Κατάσκοποι του 21ου αιώνα, ρωσικά υποβρύχια και περίεργες συμπτώσεις  

«Η κατασκοπεία είναι επάγγελμα κυρίων» έλεγε ο Μάλκο Λίνγκε, ο γαλαζοαίματος μυστικός πράκτορας των βιβλίων της σειράς SAS του μαίτρ των κατασκοπευτικών μυθιστορημάτων Ζεράρ ντε Βιλλιέ, όμως ενίοτε μπορεί να αποβεί κακή ιδέα –ειδικά αν σε πιάσουν. Ένας Νορβηγός πρώην συνοριοφύλακας καταδικάσθηκε από δικαστήριο της Μόσχας σε 14ετή κράτηση σε «σκληρό» στρατόπεδο εργασίας διότι σύμφωνα με το κατηγορητήριο διενεργούσε κατασκοπεία εις βάρος του ρωσικού Ναυτικού.
Ο 63χρονος Frode Berg, ο οποίος αρνείται την κατηγορία, συνελήφθη στην ρωσική πρωτεύουσα στις αρχές Δεκεμβρίου του 2018 κατά την διάρκεια εφόδου πρακτόρων της FSB, της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Ασφαλείας (ФСБ) που διαδέχθηκε την διαβόητη Επιτροπή Κρατικής Ασφαλείας (КГБ). Σύμφωνα με τις ρωσικές αρχές, στην κατοχή του βρέθηκαν απόρρητα έγγραφα με πληροφορίες για το ρωσικό Ναυτικό και 3.000 ευρώ τα οποία σκόπευε να δώσει εκ μέρους των νορβηγικών μυστικών υπηρεσιών σε μια γυναίκα στην Μόσχα με το όνομα «Νατάσα».

Το διαβαθμισμένο υλικό φέρεται να του το είχε παραδώσει ο 24χρονος Αλεξέι Ζίτνιουκ, πρώην αστυνομικός, ο οποίος επίσης κρατείται κατηγορούμενος για προδοσία κατά του κράτους. Ρωσικά ΜΜΕ ανέφεραν ότι τον Ζίτνιουκ προσέγγισαν Νορβηγοί πράκτορες όταν αυτός εργαζόταν ως προσωπικό ασφαλείας σε εταιρία που προμήθευε το ρωσικό Ναυτικό με ηλεκτρονικό εξοπλισμό.
Δυτικά μέσα ενημέρωσης εγείρουν ερωτηματικά για τον σκοτεινό ρόλο του Ζίτνιουκ στην υπόθεση. Ο Berg είχε δηλώσει σε Νορβηγούς δημοσιογράφους που τον επισκέφθηκαν στις φυλακές της Μόσχας ότι «παγιδεύτηκε» και ότι απλώς επισκεπτόταν την Μόσχα επειδή τόσα χρόνια που συνεργαζόταν με τους Ρώσους ομολόγους του στην μεθόριο δεν είχε πάει ποτέ στην ρωσική πρωτεύουσα.
Όταν οι δημοσιογράφοι τον πίεσαν να αποκαλύψει ποιος νομίζει ότι τον παγίδευσε, ο Berg δεν θέλησε να πει περισσότερα. Θα μπορούσε η ФСБ να είχε «στήσει» την υπόθεση και αν ναι, γιατί; Ο ίδιος πάντως φέρεται να έχει παραδεχθεί ότι λειτούργησε ως κούριερ των νορβηγικών μυστικών υπηρεσιών, υποστηρίζοντας ωστόσο ότι είχε ελάχιστη γνώση της πραγματικής αποστολής.

«Τον χρησιμοποίησαν εν αγνοία του» λέει ο συνήγορός του, Ίλια Νόβικοφ. «Δεν μπορούμε να μιλάμε για συλλογή απορρήτων πληροφοριών» τονίζει. Επεσήμανε δε ότι στην ηλικία τού πελάτη του η επιβληθείσα ποινή ουσιαστικά ισοδυναμεί με ισόβια.
Εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι ο Berg δεν προτίθεται να ασκήσει έφεση κατά της καταδικαστικής απόφασης αλλά θα επιδιώξει να του δοθεί χάρη από τον Ρώσο Πρόεδρο, Βλαντίμιρ Πούτιν. Μιλώντας στο Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων (AFP) ο Νόβικοφ δήλωσε μάλιστα ότι ο εντολέας του «περιμένει από την κυβέρνησή του να καταβάλει διπλωματικές προσπάθειες» οπότε «δεν βλέπουμε να υπάρχει πρακτικός λόγος για έφεση» όπως είπε χαρακτηριστικά.

Η υπόθεση θα αποτελούσε σίγουρα πηγή έμπνευσης για τον Ζεράρ ντε Βιλλιέ: Νορβηγός συνοριοφύλακας με θητεία στην επιτροπή επιθεώρησης της μεθορίου στο Κίρκενες, μόλις μερικά χιλιόμετρα από τα σύνορα με την επαρχία Μούρμανσκ όπου βρίσκεται μια από τις μεγαλύτερες ρωσικές ναυτικές βάσεις με πυρηνικά υποβρύχια, συλλαμβάνεται με απόρρητα έγγραφα και ένα σεβαστό ποσό για κάποια μυστηριώδη «Νατάσα». Υπενθυμίζεται ότι τα ρωσικά υποβρύχια από το Μούρμανσκ είναι ο μεγαλύτερος πονοκέφαλος για το ΝΑΤΟ στον Βορρά από την εποχή της Σοβιετικής Ένωσης.
Η Νορβηγία, μέλος της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας, αν και έχει κοινά σύνορα με την Ρωσία στην Αρκτική κατάφερνε επί δεκαετίες να διατηρεί καλές σχέσεις μαζί της, ακόμη και στον Ψυχρό Πόλεμο. Από το 2014 όμως που η Μόσχα προσάρτησε την Κριμαία, οι νορβηγο-ρωσικές σχέσεις έχουν ψυχρανθεί αισθητά. Και με την δραστηριότητα του ρωσικού Βόρειου Στόλου να καταγράφεται όλο και πιο έντονη στην περιοχή του Αρκτικού Κύκλου, η ιστορία μοιάζει να έχει όλα τα χαρακτηριστικά ενός δυνατού κατασκοπικού θρίλερ.
Αλέξανδρος Θεολόγου