C-Rations: Από την πρώτη γραμμή στο… τραπέζι μας

Τί σχέση έχουν οι ατομικές μερίδες εκστρατείας με τα καθημερινά μας ψώνια; Θα εκπλαγείτε αν συνειδητοποιήσετε πως ορισμένα από τα τρόφιμα που αγοράζουμε δημιουργήθηκαν για τις ανάγκες των στρατιωτών στο μέτωπο. Η κονσερβοποίηση και η εμφιάλωση εφευρέθηκαν στις αρχές του 19^ου αιώνα, όταν ο γαλλικός Στρατός προσέφερε αμοιβή σε όποιον θα έκανε τις προμήθειες να διατηρούνται περισσότερο, όμως στις ΗΠΑ η σχετική έρευνα πέρασε σε εντελώς διαφορετικό επίπεδο.
Από τους πρωτοπόρους στον συγκεκριμένο τομέα, ο αμερικανικός Στρατός είχε πάντα σύμμαχό του την βιομηχανία τροφίμων που τον εφοδίαζε με τρόφιμα τα οποία θα άντεχαν στον χρόνο, την ζέστη και κυρίως, στην ταλαιπωρία της εκστρατείας. Ας δούμε μερικά γνωστά είδη τροφίμων που φόρεσαν πρώτα το χακί πριν κάνουν δεύτερη καριέρα στα ράφια των σούπερ-μάρκετ.

Το ψωμί σε φέτες οφείλει την ύπαρξή του στην ανάγκη του Στρατού για έναν τύπο ψωμιού που να μην μουχλιάζει εύκολα ώστε να προλάβει να φθάσει στο μέτωπο. Η βιομηχανία τροφίμων κατάφερε να προσθέσει στο ψωμί ουσίες που θα το εμπόδιζαν να χαλάσει για κάποιο χρονικό διάστημα. Μετά τον πόλεμο, οι φέτες ψωμιού βρέθηκαν στο τραπέζι του πρωϊνού μας να κάνουν παρέα με τα αυγά –τα αληθινά, όχι τα αυγά-σκόνη του Στρατού!

Ένας Στρατός μπορεί να «βαδίζει με το στομάχι του» σύμφωνα με το παλιό ρητό όμως με τον καφέ… μένει ξύπνιος. Στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο ο στιγμιαίος καφές που «ανακαλύφθηκε» ειδικά για τους στρατιώτες έκανε την διαφορά στα χαρακώματα. Μεταπολεμικά έγινε μόδα για τους βιαστικούς που εξετίμησαν την πρακτικότητά του. Οι ατομικές μερίδες στιγμιαίου καφέ υπάρχουν ακόμη στις σύγχρονες μερίδες εκστρατείας.

Τα σοκολατάκια Μ&Μ’s στα οποία κάνουν έφοδο τα παιδάκια (και όχι μόνον) τα λάτρεψαν πρώτοι οι στρατιώτες. Οι θερμίδες της σοκολάτας άλλωστε την καθιστούν ιδανική για επιχειρήσεις. Το πρόβλημα είναι ότι η σοκολάτα δεν πειθαρχεί σε διαταγές, λιώνει και χαλάει. Την λύση έδωσε το 1941 ο γιός του διάσημου μεγαλοπαραγωγού σοκολάτας, Μαρς, λανσάροντας την σοκολάτα που δεν έλιωνε. Το σουξέ συνεχίστηκε και μετά τον πόλεμο: σήμερα παράγονται 400 εκατομμύρια Μ&Μ’s κάθε μέρα!

Το σλόγκαν «κανείς δεν μπορεί να φάει μόνο ένα» ισχύει προφανώς για όλα τα πατατάκια. Τα Pringles «δημιουργήθηκαν» μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν ο αμερικανικός Στρατός ζητούσε αφυδατωμένες πατάτες για το μενού των στρατιωτών στην Κορέα και μέχρι σήμερα τα πατατάκια συνεχίζουν να πέφτουν… «θύματα επιχειρήσεων» όποτε πέφτει ξαφνική πείνα.

Ένα άλλο γνωστό σνακ, τα Cheetos, οφείλουν την ύπαρξή τους στην ανάγκη του Στρατού να «σταθεροποιήσει» το τυρί κατά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Τρείς άνθρωποι που θα γίνονται πολύ πλούσιοι, οι Γκέρμπερ, Στέλλεϋ και Κραφτ, το κατάφεραν. Η «τυρένια» πορτοκαλί σκόνη θα έμπαινε στα σπίτια του κόσμου πολύ αργότερα, το 1948, όταν η εταιρεία Lay την χρησιμοποίησε για να δώσει έξτρα γεύση σε σνακς από καλαμπόκι.

Οι έτοιμες τροφές Chef Doyardee είναι η έμπνευση ενός εφευρετικού Ιταλού που μετανάστευσε στις Ηνωμένες Πολιτείες και άρχισε να μαγειρεύει ιταλική κουζίνα. Κλείνοντας τις σπεσιαλιτέ του σε σακουλάκια, ο αμερικανικός Στρατός απέκτησε έτοιμο φαγητό σε ατομικές μερίδες που ακολούθησαν τους G.Is από τα μέτωπα του Β΄ ΠΠ στα σπίτια τους. Τα έτοιμα μαγειρεμένα φαγητά βρίσκονται έκτοτε στα ράφια όλων των σούπερ-μάρκετ ενώ ο εμπνευστής τους παρασημοφορήθηκε από την αμερικανική κυβέρνηση με το σπουδαιότερο μετάλλιο που απονέμεται σε πολίτες για την προσφορά του.

Σούπες έτοιμες σε ελάχιστο χρόνο, έξυπνες συσκευασίες, εξωτικές γεύσεις… Η στρατιωτική επιρροή στην βιομηχανία τροφίμων αντιστοιχεί περίπου στο 50% των ειδών που πωλούν τα σούπερ-μάρκετ και δεν περιορίζεται μόνο στο ψωμί, το κορνμπήφ, τις σάλτσες και τους χυμούς σε σακουλάκι, τα κράκερς τυριού ή τις ενεργειακές μπάρες. Ακόμη και οι συσκευασίες τροφών που πρέπει να διατηρηθούν φρέσκιες, όπως τα φρούτα και τα λαχανικά, οφείλουν την ανάπτυξή τους στον Στρατό.

Τώρα οι ερευνητές ψάχνουν πώς να σταθεροποιήσουν την… πίτσα ώστε να μην χρειάζεται ψύξη για να διατηρηθεί. Το ίδιο θέλουν να κάνουν και με τα σάντουιτς, τις δίπλες και άλλα αρτοσκευάσματα, καταργώντας ουσιαστικά στο μέλλον τα πολλά ζεστά γεύματα και εφοδιάζοντας τους στρατιώτες με περισσότερα μικρά, κυριολεκτικά έτοιμα προς κατανάλωση γεύματα για όλη την ημέρα. Μένει να αποδειχθεί αν θα εγκρίνουν το μενού και οι στρατιώτες. Στον πόλεμο του Κόλπου πάντως, οι Αμερικανοί λέγεται ότι αντάλλασσαν τρείς μερίδες MRE με μια του γαλλικού Στρατού. Η γαλλική κουζίνα ανέκαθεν ήταν περιζήτητη.
Προσωπικά είμαι ο τελευταίος που μπορεί να μιλήσει για το φαγητό του Στρατού. Όχι μόνο διότι ο διπυρίτης (μεγάλα, νόστιμα, χορταστικά κράκερς) που μας έδιναν στο Κέντρο Εκπαίδευσης δεν είχε καμμία σχέση με την διαβόητη γαλέτα που έτρωγαν οι προγενέστεροι, αλλά επειδή στην Λέσχη Αξιωματικών έτυχε να υπηρετεί διάσημος σήμερα σεφ, με προϋπηρεσία σε γνωστά ρεστοράν μεγάλων αθηναϊκών ξενοδοχείων. Ειδικά το θεσπέσιο «εξοχικό» του ήταν για να βαράς προσοχές. Α, ναι, στον Στρατό… έφαγα καλά!
Αλέξανδρος Θεολόγου
Πρώτη δημοσίευση 7/1/2019