Στο κοινό που δείχνει ενδιαφέρον για τα αμυντικά ζητήματα της χώρας μας, έχει γίνει απόλυτα αντιληπτό ότι ο Στόλος μας και ειδικά στις κύριες μονάδες επιφανείας, αντιμετωπίζει σοβαρό πρόβλημα γήρανσης με απαίτηση άμεσης αντικατάστασης ή αναβάθμισης. Όμως προφανώς τα χρήματα που μπορούν να δαπανηθούν έχουν ένα όριο, μιας και οι ανάγκες του ΠΝ είναι μεγάλες και δεν περιορίζονται στη συνολική αναμόρφωση της Διοίκησης Φρεγατών.
To Πολεμικό μας Ναυτικό ενώπιον αδιεξόδου; Μια σκληρή πραγματικότητα
Εξίσου πιεστικές ανάγκες υπάρχουν και στις Διοικήσεις Υποβρυχίων, Ταχέων Σκαφών, Ναρκοπολέμου και Αμφιβίων Δυνάμεων, με την τελευταία να περιμένει και τη μείωση διαθεσιμότητας (που ποτέ δεν ήταν και μεγάλη), των Πλοίων Ταχείας Μεταφοράς ”Zubr”, λόγω Ρωσικής προέλευσης.
Η κατάσταση μέχρι στιγμής
Σήμερα δεν θα αναφερθούμε στις υπόλοιπες Διοικήσεις, όχι φυσικά λόγω μικρότερης σημασίας, αλλά λόγω του ότι οι πλέον πιεστικές ανάγκες εμφανίζονται στις ”μεγάλες πλώρες”.
Ολλανδία: Υπόσχεται ναρκοθηρευτικά Alkmaar στην Ουκρανία, τι μένει για την Ελλάδα;
Εφόσον τα τρέχοντα προγράμματα προμηθειών κυλήσουν ομαλά, αναμένεται να παραληφθούν δύο FDI βασικής ή αλλιώς ”Γαλλικής” διαμόρφωσης το 2025 και η πρώτη FDI-HN το 2026, με την ολοκλήρωση των τροποποιήσεων και στις αρχικές δύο να ολοκληρώνεται εντός του 2028.
Παράλληλα το χρονοδιάγραμμα του εκσυγχρονισμού των MEKO προβλέπει την παράδοση των πλοίων από τα τέλη του 2027 μέχρι και το 2030 (κάτι που μπορεί να είναι και αισιόδοξο), ενώ για το πρόγραμμα κορβετών, κάθε πρόβλεψη θα ήταν παρακινδυνευμένη, καθώς ακόμη και αν η επιλογή αναδόχου γίνει το προσεχές άμεσο διάστημα, μέχρι την υπογραφή σύμβασης και την έναρξη ναυπήγησης θα απαιτηθεί χρόνος. Σε κάθε μια των περιπτώσεων και με υπογραφή σύμβασης το 2024, δεν θα αναμέναμε παράδοση σκάφους για υπηρεσία νωρίτερα από το 2027, κρίνοντας από αντίστοιχα προγράμματα σε εξέλιξη που διατηρούν οι δύο διεκδικητές, Fincantieri και Naval Group.
Στο πλέον λοιπόν ευνοϊκό σενάριο, όπου όλα έχουν εξελιχθεί σύμφωνα με τα συμφωνηθέντα, το Πολεμικό Ναυτικό του 2030 θα μπορεί να παρατάξει μια δύναμη δέκα μεγάλων αποδοτικών πλοίων για επιχειρήσεις, κάτι που βέβαια φαντάζει μακριά από τον διακηρυγμένο στόχο της Νέας Δομής Δυνάμεων που προβλέπει δώδεκα φρεγάτες και 6 κορβέτες. Έτσι λοιπόν θα πρέπει να βρεθεί τρόπος να καλυφθεί το κενό των οκτώ λιγότερων σκαφών.
Εδώ εμφανίζεται ο ισχυρισμός ότι θα κρατήσουμε για πολλά χρόνια ακόμη σε υπηρεσία τις φρεγάτες κλάσης S (που σε μια δεκαετία θα “εξηνταρίζουν”), μιας και έξι από αυτές είναι εκσυγχρονισμένες. Με τη ”ΛΗΜΝΟΣ” ειδικά να έχει αποκτήσει και σπάνια φήμη, έπειτα από την γνωστή “επακούμβηση του 2020”.
Φυσικά όλοι έχουμε συνηθίσει να καμαρώνουμε το ΠΝ για τις εξαιρετικές επιδόσεις που επιτυγχάνει στις διασυμμαχικές ασκήσεις, για την ετοιμότητα που επιδεικνύει απέναντι στην τουρκική απειλή, για την εφευρετικότητά στην αντιμετώπιση χρονιζόντων προβλημάτων διαθεσιμότητας. Αλλά κάποια στιγμή όλα αυτά βρίσκουν τα όρια τους. Οι φρεγάτες κλάσης S μπορούν να υπηρετούν οριακά, αλλά κάθε προσπάθεια να ωραιοποιείται η κατάσταση καταδικάζει σε απαξίωση το Πολεμικό Ναυτικό σε καιρό ειρήνης, ενώ σε καιρό πολέμου θα πληρωθεί βαριά.
ΣΥΖΗΤΗΣΗ: 12 φρεγάτες και 6 κορβέτες στο Πολεμικό Ναυτικό, εθνικός στόχος, αλλά πως τον φτάνουμε;
Πόσο παλαιά όμως είναι πολλά πλοία μας;
Μιλώντας για τις φρεγάτες S, αρχίζουν να μοιάζουν “αρχαιολογίες”. Προφανώς η αυστηρή εκτίμηση γίνεται με τη γνώση ότι η Τουρκία επιδιώκοντας να αποκτήσει το μισό Αιγαίο και να ελέγξει μεγάλο μέρος της Ν.Α. Μεσογείου, έχει σε εξέλιξη ένα φιλόδοξο πρόγραμμα ενίσχυσης του Πολεμικού Ναυτικού της. Αλλιώς, αν συνορεύαμε με την Πολυνησία, θα μπορούσαμε ίσως να έχουμε σε υπηρεσία ακόμα και το θρυλικό αντιτορπιλικό D54 “Λέων”!
Ας δούμε λοιπόν την ηλικία των σκαφών κλάσης S (Kortenaer) που υπηρετούν ακόμη:
- F462 ΚΟΥΝΤΟΥΡΙΩΤΗΣ. Πρόκειται για το πρώην F807 Kortenaer του Ολλανδικού Ναυτικού, πρώτο πλοίο της ομώνυμης κλάσης, με έναρξη κατασκευής 8 Απριλίου 1975, δηλαδή 48 χρόνια πριν. Αποκτήθηκε από το ΠΝ το 1997 και έχει υποστεί τον γνωστό, περιορισμένο εκσυγχρονισμό προ εικοσαετίας.
- F459 ΑΔΡΙΑΣ. Πρώην F808 Callenburgh, με έναρξη κατασκευής 2 Σεπτεμβρίου 1975. Αποκτήθηκε από το ΠΝ το 1992 και ομοίως έχει εκσυγχρονιστεί.
- F461 ΝΑΥΑΡΙΝΟΝ. Πρώην F809 Jan Hendrik Van Kinsbergen, με έναρξη κατασκευής 2 Σεπτεμβρίου 1975. Αποκτήθηκε από το ΠΝ το 1992 και έχει εκσυγχρονιστεί.
- F460 ΑΙΓΑΙΟΝ. Πρώην F810 Joost Banckert, με έναρξη κατασκευής 25 Φεβρουαρίου 1976. Αποκτήθηκε από το ΠΝ το 1992 και έχει εκσυγχρονιστεί.
- F45O ΕΛΛΗ. Με έναρξη κατασκευής 1 Ιουλίου 1977, προοριζόταν να αποτελέσει το F812 Pieter Florisz, όμως αγοράστηκε ενώ βρισκόταν στην ναυπηγική κλίνη, από το ΠΝ το 1980. Εκσυγχρονισμένο.
- F451 ΛΗΜΝΟΣ. Με έναρξη κατασκευής 13 Ιουνίου 1978, προοριζόταν να αποτελέσει το F813 Witte De With, όμως αγοράστηκε ενώ βρισκόταν στην ναυπηγική κλίνη, από το ΠΝ το 1980. Εκσυγχρονισμένο.
- F465 ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΗΣ. Πρόκειται για το πρώην F823 Philips Van Almonde, με έναρξη κατασκευής 1 Οκτωβρίου 1977. Αποκτήθηκε από το ΠΝ το 2003. Μη εκσυγχρονισμένο.
- F466 ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ ΦΩΚΑΣ. Πρώην F824 Willem Bloys Van Treslong, με έναρξη κατασκευής 1 Μαΐου 1978. Αποκτήθηκε από το ΠΝ το 2003. Μη εκσυγχρονισμένο.
- F464 ΚΑΝΑΡΗΣ. Με έναρξη κατασκευής 16 Νοεμβρίου 1979, αποτελεί και το νεότερο πλοίο σε ηλικία της κλάσης σε υπηρεσία στο ΠΝ, μιας και η F463 ΜΠΟΥΜΠΟΥΛΙΝΑ με έναρξη κατασκευής 21 Ιανουαρίου 1981, αποσύρθηκε 18 Φεβρουαρίου 2013. Είναι το πρώην F825 Jan Van Brakel, και αποκτήθηκε το 2003, ενώ δεν είναι εκσυγχρονισμένο.
Όπως πολλοί θα θυμούνται, ο εκσυγχρονισμός των φρεγατών S εφαρμόστηκε μόνο σε έξι πλοία από τα δέκα που διαθέταμε και μάλλον ήταν περισσότερο μια γενική επισκευή, καθώς οι όποιες παρεμβάσεις έγιναν ήταν μικρές σε επίπεδο ηλεκτρονικών συστημάτων, ενώ σε επίπεδο οπλισμού δεν άλλαξε τίποτε. Ενώ τα μη εκσυγχρονισμένα πλοία έμειναν με τα ίδια ακριβώς συστήματα από τη δεκαετία του 1970!
ΑΠΟΨΕΙΣ: Ο εκσυγχρονισμός φρεγατών «S» του ΠΝ (Υποστρατήγου ε.α. Κ. Φράγκου)
Για παράδειγμα δεν γίνεται να επιχειρεί πλοίο σήμερα με αξιώσεις, φέροντας σύστημα μάχης που βασίζεται σε επεξεργαστές MC6800, 8bit της Motorola, δεκαετίας 1970. Για να κάνουμε πιο κατανοητή την παλαιότητα ενός τέτοιου επεξεργαστή, αρκεί να πούμε πως ο διάδοχός του (σειρά MC68030 και MC68040), λειτουργούσε στον προσωπικό υπολογιστή Amiga 500 και στην παιχνιδομηχανή Sega Mega Drive και τα δύο αντικείμενα πόθου κάθε έφηβου, τη δεκαετία του ’80.
Γενικότερα κάθε φρεγάτα S υποφέρει από παλαιότητα υλικού περισσότερο ή λιγότερο και σε μια σειρά υποσυστημάτων, ενδεικτικά σε λυχνίες ραντάρ, σόναρ, κινητήρες, εκτοξευτές Mk29 κ.τ.λ. Και παραμένει η απορία για παράδειγμα, τι ακτίνα αποκάλυψης εξασφαλίζει ένα ραντάρ πενήντα ετών, εναντίον εχθρικού στόχου μεγάλης ταχύτητας ή και μικρού μεγέθους όπως ένα UAV;
Ακόμη, περηφανευτήκαμε για το πόσο ”αόρατα” ήταν τα υποβρύχιά μας U-214 στην κρίση του 2020. Άραγε τα αντίστοιχα τουρκικά που είναι και νεότερης τεχνολογίας δεν θα είναι καλύτερων δυνατοτήτων; Εκτός και αν πιστεύουμε πως οι Τούρκοι θα βαράνε κατσαρόλες στους διαδρόμους των υποβρυχίων τους, μπας και τα σόναρ τρόπιδας SQS-505/509 των “S” τους αντιληφθούν.
Τι είναι αυτό στην προπέλα των νέων τουρκικών υποβρυχίων Type 214;
Επίσης, για πόσο θα μπορεί να επιχειρεί με ασφάλεια, ένα πλοίο που ήδη έχει αγγίξει τα πενήντα έτη ζωής; Θα πρέπει να προκύψει δομική αστοχία, όπως στην γαλλική φρεγάτα F70 Latouche-Treville που έχασε τον ιστό της σε θαλασσοταραχή, για να το δούμε το ζήτημα πιο σοβαρά;
Ανάγκη για λύσεις και λύσεις ανάγκης
Με αυτά τα δεδομένα, η ανάγκη να εξευρεθούν λύσεις είναι πιο επιτακτική από ποτέ. Από τη στιγμή όμως που ο προγραμματισμός πρόσκτησης νέων μονάδων επιφανείας εκτροχιάστηκε στα τέλη της δεκαετίας του 2000, λόγω της οικονομικής κρίσης, οι όποιες λύσεις “πιέζονται” να είναι το δυνατόν πιο χαμηλού κόστους -λόγω έλλειψης κονδυλίων για μαζική αγορά νέων σκαφών- ενώ κρίσιμος είναι ο χρόνος παράδοσης.
Οι δύο περιορισμοί, επιβάλλουν την αξιολόγηση πλοίων που διαφέρουν πολύ μεταξύ τους, αλλά που μπορούν να ενισχύσουν σχετικά άμεσα το στόλο. Ενώ εκτός αυστηρά ναυτικού πλαισίου θα μπορούσαν να αξιολογηθούν και ορισμένες σχετικά αντισυμβατικές επιλογές που αν μη τι άλλο να μας προσφέρουν άρνηση πρόσβασης σε μεγάλες περιοχές του Αιγαίου.
Πρόταση Νο1: Επάκτιες πυροβολαρχίες
Στην τελευταία περίπτωση εμφανίζεται η η λύση των επάκτιων εκτοξευτών πυραύλων και εκτοξευτών loitering munition, με σχετικά χαμηλό κόστος πρόσκτησης και συντήρησης, αλλά και υψηλή διαθεσιμότητα. Εδώ ίσως έχουμε και ταχύτητα παράδοσης καθώς θα μπορούσε σε μια συμφωνία-πλαίσιο να ζητηθεί άμεση διάθεση συστημάτων από υπάρχοντα αποθέματα της κατασκευάστριας χώρας, όπως για παράδειγμα έγινε στην περίπτωση αγοράς των Patriot και Erieye. Σαφώς και μια επάκτια συστοιχία δεν μπορεί να επιτελέσει την αποστολή που κάνει ένα πολεμικό πλοίο, όμως σε περίοδο επιχειρήσεων μπορεί να προκαλέσει αρκετούς πονοκεφάλους στον αντίπαλο, με το “κλείσιμο” μεγάλων ναυτικών ζωνών, περασμάτων, διαύλων, ναυσταύθμων κ.ο.κ. Επίσης ο εντοπισμός μιας κινητής πυροβολαρχίας λίγων οχημάτων είναι πολύ δυσκολότερος από εκείνο ενός πολεμικού πλοίου.
Ως παράδειγμα, θα αναφέρουμε τον εκτοξευτή EURO PULS, των εταιρειών KMW και ELBIT, με δυνατότητες εκτόξευσης, ρουκετών διαφόρων τύπων, αντιπλοϊκών πυραύλων NSM, ενώ προσφάτως προτάθηκε η χρήση από τον εκτοξευτή και του μελλοντικού διακλαδικού πυραύλου πλεύσης JFSM της MBDA Deutschland με εμβέλεια 499km. Άλλη επιλογή είναι η οικογένεια περιφερόμενων πυρομαχικών HERO με εμβέλειες που ξεπερνούν τα 200km, ανάλογα την έκδοση, εξασφαλίζει διαρκή επιτήρηση για μεγάλο διάστημα σε περίοδο επιχειρήσεων και την άμεση προσβολή στόχων ευκαιρίας.
Πολυεργαλείο ο ισραηλινός εκτοξευτής PULS, ίσως “φορτώσει” και πυραύλους NSM!
Πρόταση Νο2: OPV ως μπαλαντέρ
Μια σύγχρονη τάση που ακολουθούν αρκετά ναυτικά πλέον ανά τον κόσμο, είναι η ναυπήγηση μεγάλων περιπολικών ανοιχτής θαλάσσης (ΠΑΘ, ή OPV), εξοπλισμένα με όλα τα απαραίτητα ηλεκτρονικά συστήματα, πλην του sonar και με βασικό οπλισμό για αποστολές επιτήρησης. Το πλεονέκτημα είναι το χαμηλό κόστος αγοράς με υψηλή διαθεσιμότητα και η ταχύτητα στη ναυπήγηση, καθώς οι προδιαγραφές δεν είναι αμιγώς στρατιωτικές. Με αφορμή λοιπόν και το πρόγραμμα πρόσκτησης OPV από το Λιμενικό, ίσως θα άξιζε να διερευνηθεί η απόκτηση ίδιου σχεδίου σε μεγαλύτερο εκτόπισμα για λόγους ομοιοτυπίας. Το οποίο θα φέρει εξτρά ένα νέο σόναρ, ένα εκτοξευτή RAM για αυτοάμυνα, αλλά και πυραύλους Harpoon και πυροβόλο από τις αποσυρόμενες φρεγάτες S.
Πολεμικά πολλαπλών χρήσεων, αλλάζοντας ρόλο μέσω modules όπλων-εξοπλισμού
Για να δώσουμε και ένα μέγεθος κόστους, αρκεί να πούμε πως κάθε περιπολικό σκάφος κλάσης Holland του Ολλανδικού Ναυτικού, με υπερεπαρκή ηλεκτρονικό εξοπλισμό και πυροβόλο των 76mm στοίχισε περίπου…
H συνέχεια στο Naval Defence
