Να πούμε το θετικό. Το ότι εμφανίζονται για το πρόγραμμα κορβετών (φρεγατών) του Ναυτικού μας τόσο δυναμικές προσφορές από πολλά ναυπηγεία είναι και καλό και μας δείχνει πως μια σοβαρή πρόθεση αγοράς από πλευράς μας, μπορεί να κινητοποιήσει τις αμυντικές εταιρίες για να πάρουν το συμβόλαιο. Να λύσουμε όμως και την απορία «μα γιατί τόσο δυναμικές προσφορές, από Γάλλους, Ιταλούς, Βρετανούς, δεν εμφανίστηκαν στο πρώτο πρόγραμμα, εκείνο των φρεγατών, όπου τελικά καταλήξαμε στις FDI;». Η απάντηση είναι, πως μόνο μετά την παραγγελία των 3 γαλλικών φρεγατών, πείστηκε όλη η διεθνής αγορά ότι η Ελλάδα μιλά «σοβαρά».
Μπορεί το παραπάνω να ακούγεται κάπως βαρύ, αλλά δυστυχώς η Ελλάδα παζάρευε τις γαλλικές φρεγάτες FREMM για 15 σχεδόν χρόνια, κατά καιρούς άκουγε και άλλες προτάσεις και δεν αποφάσιζε. Έτσι όταν βεβιασμένα ανακοινώσαμε το φθινόπωρο του 2020 ότι «τώρα θα πάρουμε 4 φρεγάτες» και μάλιστα συνοδεύσαμε την απαίτηση μας με μια ακόμη πιο σύνθετη λογική, δηλαδή ότι ζητάμε μια πρόταση «πακέτο» που να περιλαμβάνει και αναβάθμιση των φρεγατών ΜΕΚΟ και παροχή μεταχειρισμένων πλοίων, πολλά ναυπηγεία θεώρησαν το θέμα ενδιαφέρον, αλλά όχι και «τόσο σίγουρο». Έτσι είχαμε μεν πληθώρα προτάσεων (συνολικά οκτώ), αλλά λιγότερες ήταν οι πραγματικά ολοκληρωμένες και πειστικές έως το τέλος.
Μετά όμως την παραγγελία των FDI, η παγκόσμια αγορά είδε πως η χώρα μας είναι διατεθειμένη να επενδύσει στο Ναυτικό της. Και είδε και κάτι άλλο: Πως η Ελλάδα έχει ευελιξία (άλλοι θα το πουν έλλειψη προγραμματισμού…) στο τι θέλει. Π.χ. το 2020 και το 2021 ζητάγαμε φρεγάτες. Το 2022 ζητάμε κορβέτες. Το 2020 ελπίζαμε να φτιαχτούν καράβια στην Ελλάδα, το 2021 δεχθήκαμε «όλα στο εξωτερικό για να έρθουν και γρήγορα». Ενώ το 2022 η διάσωση κάποιου ελληνικού ναυπηγείου έχει ξαναγίνει προτεραιότητα, αλλά εμφανίζονται ξένοι και μας λένε «μήπως θέλετε 1-2 σκάφη από τα δικά μας έτοιμα»;
ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΟ: Η Fincantieri μας προσφέρει άμεσα μέχρι και 2 έτοιμες κορβέτες Doha Class του Κατάρ!
Στην ουσία τώρα: Στα αμυντικά συστήματα και ειδικά στα πιο υψηλής τεχνολογίας υπάρχει η έννοια του «οικοσυστήματος». Όπου δηλαδή δεν αγοράζεις μια φρεγάτα, αλλά ένα μεγάλο πακέτο επιμέρους συστημάτων, ραντάρ, ηλεκτρονικά, τηλεπικοινωνίες, παρεμβολείς, όπλα κ.λπ. όπου ο «πωλητής» τα έχει ήδη ολοκληρώσει, σταντάρει, δοκιμάσει, οργανώσει, ρυθμίσει, καταφέρει να τα κάνει συνεργατικά, να τα βελτιστοποιήσει (ή τουλάχιστον αναλαμβάνει την ευθύνη να τα κάνει όλα αυτά). Π.χ. στις φρεγάτες FDI το σύστημα μάχης CETIS είναι ταιριασμένο με τους αντιαεροπορικούς πυραύλους Aster, τους αντιπλοϊκούς Εxocet και βέβαια το ραντάρ SeaFire. Ενώ όταν κάποτε οι Γάλλοι φτιάξουν και σύστημα ηλεκτρονικού πολέμου, αυτό ξέρουμε (υποθέτουμε) ότι θα έχει δοκιμαστεί να ταιριάζει με όλα τα παραπάνω.
Στο αμυντικό κοινό κυκλοφορεί η άποψη ότι τα πλοία (για τα οποία μιλάμε τώρα) είναι κάτι σαν “Lego”. Ότι μπορείς να βγάζεις και να βάζεις άλλα υποσυστήματα, όπλα εύκολα. Στην πράξη γίνεται, αλλά δεν είναι πάντα απλό ή φθηνό. Βέβαια τα διάφορα ηλεκτρονικά και όπλα εντός «οικοσυστήματος» NATO (η μεγάλη ομπρέλα δηλαδή που έχει επιβάλλει πολλά στάνταρτ) έχουν σοβαρές συμβατότητες μεταξύ τους. Αλλά οι μεγάλες χώρες-κατασκευαστές πλοίων, δημιουργούν και το δικό τους «εθνικό» οικοσύστημα προδιαγραφών και συνεργατικών συσκευών και λογισμικού, κάτι που τις συμφέρει και εμπορικά και βιομηχανικά.
Έτσι τα ιταλικά πλοία, οι δικές τους FREMM και τα PPA, «χτίζονται» με ιταλικά ηλεκτρονικά της Leonardo, με εθνικό σύστημα μάχης το ATHENA, με TESEO αντιπλοϊκούς πυραύλους, με Aster αντιαεροπορικούς γιατί αυτοί είναι και συμπαραγωγή τους. Στο ιταλικό πακέτο μπαίνουν οι παρεμβολείς Nettuno, τα πυροβόλα με Strales (πάλι της Leonardo), το ραντάρ Kronos Grand Naval (…της Leonardo), γενικώς ένα πλήρες ιταλικής σχεδίασης, τεχνογνωσίας και κυρίως συνεργασίας σύστημα που ξέρεις πως «δουλεύει». Αντίστοιχα επιχειρούν οι Γάλλοι, οι Ισπανοί, οι Γερμανοί, οι Αμερικανοί.
Πράγματι σε όλα τα οικοσυστήματα πολλά επιμέρους είναι κοινά, «ανοιχτά» και εύκολα προσαρμόσιμα ή τέλος πάντως έχουν επιβληθεί στην αγορά, οπότε τα χρησιμοποιούν όλοι (παράδειγμα εδώ το κύριο πυροβόλο των φρεγατών σε δυτική υπηρεσία που είναι σχεδόν πάντα της Leonardo, παλαιότερα Oto Melara). Αλλά επιμένουμε στο εξής: Όταν αγοράζεις ένα τόσο σύνθετο οπλικό μέσο όπως μια φρεγάτα, γνωρίζεις πως οφείλεις να σεβαστείς το βασικό της οικοσύστημα, να το «παντρευτείς» σε μεγάλο βαθμό και να το αξιοποιήσεις με τη σειρά σου. Αλλαγές και προσαρμογές πάντα γίνονται, αλλά οι κατασκευαστές συνήθως δυσφορούν σε αυτές, τις χρεώνουν και δεν είναι δεδομένο πως η απόδοση θα είναι η αρίστη.
ThinkOutOfTheBox: Οι νέες φρεγάτες του ΠΝ πρέπει να έχουν δυνατότητα ανακατάληψης εθνικού εδάφους
Που θέλουμε να καταλήξουμε; Το Πολεμικό μας Ναυτικό με την αγορά των μεταχειρισμένων ολλανδικών φρεγατών Standard, στη συνέχεια των γερμανικών ΜΕΚΟ, αλλά και των πυραυλακάτων Super Vita, δομήθηκε εδώ και 30 χρόνια γύρω από το γνωστό «γερμανικό-ολλανδικό» οικοσύστημα ναυτικής μάχης. Το οποίο έχει πολλά ηλεκτρονικά της Thales Ολλανδίας, έχει ως πυρήνα το σύστημα μάχης TACTICOS (που εξελίσσεται διαρκώς και παραμένει το πιο διαδεδομένο παγκοσμίως), έχει ως βασικό αντιαεροπορικό πύραυλο τον ESSM (και σήμερα τον πολύ καλύτερο ESSM II, όπου υπάρχει και ελληνική παραγωγική συμμετοχή) κ.λπ.
ΑΠΟΨΗ: Η Ελλάδα και το ΠΝ χρειάζονται πυραύλους Made In Greece
Το πακέτο αυτό είναι πολύ διαδεδομένο, έχει «φθάσει» και σε όλο τον κόσμο, π.χ. έως και Νότια Κορέα, έχει τα πλεονεκτήματα του και βέβαια τα μειονεκτήματα του. Αλλά δεν είναι ούτε «δεύτερο» ούτε ξεπερασμένο. Εξίσου αποδοτικά είναι και το γαλλικό «οικοσύστημα», το ιταλικό, το ισπανικό, το αμερικανικό, με τις πολλές μεταξύ τους συγγένειες.
Τι κάνει λοιπόν ένα ναυτικό όταν αποφασίζει την επόμενη γενιά πλοίων του; Παίρνει αρχικά τη μεγάλη απόφαση: «Μένω στο ίδιο ή περίπου ίδιο οικοσύστημα, ή πάω για διαφορετικό;». Δύσκολη επιλογή. Γιατί το υπάρχον οικοσύστημα σημαίνει πως έχεις εκπαιδεύσει χιλιάδες στελέχη στη χρήση του (και δεν γίνεται τόσο εύκολα επανεκπαίδευση), το έχεις κατανοήσει σε βάθος, γνωρίζεις όλες τις λειτουργίες του, ξέρεις να το αξιοποιήσεις. Ξέρεις επίσης όλη τη σχετική εφοδιαστική αλυσίδα, την λογιστική του υποστήριξη, έχεις αποθέματα, εργαλεία, εγχειρίδια, γνωρίζεις τους κατασκευαστές του και έχεις πολύχρονη συνεργασία με τις δικές τους δομές υποστήριξης.
Αν πάρεις την επόμενη «έκδοση» (όπλων-ηλεκτρονικών), περιμένεις πως η προσαρμογή θα είναι ταχύτερη και απλούστερη, τα νέα καράβια θα συνεργάζονται με τα παλαιότερα, μπορείς να απαιτήσεις-ζητήσεις αναβάθμιση των παλαιότερων στις πιο σύγχρονη εκδοχή, γενικώς συνεχίζεις να «χτίζεις» μειώνοντας την πιθανότητα εμφάνισης προβλημάτων μετάβασης και λειτουργίας. Τα οποία ούτε λίγα είναι ούτε λύνονται δια μαγείας. Να ξεχάσουμε λίγο εδώ τις γνωστές υπερβολές για το «ελληνικό μεράκι» και τις «πατέντες». Υπάρχουν ζητήματα σε κάθε οικοσύστημα που χρειάστηκαν χρόνια για να βρεθεί λύση σοβαρή. Άλλο αν δεν βγαίνουν στη δημοσιότητα.
Από την άλλη, το διαφορετικό οικοσύστημα για να υιοθετηθεί πρέπει να αξίζει τον κόπο. Είτε τεχνολογικά, να προσφέρει δηλαδή καινοτομίες και λειτουργίες που δεν παρέχει το υπάρχον. Είτε οικονομικά, δηλαδή να υπόσχεται χαμηλότερο κόστος λειτουργίας και έντονης χρήσης και εκπαίδευσης, αλλά και χαμηλότερο κόστος προμήθειας του. Είτε και πολιτικά, να συνοδεύεται δηλαδή από κάποιες δεσμεύσεις σοβαρές από την χώρα-κατασκευαστή, που να παρέχουν μια «ομπρέλα» κάλυψης που να ξεπερνά το σημαντικό κόστος αλλαγής.
Συνεργατική εμπλοκή: Όταν οι φρεγάτες FDI θα κάνουν τον «μαέστρο» του στόλου
Τι κάναμε στην Ελλάδα; Κυρίως το τρίτο με “γεύση” από το δεύτερο. Η αγορά των FDI, αξιόλογων φρεγατών, κρίθηκε στο νήμα γιατί υπήρξε μια σοβαρή και συγκυριακή μείωση τιμής τους που τις έκανε ανταγωνιστικές και συνοδεύθηκε από την υπογραφή του συμφώνου στρατιωτικής συνεργασίας Ελλάδος-Γαλλίας. Οπότε πλέον είναι δεδομένο πως τα επόμενα χρόνια η Ελλάδα -μπαίνει στο γαλλικό ναυτικό οικοσύστημα και μάλιστα στην πιο εξελιγμένη εκδοχή του. Και εδώ αρχίζουν τα ζητήματα.
Είπαμε πριν πως το μεγαλύτερο μέρος του Ναυτικού μας είναι στο γερμανικό-ολλανδικό οικοσύστημα. Τώρα διευρύναμε την γκάμα μας, με το Γαλλικό. Άρα πόσο δυνατό είναι να «εισχωρήσει» ακόμη ένα; Να υπάρχει δηλαδή στόλος που να διαθέτει 3 διαφορετικά οικοσυστήματα μάχης, ροής ανταλλακτικών, μορφολογίας, εκπαίδευσης, προμηθειών, υποστήριξης; Δεν είναι φανερός ο κίνδυνος δυσλειτουργίας; Σε ένα στόλο μάλιστα που ήδη ζορίζεται διοικητικά και από πλευράς πόρων, στην εξυπηρέτηση της υπάρχουσας πολυτυπίας του;
Φανταστείτε το πιο απλό: Εκπαιδεύεις έναν υπαξιωματικό στην χρήση ενός ραντάρ και του σχετικού συστήματος μάχης (ή άλλου ειδικού απάρτιου). Μπορείς να τον μεταθέσεις σε καράβι με άλλο σύστημα; Πόσο χρόνο και κόστος επανεκπαίδευσης θα χρειαστεί; Πόσο θα σπαταλήσεις για να τον κάνεις εκ νέου έμπειρο; Θα δημιουργήσουμε στεγανά; Θα έχουμε πάλι πληρώματα που «ξέρουν» από το ένα αλλά όχι από το άλλο; Θα έχουμε Κυβερνήτες «Γαλλικών», «Γερμανικών», «Ιταλικών» σκαφών; Αν υπάρχουν δυσκολίες π.χ. στην ηλεκτρονική «συνεννόηση» όλων αυτών των συστημάτων π.χ. μιας γαλλικής FDI, μιας αναβαθμισμένης ΜΕΚΟ με γερμανικό DNA και μιας ιταλικής Doha, μαζί με ένα σουηδικό ιπτάμενο ραντάρ Erieye και ενός γαλλικού Rafale ποιος θα δώσει τη λύση; Ποια εταιρία; Ποιος σχεδιασμός; Ποιος θα αναλάβει την ευθύνη να τα συντονίσει/ρυθμίσει όλα αυτά;
Ναύαρχος Καβουλάκος για Κορβέτες: Επιλογή πλοίου και συστημάτων αλλά με ESSM
Ναι, υπάρχουν όπως το είπαμε στην αρχή οι προδιαγραφές NATO σε πολλά επίπεδα (παράδειγμα τα διάφορα Link, όπως και οι κοινές προδιαγραφές δεδομένων στοχοποίησης, διαμετρημάτων, συχνοτήτων κ.ο.κ.). Οπότε -και έχει δοκιμαστεί πολλές φορές σε ασκήσεις- όλα τα νατοϊκά ναυτικά συνεργάζονται μεταξύ τους, οπότε όλα τα οικοσυστήματα συνυπάρχουν. Αλλά εντός κάθε Ναυτικού, η μεγιστοποίηση δυνατοτήτων, η μεγιστοποίηση εμπειρίας, η μεγιστοποίησης απόδοσης, όπως και η οικονομία κλίμακας σε προσωπικό και επένδυση γίνεται εντός του ίδιου οικοσυστήματος. Το ζήτημα λοιπόν στο δικό μας Πολεμικό Ναυτικό το οποίο είναι πάντα έτοιμο για πόλεμο και με γνωστό αντίπαλο (που μπορεί να ξεσπάσει η σύγκρουση και αύριο το πρωί), είναι ακριβώς να επιτευχθεί αυτή η μεγιστοποίηση.
Εμείς δεν έχουμε ούτε κονδύλια, ούτε χρόνο, ούτε προσωπικό, ούτε περιθώριο να εμπλακούμε σε ένα τεχνολογικό και προμηθευτικό και λογιστικής υποστήριξης κυκεώνα, που θα επιχειρεί να συγκροτήσει έναν αξιόμαχο στόλο με μια «κουρελού» συστημάτων, υψηλής πάντα τεχνολογίας. Και μόνο η σκέψη αυτή προβληματίζει. Και δεν υφίσταται νατοϊκό ναυτικό που να έχει επιτύχει τέτοια λειτουργική πολυτυπία.
Ο Α/ΓΕΝ επιθεώρησε την πρώτη ελληνική FDI HN (1) στη Γαλλία!
Παραδείγματα εξωφρενικής πολυτυπίας υπάρχουν βέβαια διεθνώς, με πιο κοντινό μας παράδειγμα την Αίγυπτο. Η οποία έχει προμηθευτεί γερμανικά υποβρύχια αλλά λειτουργεί και ρωσικά. Έχει και «ιταλικές» και «γαλλικές» FREMM, έχει παραγγείλει γερμανικές ΜΕΚΟ αλλά και γαλλικές Gowind, ενώ λειτουργεί ισπανικές και νοτιοκορεατικές κορβέτες! Δεν γνωρίζουμε πως όλα αυτά ταιριάζουν μεταξύ τους, πόσα παράλληλα συστήματα υποστήριξης απαιτούν και δεν θέλουμε και να μάθουμε. Αλλά η Αίγυπτος έχει και αχανή οικονομικά (σε σχέση με εμάς) και μια ειδική θέση ως ηγέτιδα χώρα του Αραβικού Κόσμου και ασκεί εξωτερική πολιτική υψηλών προδιαγραφών. Άλλο παράδειγμα δηλαδή.
Σε όποιον αναγνώστη ρωτήσει: «Με όσα λέτε, ουσιαστικά υποστηρίζετε…
Η συνέχεια στο Naval Defence
