Μουσείο Πολεμικής Αεροπορίας, Ώρα κρίσιμων αποφάσεων

Στο τεύχος μας ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ μπορείτε να διαβάστε ένα πολυσέλιδο άρθρο για το Μουσείο της Πολεμικής Αεροπορίας όπως δεν το έχετε δει ποτέ αλλά και να ιχνηλατήστε άγνωστες λεπτομέρειες για την  ιστορική πορεία από τη συγκρότησή του σε μια ιδιαίτερα αξιέπαινη προσπάθεια του εξαίρετου συνεργάτη μας Θέμη Βρανά.
Αποτελούσε το όνειρο δεκαετιών που υλοποιήθηκε το 1992 με την ελπίδα να γίνει ο ζωντανός θεματοφύλακας της ελληνικής αεροπορικής ιστορίας και να διατηρήσει τις μνήμες για τις επερχόμενες γενιές. Η πορεία του Μουσείου για 20 χρόνια, παρά τα προβλήματα και τις κακοδαιμονίες, υπήρξε ανοδική, αλλά η προσπάθεια ανακόπηκε από την κρίση που οδήγησε σε μαρασμό και συρρίκνωση. Σε κρίσιμο σταυροδρόμι πλέον, απαιτείται η λήψη κρίσιμων αποφάσεων, πριν είναι πολύ αργά.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η Πολεμική μας Αεροπορία επιθυμεί ένα σύγχρονο, ζωντανό και ενδιαφέρον Μουσείο, αντάξιο της μεγάλης και ένδοξης ιστορίας της.
Για να επιτευχθεί, όμως, τούτο, θα πρέπει να λάβει και να υλοποιήσει άμεσα ρηξικέλευθες αποφάσεις στην κατεύθυνση αυτών που ενδεικτικά περιγράφονται στη συνέχεια.
Βασική προϋπόθεση θεωρούμε ότι πρέπει να είναι η άμεση αυτονόμηση του Μουσείου ΠΑ από την 123 Σμηναρχία Τεχνικής Εκπαίδευσης, της οποίας το έργο δεν έχει καμία απολύτως συνάφεια με αυτό του ΜΠΑ, ώστε να θεωρείται προϊσταμένη του αρχή.
Το Μουσείο ΠΑ και το ΜΙΣΠΑ θα μπορούσαν να συγκροτήσουν από κοινού μια ανεξάρτητη Μονάδα, η οποία θα έχει τους οικονομικούς πόρους και τα απαραίτητα τεχνικά μέσα που απαιτούνται για την απρόσκοπτη και ασφαλή ανάληψη των εργασιών της.

Η εκ νέου ένταξη του καινούργιου φορέα ΜΠΑ/ΜΙΣΠΑ στο Επιτελικό Γραφείο του Αρχηγού του ΓΕΑ θα προσδώσει μεγαλύτερη ταχύτητα στην εισήγηση προτάσεων και συνακόλουθα στη λήψη αποφάσεων σε ανώτατο επίπεδο, προσφέροντας μικρότερες πιθανότητες στη γραφειοκρατία να ορθώσει χάρτινα αλλά ανυπέρβλητα εμπόδια στην υλοποίησή τους.
Θα πρέπει επίσης να στελεχωθεί επαρκώς με όλες τις απαιτούμενες ειδικότητες τεχνικών, προσμετρώντας όχι μόνο τα κλασικά υπηρεσιακά κριτήρια μετάθεσης που ισχύουν για κάθε Μονάδα της ΠΑ, αλλά και τις τεχνικές και ιστορικές γνώσεις όσων επιθυμούν να ενταχθούν σε αυτήν.
Η ιστορική συνείδηση και η επίγνωση της ιστορικής ευθύνης θα πρέπει να είναι βασικά προσόντα οποιουδήποτε κληθεί να αποκαταστήσει ένα μουσειακό αεροπλάνο, το οποίο, αν και δεν πρόκειται να ξαναπετάξει πια, πρέπει να αποκατασταθεί με απόλυτη τεχνική και ιστορική ακρίβεια για τις μελλοντικές γενιές.

Η στήριξη του ΜΠΑ από το Υπουργείο Πολιτισμού με την παροχή εξειδικευμένων συμβουλών Μουσειολογίας θα μπορούσε να οδηγήσει στη βέλτιστη εκμετάλλευση του περιορισμένου χώρου έκθεσης και στην εισαγωγή νέων, τεχνολογικά προηγμένων, διαδραστικών εκπαιδευτικών προγραμμάτων.
Από την άλλη, το Μουσείο ΠΑ ίσως είναι το μοναδικό σε πανευρωπαϊκή κλίμακα κρατικό Αεροπορικό Μουσείο που δεν δέχεται την εθελοντική συνδρομή πολιτών στα σχέδια εργασίας του. Η δυνατότητα προσφοράς εθελοντικής εργασίας στον τομέα της ιστορικής έρευνας από ιδιώτες, σε συνεργασία πάντα με τον Ιστορικό του ΜΠΑ, θα μπορέσει να αναδείξει πληθώρα ένδοξων -αλλά άγνωστων ακόμη στους πολλούς- σελίδων της αεροπορικής μας Ιστορίας. Θα επιτρέψει επίσης να ξεκινήσει επιτέλους ένα πρόγραμμα συνεντεύξεων βετεράνων της ΠΑ για την προφορική καταγραφή της Ιστορίας της ΠΑ (oral history project) μέσα από τα βιώματα των στελεχών της, κάτι το οποίο έπρεπε να είχε αρχίσει ήδη εδώ και τρεις δεκαετίες…

Υπό το ίδιο πλαίσιο, θα μπορούσαν να οργανωθούν ομάδες ιδιωτών που θα συμμετέχουν εθελοντικά σε συγκεκριμένα προγράμματα συντήρησης του Μουσείου υπό την καθοδήγηση μηχανικών της ΠΑ, εξοικονομώντας τόσο χρόνο για την ολοκλήρωσή τους όσο και εργατοώρες για το προσωπικό της Αεροπορίας.
Τελευταίο αλλά όχι και έσχατο, για την αύξηση των εσόδων του θα πρέπει επιτέλους το ΜΠΑ να λειτουργήσει όπως όλα τα σύγχρονα ευρωπαϊκά και ελληνικά Μουσεία με πωλητήριο βιβλίων και αναμνηστικών, διοργάνωση εκδηλώσεων με καταβολή αντιτίμου και, φυσικά, να αποκτήσει αυτόνομα τη δυνατότητα λήψης χρηματικών δωρεών. Τα έσοδα από όλες τις παραπάνω δραστηριότητες θα διατίθενται αποκλειστικά προς όφελος προγραμμάτων συντήρησης ή αγοράς μουσειακού υλικού.

Η περσινή χρονιά (2018) απέδειξε ότι τα πάντα, από το απόλυτα σωστό όπως η αναγέννηση και επαναφορά σε πλόιμη κατάσταση του Spitfire IXc «MJ755», μέχρι το απόλυτα λάθος όπως η παραλίγο δωρεά μοναδικού ιστορικού αεροσκάφους του Μουσείου ΠΑ στο εξωτερικό, εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τις προθέσεις όσων βρίσκονται στα ανώτατα αξιώματα.
Το Μουσείο ΠΑ πρέπει να θωρακιστεί μια για πάντα με νομικό πλαίσιο που θα απαγορεύει ρητά τη διάθεση εντός ή εκτός Ελλάδας αεροσκαφών ή άλλων εκθεμάτων του δίχως τη σύμφωνη και τεκμηριωμένη γνώμη τού ΜΠΑ/ΜΙΣΠΑ. Με την απουσία ή τη μη τήρηση ενός τέτοιου νομικού πλαισίου υπάρχει κίνδυνος να μετατραπεί το ΜΠΑ από Θεματοφύλακας της Αεροπορικής μας Κληρονομιάς σε αποθηκάριος που απλά χορηγεί άκριτα ό,τι υλικό του ζητηθεί από κάποια ιεραρχικά ανώτερη μεν, αλλά ιστορικά πολύ λιγότερο καταρτισμένη αρχή.

Αν η Πολεμική Αεροπορία κρίνει ότι οι παραπάνω προτάσεις είναι υπερβολικές ή ανεφάρμοστες, οδηγούμαστε νομοτελειακά στην υποβάθμιση του Μουσείου ΠΑ από φορέα διατήρησης και ανάδειξης της Αεροπορικής μας Κληρονομιάς σε μια μεγάλη συλλογή φθαρμένων και κακοσυντηρημένων αεροσκαφών.
Εάν αυτό -δυστυχώς- συμβεί, τότε οι επερχόμενες γενιές Ελλήνων (που ίσως συνειδητοποιήσουν την τεράστια ιστορική, εθνική και ηθική σημασία ενός σύγχρονου και πλήρως λειτουργικού Μουσείου Πολεμικής Αεροπορίας) θα πρέπει να διαθέσουν τεράστια χρηματικά ποσά για να αγοραστούν από το εξωτερικό όσα η δική μας γενιά τόσο απερίσκεπτα απαξίωσε και κατέστρεψε.