear world, is this enough proof for you? pic.twitter.com/Z3HNDPNV3O
— Israel Defense Forces (@IDF) November 22, 2023
Ακόμη και το επιχείρημα πως οι Παλαιστίνιοι στη Γάζα είχαν «ψηφίσει την Χαμάς», δεν ευσταθεί. Αυτό συνέβη το 2006, πριν 17 χρόνια δηλαδή, με μια Χαμάς τότε να προβάλλεται ως «συναινετική», ενώ η μισή Γάζα είναι κάτω των 20 ετών σήμερα, άρα ούτε καν μετείχαν σε εκείνη την ψηφοφορία. Ακόμη έκτοτε δεν έχουν ξαναγίνει εκλογές, ώστε να εκφραστεί ελεύθερα ο πληθυσμός της περιοχής. Για να το πούμε όσο πιο απλά γίνεται, μια κοινωνία πάνω από 2 εκατομμύρια ανθρώπους, έχει με διεθνή συναίνεση «κλειδωθεί» σε ένα στενό κομμάτι γης, το οποίο ελέγχουν αποπνικτικά εξτρεμιστές, χωρίς δυνατότητα εξόδου ή αντίδρασης. Και ο εξαθλιωμένος αυτός πληθυσμός επιβιώνει σε μεγάλο βαθμό από την διεθνή βοήθεια, ζει σε καθεστώς υπόκωφης βίας, εντός και εκτός, και ανά διαστήματα βομβαρδίζεται από το Ισραήλ, κάθε φορά που η Χαμάς αποφασίζει να κάνει μια ακόμη τρομοκρατική επίθεση μεγάλης έκτασης.
Ο απολογισμός λοιπόν των 48 ημερών είναι από κάθε πλευρά τραγικός. Μοιάζει να έχουμε επιστρέψει σε εποχές δεκαετίας του ’70, ή οριακά του ‘90 με τους ξεσηκωμούς των Παλαιστινίων, την διεθνή αντίδραση, την αντιπαράθεση Ισραήλ-Αράβων, το αντισημιτικό αλλά και το αντιμουσουλμανικό κύμα αντιδράσεων (ανάλογα τη χώρα και την πολιτική αντίληψη). Η Γάζα ζει τη μεγαλύτερη καταστροφή της από την «εγκαθίδρυση» της ως αυτόνομης περιοχής, η Χαμάς πλήττεται μεν, αλλά ελάχιστα σε σχέση με τους αμάχους, ενώ οι υψηλόβαθμοι ηγέτες της παραμένουν ασφαλείς στο εξωτερικό, όπου απολαμβάνουν το σκηνικό χάους. Όσο για το Ισραήλ, ασκείται ξανά σε πολεμική εσωστρέφεια, καχύποπτο σε κάθε διεθνή κριτική, με αιματηρές και δυσανάλογες «απαντήσεις» και με μεγάλο φόβο ότι μπορεί ο πόλεμος να επεκταθεί. Σκηνικό δηλαδή που καταπνίγει κάθε συμβιβαστική φωνή. Αυτό είναι και ίσως μεγάλο «επίτευγμα» της Χαμάς, ότι κατάφερε δηλαδή να σιγάσει κάθε μετριοπαθή αντίληψη εντός Ισραήλ…
Προσωπική μας εκτίμηση; Ο νέος αιματηρός «γύρος θανάτου» του Παλαιστινιακού αποδεικνύει πως το ζήτημα είναι παντελώς αδύνατο να επιλυθεί από τις δύο αντιμαχόμενες πλευρές. Ο όγκος αίματος, τα ιστορικά τραύματα, η έλλειψη εμπιστοσύνης, το μίσος, οι ακυρωμένες παλαιότερες προσπάθειες ειρήνευσης, οι εσωτερικές διαιρέσεις σε κάθε πλευρά, η επικράτηση των φανατικών αμφίπλευρα, η αδυναμία συγκρότησης μιας κοινής αξιακής βάσης για συζήτηση, ο εκατέρωθεν θρησκευτικός φανατισμός που φθάνει σε απίστευτη ακρότητα, το ισραηλινό φαντασιακό περί «περιούσιου λαού» κόντρα στο ισλαμικό «μένος κατά των απίστων», όλα αυτά και πολλά ακόμη σκοτώνουν κάθε διάλογο.
Μόνη «λύση» θα ήταν μια συντονισμένη διεθνής επέμβαση που θα επέβαλλε δύο κράτη, ένα ισραηλινό και ένα παλαιστινιακό, με κυνικούς διαχωρισμούς σε κάθε πλευρά, και με αυστηρή επιβολή αυτής της λύσης για πολλές δεκαετίες, μέχρι δηλαδή να γίνει «ιστορική παρακαταθήκη». Κάτι δηλαδή που δεν θα συμβεί, γιατί προϋποθέτει ένα φανταστικό αλλά ανύπαρκτο διεθνές υποκείμενο, με ενιαία άποψη και ηθικό περιεχόμενο.
