Αλιευμένο από το πρακτορείο Ria Novosti το παρακάτω βίντεο δείχνει μια από τις πολλές πτυχές των σύγχρονων πολεμικών επιχειρήσεων και με σημαντικά μαθήματα που αφορούν άμεσα και την Ελλάδα. Τι βλέπουμε; Ένα μη επανδρωμένο ρωσικό UCAV-καμικάζι, τύπου Lancet, να πέφτει πάνω σε δύο εκτοξευτές 5P85S ουκρανικής πυροβολαρχίας S-300 στην περιοχή της Ζαπορίζια και να τους καταστρέφει ολοσχερώς. Οι εκτοξευτές είναι ταγμένοι σε θέση βολής με το συγκρότημα των πυραύλων σε όρθια θέση.
Αν δει κανείς προσεκτικά το βίντεο, διαπιστώνει πως λίγον πριν το χτύπημα εκτοξεύεται ένας φορητός αντιαεροπορικός πύραυλος κοντά, κατά πάσα πιθανότητα για να καταρρίψει το εισερχόμενο ρωσικό UAV. Είτε ο πύραυλος αποτυγχάνει, είτε τα ρωσικά UAV είναι πάνω από ένα, το αποτέλεσμα είναι καταστροφικό για την ουκρανική πλευρά. Στο τέλος του βίντεο βλέπουμε ακόμη πολλά φλεγόμενα σημεία στο έδαφος, κάτι που μάλλον δείχνει πως η ρωσική επίθεση ήταν μαζική.
Τα μαθήματα από πλευράς τακτικής
Α. Το πιο «χονδροειδές», λάθος βέβαια, είναι πως οι δύο κινητοί εκτοξευτές είναι σταθμευμένοι ο ένας δίπλα στον άλλο. Κρίσιμο, καθώς η έκρηξη στον ένα είναι σίγουρο πως θα διαλύσει και τον γειτονικό. Είναι βασική αρχή σε τέτοια «βαρέα» αντιαεροπορικά συστήματα πως η τάξη των πολλών συστημάτων τους, εκτοξευτών, ραντάρ, γεννητριών, κέντρων ελέγχου, γίνεται σε απόσταση το ένα από το άλλο, με επικοινωνία είτε ασύρματα είτε ενσύρματα. Έτσι, αν ένα χτυπηθεί δεν επηρεάζεται άλλο.
Β. Επόμενο στοιχείο είναι πως οι Ουκρανοί είχαν φροντίσει, έστω με φορητά αντιαεροπορικά στην περίμετρο, να καλύψουν την πυροβολαρχία S-300. Είναι το γνωστό «αντιφατικό», το αντιαεροπορικό σύστημα υψηλής αξίας, να χρειάζεται ένα άλλο αντιαεροπορικό για κάλυψη! Αλλά και απόλυτα λογικό καθώς δεν μπορείς να χρησιμοποιήσεις έναν πύραυλο S-300 (ή Patriot, ή παρόμοιο) για να καταρρίπτεις εισερχόμενα UAV και μάλιστα μικροσκοπικά. Αυτό έχει γίνει στην Ουκρανία και από τις δύο πλευρές αλλά είναι μακροχρόνια απαγορευτικό εντός της «οικονομίας του πολέμου». Κι όμως, εδώ βλέπουμε την αστοχία των φορητών αντιαεροπορικών να καταστρέψουν το εισερχόμενο Lancet, μια υπενθύμιση πως δεν υπάρχει κανένα οπλικό σύστημα με 100% απόδοση.
Τι είναι το Lancet που συνεχώς αναφέρουμε; Ένα σύγχρονο ρωσικό περιφερόμενο πυρομαχικό, με δύο σετ πτερύγων σε διάταξη Χ, με πολεμική κεφαλή 1 έως 3 κιλά ανάλογα την έκδοση (από το πιο ελαφρύ Lancet 1 στο πιο βαρύ Lancet 3). Κατασκευάζεται από την ρωσική Zala Aero, η οποία έχει ποικιλία σχετικών συστημάτων, και ένα άλλο σύστημα της, το KYB, επίσης έχει χρησιμοποιηθεί στην Ουκρανία.
Η δράση των Lancet όπως και των ιρανικών μη επανδρωμένων Shahed που αυτές τις μέρες σφυροκοπούν το Κίεβο, δείχνει πως η ρωσική πλευρά, με καθυστέρηση βέβαια, αντιλήφθηκε πόσο επικίνδυνα είναι τα μη επανδρωμένα και τα χρησιμοποιεί πλέον αφειδώς και σε αποστολές κρούσης.
Zala ΚΥΒ, το ρωσικό περιφερόμενο πυρομαχικό σε χρήση στην Ουκρανία
Γ. Το τελευταίο μάθημα όμως από το συγκεκριμένη χτύπημα και όλα τα παρόμοια που έχουν γίνει στην Ουκρανία, είναι και το πιο σημαντικό. Και είναι το ευάλωτο κάθε «στατικού» οπλικού συστήματος. Θεωρητικά οι S-300, οι Patriot, οι SAMP/T κ.λπ. είναι «κινητές» πυροβολαρχίες, αλλά όχι με την έννοια της άμεσης αντίδρασης. Κάθε μια για να μετακινηθεί θέλει πολύ χρόνο: ασφάλισης των ραντάρ, των εκτοξευτών, για ανάσυρση καλωδίων, κλείσιμο ηλεκτρονικών, και αντίστοιχο χρόνο επανάταξης. Ιδανικά μια τέτοια πυροβολαρχία σε πολεμικές συνθήκες και εφόσον είναι κοντά στο μέτωπο, πρέπει να αλλάζει θέση 3-4 φορές τη μέρα, ακριβώς για να αποφύγει να παραμείνει σε ένα σημείο για πολλές ώρες οπότε και θα στοχοποιηθεί. Αν είναι στα μετόπισθεν μπορεί να είναι πιο στατική, άρα και να προσφέρει περισσότερη ώρα συνεχούς κάλυψης, αλλά έτσι χάνει μέρος της εμβέλειας των πυραύλων της πάνω από εχθρικό έδαφος. Σε καμία περίπτωση όμως, όσο εξελιγμένο και να είναι το βλήμα που διαθέτει και το ραντάρ που το καθοδηγεί, δεν μπορούμε να θεωρήσουμε πως ένα αντιαεροπορικό σύστημα είναι πλήρως αυτοπροστατευόμενο. Και βέβαια πρέπει να ξεχάσουμε την “φαντασίωση” μιας σταθερής σε ένα σημείο πυροβολαρχίας που θα προσφέρει 24η κάλυψη στην γύρω περιοχή.
Τα ζητήματα αυτά βέβαια είναι γνωστά και απαιτούν προσεκτική και συνεχή μελέτη του πεδίου μάχης ώστε ο τακτικός διοικητής να βρει τη βέλτιστη λύση που να μειώνει το ρίσκο για τη μονάδα του, χωρίς όμως να «καταδικάζει» τη ακτίνα δράσης της. Και εδώ εμφανίζονται τα μη επανδρωμένα. Τα οποία όπως π.χ. το ρωσικό Lancet με εμβέλεια κοντά στα 40 χιλιόμετρα, ή και ακόμη παραπάνω για μεγαλύτερου μεγέθους, μπορούν να εισχωρήσουν βαθιά στο εχθρικό έδαφος φθάνοντας και σε θεωρητικά «ασφαλείς» αντιαεροπορικές πυροβολαρχίες. Ή συγκεντρώσεις αρμάτων, ή κέντρα διοίκησης, ή αποθήκες πυρομαχικών κ.ο.κ.
Στο βίντεο του Ria Novosti βλέπουμε -έμμεσα- και κάτι άλλο. Πως πάνω ακριβώς από την πυροβολαρχία S-300 των Ουκρανών, πετά και καταγράφει την κρούση ένα άλλο UAV που μάλλον έχει κάνει και την στοχοποίηση. Το οποίο αιωρείται χωρίς να έχει γίνει αντιληπτό! Το «δίδυμο» αυτό, δηλαδή UAV να εντοπίζει στόχο και ένα UCAV (οπλισμένο UAV) να κάνει την κρούση το βλέπουμε συνεχώς στην Ουκρανία. Όπου μη επανδρωμένα, χαμηλού-μεσαίου κόστους, αναλώσιμα, ευέλικτα, δυσδιάκριτα έως και «αόρατα», εισχωρούν, εντοπίζουν το στόχο και τον χτυπούν ακόμη και αν αυτός είναι θεωρητικά ικανός να τα καταρρίψει, σε συνεργατικές μεταξύ τους αποστολές χωρίς την μεσολάβηση άλλου μέσου. Στην Ουκρανία στην αρχή του πολέμου είδαμε ρωσικά αντιαεροπορικά συστήματα BUK να καταστρέφονται από ουκρανικά Bayraktar TB2, τα οποία τα έβρισκαν σε φάλαγγες με τα ραντάρ κλειστά, ή σταθμευμένα σε υποτίθεται σημεία κάλυψης και η ιστορία σήμερα επαναλαμβάνεται από την αντίθετη πλευρά.
Bayraktar ΤΒ2: game changer ή άχρηστα στον πόλεμο της Ουκρανίας; Το ελληνικό ενδιαφέρον
Που θέλουμε να καταλήξουμε; Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει καταδείξει με πολύ μεγάλη έμφαση, την ανάγκη για συνεχή εγρήγορση τόσο στην πρώτη γραμμή αλλά και βαθιά στα μετόπισθεν. Καθώς τα UAV μπορούν να εντοπίσουν ότι μένει για πολύ ώρα «στατικό» (από ομάδα πεζών, πυροβολαρχία, έως ουλαμό αρμάτων ή σημείο διοίκησης). Ο εντοπισμός βέβαια του εχθρού στο πεδίο της μάχης πάντα συνέβαινε αλλά αυτό που έχει επιταχυνθεί είναι ο χρόνος: καθώς τα UAV έχουν την ικανότητα να αιωρούνται συνεχώς πάνω από το πεδίο της μάχης αλλά και σε μεγάλο βάθος στην εχθρική περιοχή, προσφέροντας άμεση ροή εικόνας με πλήρη στοιχεία γεωγραφικού εντοπισμού. Και στη συνέχεια η κατεύθυνση πυρός, η συγκέντρωση του, η «συρροή» άλλων επιθετικών στοιχείων (αεροσκαφών, πυραύλων, ελικοπτέρων, έξυπνων πυρομαχικών) να γίνεται πολύ πιο γρήγορα από ότι τα έως σήμερα τακτικά σενάρια προβλέπουν.
Παρουσίαση και δεύτερου «drone αυτοκτονίας» από την Kalashnikov
Τέτοια συνεχή κάλυψη από αέρος έχουμε ξαναδεί σε σύγχρονες συγκρούσεις π.χ. στους 2 πολέμους στον Κόλπο, ή στο Αφγανιστάν, αλλά εκεί είχαν συμβεί αφού η δυτική συμμαχία είχε εξασφαλίσει την πλήρη αεροπορική κυριαρχία, οπότε μπορούσε να διατηρεί διαρκώς στον αέρα περιπολίες μάχης κάθε τύπου. Όπως στην πολύχρονη εμπλοκή στο Αφγανιστάν, με τους Αμερικανούς να «λιώνουν» στην κυριολεξία τα βομβαρδιστικά B-1. Τα οποία φορτωμένα με κατευθυνόμενες βόμβες πετούσαν συνεχώς περιμένοντας σήμα, ακόμη και από μικρά περίπολα στο έδαφος που ζητούσαν αεροπορική υποστήριξη σε εμπλοκή τους με Ταλιμπάν, για να την έχουν σε λίγα λεπτά.
Μόνο που «πλήρης κυριαρχία» στον αέρα δεν έχει συμβεί ακόμη και σήμερα στην Ουκρανία μετά από 8 μήνες πολέμου, και θα ήταν επικίνδυνα υπεραισιόδοξο να θεωρούμε πως θα συμβεί (υπέρ μας) σε μια πιθανή ελληνοτουρκική σύγκρουση. Έτσι ενώ το υψηλής αξίας επανδρωμένο μαχητικό θα προσπαθήσει να αποφύγει τις πιο «καυτές» ζώνες αντιαεροπορικής κάλυψης του αντιπάλου, το μη επανδρωμένο θα τις «προτιμήσει» λόγω μικρότερου -συγκριτικά- κόστους και χωρίς ανθρώπινο ρίσκο. Και μπορεί να καταφέρει να διεισδύσει σε χαμηλό ύψος και με χρήση του εδαφικού αναγλύφου, προσφέροντας αναγνώριση, στοχοποίηση και κρούση εκεί ακριβώς που δεν την πιθανολογείς.
Bayraktar TB2 της Ουκρανίας καταστρέφει ταχέως κινούμενο τεθωρακισμένο των Ρώσων
Να λοιπόν το ουκρανικό μάθημα και για την Ελλάδα και τη δική μας μέθοδο μάχης: Για ανάγκη νέων σεναρίων υψηλής κινητικότητας και μεγάλης διασποράς δυνάμεων σε μια πολεμική σύγκρουση, ειδικά στις περιοχές που είναι κοντά ή πάνω στην πρώτη γραμμή.
- Για ισχυρή αντιαεροπορική κάλυψη σε μεγάλο βάθος με μεγάλες επικαλύψεις
- Για ανάγκη συστημάτων παρεμβολής των μη επανδρωμένων (καθώς η κατάρριψη τους δεν είναι η μόνη λύση αντιμετώπισης τους, συστημάτων που θα ποικίλουν από το φορητό μέχρι το μεταφερόμενο με βαριά οχήματα
- Για ευκίνητα τμήματα στο έδαφος που θα έχουν και υλικό κάλυψης, όπως σύγχρονα δίχτυα παραλλαγής με μείωση θερμικού ίχνους, ειδικές αντίστοιχες βαφές στα οχήματα, ικανότητα «ψυχρής» λειτουργίας χωρίς χρήση μηχανών εσωτερικής καύσης κ.ο.κ.
- Μιλάμε ακόμη για μικρότερες μονάδες μάχης, που θα συσπειρώνται μόνο στην επιθετική αιχμή ή στην κρίσιμη άμυνα, αποφεύγοντας να “συμπέσουν” για πολύ χρόνο σε κοντινές αποστάσεις
- Ίσως ακόμη να έχουμε ανάγκη πολλών μηχανοκίνητων μονάδων, ή για χρήση μικρών ομάδων βαριά οπλισμένων πεζών που θα έχουν εκπαιδευθεί στην απόκρυψη από αέρος
Τα μη επανδρωμένα έτσι επιβάλλουν τη διαρκή αλλαγή θέσης κάθε μονάδας, ειδικά αν είναι «υψηλής αξίας», που θα ακολουθεί ένα συνεχή κύκλο shoot and scoot. Αντίθετα στατικές άμυνες, μόνιμες οχυρώσεις με ψευδαίσθηση “ασφάλειας”, ανοιχτά πεδία τάξης πυροβολαρχιών, χαρακώματα, σταθμευμένα οχήματα στα ανοιχτά ή με πρόχειρη κάλυψη, μεγάλες φάλαγγες προέλασης ή ανεφοδιασμού, είναι απλώς προσφορά στόχων, ειδικά αν ο αντίπαλος έχει επενδύσει σε όγκο και τακτικές χρήσης μη επανδρωμένων.
Και το ερώτημα εδώ είναι προφανές: Είμαστε σε φάση παραγωγής και ενσωμάτωσης τέτοιων δογμάτων επιχειρήσεων στον Ελλαδικό χώρο; Που, ξαναθυμίζουμε, απαίτουν χρόνους αντίδρασης και επίπεδο εγρήγορσης πολύ πιο έντονους από ότι γνωρίζαμε μέχρι σήμερα; Ή παραμένουμε σε αντιλήψεις που ξεπερνώνται ραγδαία στο ουκρανικό μέτωπο και σίγουρα σε όλα τα επόμενα;
