Του Βασίλη Παπακώστα
H ανάπτυξη του SA-10A Grumble ξεκίνησε τη δεκαετία του ’70 ως ο αντικαταστάτης των συστημάτων SA-2/3. To 1977 το υπουργείο Αμυνας των ΗΠΑ ανακοίνωσε την ύπαρξη του συστήματος και σύμφωνα με τις πληροφορίες που υπήρχαν ήταν ήδη σε υπηρεσία για 7-8 χρόνια. Στην πραγματικότητα η ένταξή του σε υπηρεσία τοποθετείται το 1980. Παράλληλα με το SA-10A αναπτύχθηκε και η ναυτική έκδοση SA-N-6 Fort που εγκαταστάθηκε στα καταδρομικά κλάσεως Kirov.
Την ανάπτυξη του SA-10A ακολούθησε η βελτιωμένη αυτοκινούμενη έκδοση S-300PMU (SA-10B), που χρησιμοποιούσαν τα οχήματα MAZ-543M και η οποία εισήλθε σε υπηρεσία στα μέσα της δεκαετίας του ’80 και έκανε την πρώτη επίσημη εμφάνισή της τον Οκτώβριο του 1989 στην Κόκκινη Πλατεία. Ακολούθησε η S-300PMU-1 που είναι η πλέον εξελιγμένη έκδοση που αναφέρεται σήμερα για εξαγωγές. H έκδοση S-300PMU-1 παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στην έκθεση IDEX ’93.
Όπως προαναφέραμε τον περασμένο Ιανουάριο επισημοποιήθηκε με την υπογραφή της σχετικής σύμβασης και η πολυσυζητημένη απόκτηση τριών πυροβολαρχιών S-300PMU-1 από την Εθνική Φρουρά. H συμφωνία έχει ήδη κλειστεί από το Νοέμβριο του 1996. Εκτός της Κύπρου, συστήματα S-300 διαφόρων εκδόσεων έχουν αποκτηθεί και από την Κίνα, Ουγγαρία και Νότιο Κορέα (;).
Συστήματα του πρώην Σοβιετικού Γενικού Επιτελείου Αεράμυνας διαθέτει η Ουκρανία, ενώ δεν αποκλείεται να έχουν πουληθεί και άλλα συστήματα (Συρία;).
H «καρδιά» μιας πυροβολαρχίας S-300PMU-1 είναι ο Σταθμός Εμπλοκής που στον ίδιο κλωβό περιλαμβάνει και το ραντάρ ιχνηλάτησης 30N6E1 (Κωδ. NATO «FLΑΡ LΙΡ»). O σταθμός εμπλοκής μπορεί να αντιμετωπίσει ταυτόχρονα 6 στόχους με δύο βλήματα για κάθε έναν από αυτούς. Το ραντάρ διαθέτει κεραία διάταξης φάσης με κλίση 58 μοιρών. Σύμφωνα με Δυτικές πηγές λειτουργεί στη συχνότητα I/J.
Είναι δυνατή η εγκατάστασή του στον πύργο 40V6M, ύψους 33,8 μ. ώστε να προσφέρει υψηλές δυνατότητες εντοπισμού εναντίον πολύ χαμηλά ιπτάμενων στόχων και να είναι δυνατή η χρήση του συστήματος μέσα σε δάση που παρέχουν κάλυψη από την από αέρος αναγνώριση. H κάθε πυροβολαρχία περιλαμβάνει συνήθως 12 τετραπλούς εκτοξευτές 5P8STE ή 5R8SSE.
Από τους εκτοξευτές απουσιάζουν τα ραντάρ κατάγαυσης του S-300V καθώς το σύστημα χρησιμοποιεί τεχνική TVM και ο φωτισμός του στόχου επιτυγχάνεται από το ραντάρ ιχνηλάτησης. O πρώτος είναι εγκατεστημένος σε τρέιλερ που σύρεται από όχημα KRAZ-260B 6×6 και ο δεύτερος επί οχήματος MAZ-543 8×8.
Το βλήμα που χρησιμοποιεί το σύστημα είναι το 48N6E, που παρέχει πραγματικά εντυπωσιακές δυνατότητες. Το 48N6E είναι βλήμα ενός σταδίου, έχει βάρος 1,8 t, μήκος 7,9 μ. και διαθέτει θραυσματική γόμωση βάρους 143 kg με πυροσωλήνα προσέγγισης. Παρέχει στο σύστημα μέγιστη εμβέλεια 150 km, ύψος εμπλοκής 10 μ.-25 km (έχει αναφερθεί και μέγιστο ύψος εμπλοκής τα 27 km) και εμβέλεια εναντίον βαλλιστικών πυραύλων 40 km.
Το σύστημα μπορεί να αντιμετωπίσει στόχους με μέγιστη ταχύτητα 8 Mach! H εκτόξευση των βλημάτων γίνεται κάθετα, μειώνοντας έτσι το χρόνο αντίδρασης του συστήματος κατά το χρόνο επανατοποθέτησης του εκτοξευτή σε στόχους από διαφορετικές κατευθύνσεις. Το βλήμα αφού εκτοξευθεί σε ύψος 25 μ. εκτρέπεται στην πορεία προς το στόχο με τη βοήθεια των πτερυγιών εξόδου του κινητήρα.
H μέγιστη ταχύτητα του βλήματος αναπτύσσεται σε χρόνο 12” και το 48N6E μπορεί να εκτελέσει ελιγμούς φόρτισης 20 g. O ρυθμός βολής του εκτοξευτή φθάνει το 1 βλήμα ανά 3 sec. O χρόνος ανάπτυξης του συστήματος περιορίζεται σε 5 λεπτά και ο χρόνος αντίδρασης του συστήματος τα 5-10 μοιρών.
Μία πυροβολαρχία έχει προσωπικό 6 ατόμων. Σε επίπεδο Συντάγματος την κεντρική διαχείριση των πυροβολαρχιών αναλαμβάνει ο Σταθμός Διοίκησης 83M6E που μπορεί να είναι εγκατεστημένος σε κλωβό ή σε τρέιλερ που σύρεται από όχημα MAZ-543 8×8. O 83M6E αποτελείται από τον κεντρικό Σταθμό Εμπλοκής 54K6E που εκτελεί τις λειτουργίες: αναγνώριση, επιλογή στόχων προτεραιότητας (η λειτουργία μπορεί να είναι
πλήρως αυτοματοποιημένη) και τέλος κατανομή στις πυροβολαρχίες.
O σταθμός συνήθως υποστηρίζει 3 πυροβολαρχίες αν και ο αριθμός αυτός μπορεί να φθάσει τις 6. O σταθμός 54K6E μπορεί να παρακολουθεί 100 ίχνη. Στον 83M6E είναι εγκατεστημένο και το ραντάρ έρευνας 64N6E (κωδ. NATO «Βig Βird»). Πρόκειται για 3D ραντάρ με κεραία διάταξης φάσης που λειτουργεί στην μπάντα συχνοτήτων «F» και ειδικότερα στη συχνότητα 3,3GHz που έχει ρυθμό περιστροφής 5rpm και μέγιστη εμβέλεια 300 km.
Προαιρετικά σε επίπεδο πυροβολαρχίας προσφέρεται το ραντάρ 76N6E για τον εντοπισμό χαμηλά ιπτάμενων στόχων και βλημάτων «Κρουζ» με επιφάνεια 0,092 τ.μ. και δυνατότητα απόρριψης αντανακλάσεων. Επίσης σε επίπεδο πυροβολαρχίας περιλαμβάνεται το όχημα ελέγχου βλαβών IT12-2M, το όχημα φόρτωσης 22T6E και το όχημα 5T58E που μεταφέρει επιπλέον βλήματα 48N6E.
Πρώτη δημοσίευση Τεύχος 143 – Φεβρουάριος 1997
