Το άρθρο αυτό δημοσιεύτηκε στα ΑΕΡΟΝΕΑ του Τεύχους της ΠΤΗΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΑΣΤΗΜΑ Νο 93, τον Ιούλιο του 1992, και αφορά την πτώση του Mirage F1CG του Υποσμηναγού Ν. Σιαλμά στο Αιγαίο, μετά από σκληρή αερομαχία με τουρκικά F-16C. Ακολουθεί το αυθεντικό κείμενο για μια ακόμη ηρωϊκή στιγμή της Πολεμικής μας Αεροπορίας, έτσι όπως δημοσιεύτηκε στο περιοδικό…
ΠΤΩΣΗ MIPAZ F1 KAI F-104
Μέσα σε λιγότερο από μια εβδομάδα, τον περασμένο μήνα η Πολεμική μας Αεροπορία θρήνησε το θάνατο ενός χειριστού και την απώλεια δύο μαχητικών της αεροσκαφών. Στο πρώτο από τα ατυχήματα που έλαβε μάλιστα μεγάλη δημοσιότητα, ένα Μιράζ F1CG της 334 Μοίρας Παντός Καιρού, της 114 Πτέρυγας Μάχης με έδρα την Τανάγρα κατέπεσε το πρωί της 18ης Ιουνίου στα ανοικτά του Αϊ Στράτη. Το Μιράζ με πιλότο τον υποσμηναγό Νικόλαο Σιαλμά αποτελούσε το Νο 2 αεροσκάφος ενός σχηματισμού δύο αεροσκαφών που απογειώθηκαν από την Σκύρο με σκοπό την αναχαίτηση τουρκικών μαχητικών που παραβίαζαν τον εθνικό εναέριο χώρο μας. Στη διάρκεια της αναχαίτησης, τα ελληνικά F1 αναγκάστηκαν να εμπλακούν σε εικονική κλειστή αερομαχία με τα τουρκικά μαχητικά, δύο F-16.
Αποτέλεσμα της εμπλοκής αυτής ήταν η πτώση του ελληνικού αεροσκάφους και η συντριβή του στη θάλασσα με αποτέλεσμα το θάνατο του άτυχου χειριστού που δεν είχε την ευκαιρία να χρησιμοποιήσει το εκτινασσόμενο κάθισμα. Οι πληροφορίες σχετικά με το ατύχημα είναι συγκεχυμένες αλλά φαίνεται ότι τα δύο ελληνικά Μιράζ, οπλισμένα με δύο πυραύλους αέρος-αέρος το καθένα (πάγια τακτική των αεροσκαφών φυλακής) συνάντησαν τα δύο τουρκικά μαχητικά σε μέσο ύψος. Τα τουρκικά F-16 που δεν έφεραν οπλισμό, μόλις αντελήφθηκαν ότι τα ελληνικά μαχητικά ήταν παλαιότερης τεχνολογίας, δεν απομακρύνθηκαν (όπως γίνεται τις περισσότερες φορές) αλλά αποφάσισαν να εμπλακούν σε αερομαχία.
Οι Τούρκοι εισβολείς φαίνεται ότι παρέσυραν τα ελληνικά αεροπλάνα σε χαμηλότερα ύψη και σύντομα η αερομαχία εξελίχθηκε σε μια συνεχή αλληλουχία ελιγμών για την απόκτηση του τακτικού πλεονεκτήματος (την εισαγωγή δηλαδή, του στόχου μέσα στις παραμέτρους βολής των όπλων). O άτυχος χειριστής του Μιράζ πιθανότατα έχασε τον έλεγχο του αεροσκάφους στη διάρκεια ενός τέτοιου ελιγμού, το οποίο λόγω του μικρού ύψους δεν μπόρεσε να ανακτήσει με αποτέλεσμα να συντριβεί.
Σύμφωνα με όλες τις πληροφορίες, το ελληνικό μαχητικό πριν από την πτώση βρισκόταν πίσω από το τουρκικό μαχητικό καταδιώκοντάς το, ενώ χαρακτηριστικό του ύψους που συνέβη το περιστατικό είναι ότι τα αέρια από το ακροφύσιο του F-16, “σήκωσαν νερά από τη θάλασσα” στον ελιγμό διαφυγής. Σύμφωνα επίσης, με τη μαρτυρία του Νο1 του σχηματισμού, σμηναγού Μανωλάκου, οι δύο ‘Ελληνες χειριστές βρισκόντουσαν σε συνεχή επικοινωνία μέχρι σχεδόν την τελευταία στιγμή, κάτι που μάλλον αποκλείει την περίπτωση το ατύχημα να οφείλεται σε “Απώλεια Αισθήσεων” (Μπλακ ‘Αουτ).
Δεν υπάρχουν ακόμη ενδείξεις ότι το ελληνικό αεροπλάνο υπέστη κάποια μηχανική βλάβη αν και η περίπτωση δεν μπορεί να αποκλειστεί εντελώς. H πτώση του Μιράζ δημιούργησε ποικίλλες αντιδράσεις και σενάρια, ενώ επανέφερε και πάλι στο προσκήνιο το θέμα των παραβιάσεων και παραβάσεων από τους Τούρκους πάνω από το Αιγαίο. Οι πτώσεις μαχητικών αεροσκαφών κάτω από ανάλογες συνθήκες δεν είναι σπάνιο φαινόμενο και παρ’ όλο που δεν υπάρχουν σχετικές ανακοινώσεις, πιστεύεται ότι υπάρχουν παλαιότερα παρόμοια περιστατικά τόσο από την Ελληνική όσο και από την Τουρκική πλευρά αλλά και από άλλες χώρες.
Το περιστατικό βέβαια, συνεχίζει να είναι εξαιρετικά σοβαρό και χαρακτηριστικό παράδειγμα της τουρκικής προκλητικότητας, που σύμφωνα με δηλώσεις του αρχηγού της Πολεμικής Αεροπορίας αντιπτεράρχου A. Σταθιά θα κορυφωθεί όσο η Τουρκική Αεροπορία αυξάνει τον αριθμό αεροσκαφών τρίτης γενιάς που διαθέτει. Να σημειωθεί ότι οι εμπλοκές σε εικονικές αερομαχίες ήταν μηδέν το 1982, ενώ πέρυσι υπήρξαν 117 και μέχρι σήμερα έχουν σημειωθεί 67. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει σε καμία περίπτωση ότι η κατάσταση έχει ξεφύγει από τον έλεγχο και ότι οι “Τούρκοι αλωνίζουν το Αιγαίο” όπως χαρακτηριστικά τονίστηκε.
Πηγές της Αεροπορίας δήλωναν, απαντώντας σε σχετικές επικρίσεις ότι δεν είναι δυνατόν τα τουρκικά μαχητικά να αναχαιτίζονται πάντοτε από ελληνικά αεροπλάνα τρίτης γενιάς (F-16 ή Μιράζ 2000), δεδομένου ότι πολλές φορές οι τουρκικές παραβιάσεις είναι μαζικές και σε διαφορετικά σημεία. Εκτός αυτού, από τα ραντάρ αεράμυνας (όπου διαπιστώνεται και η παραβίαση) δεν είναι δυνατή η αναγνώριση των τύπων (και πολλές φορές του αριθμού) των αεροσκαφών ώστε να σταλεί και ο “κατάλληλος” τύπος.
Για το περιστατικό έγινε έντονη ελληνική διαμαρτυρία τόσο στο NATO όσο και στην Τουρκία, αλλά η δεύτερη την απέρριψε προκλητικά. H γειτονική μας χώρα έσπευσε μάλιστα να εκμεταλλευτεί το γεγονός όταν μετά το ατύχημα έσπευσε να στείλει στη θαλάσσια περιοχή ένα σωστικό σκάφος για να βοηθήσει στις έρευνες. H ενέργεια αυτή πιστεύεται ότι εντάσσεται στα πλαίσια των τουρκικών διεκδικήσεων σχετικά με το χώρο ευθύνης ‘Ερευνας και Διάσωσης στο Αιγαίο.
‘Εξι ημέρες αργότερα (23/6), ένα μαχητικό Δίωξης-βομβαρδισμού F-104G της 116 Πτέρυγας Μάχης στον ‘Αραξο κατέπεσε στο πεδίο βολής Κρανέας. Το Αεροπλάνο με πιλότο τον ανθυποσμηναγό Βασίλη Ζήση μαζί με ένα άλλο F-104 επρόκειτο να εκτελέσει εκπαιδευτική βολή (βομβαρδισμό). Στη φάση της προσέγγισης προς το στόχο, το αεροπλάνο ανέβηκε από τα 600 στα 3.000 πόδια πριν αρχίσει την τελική βύθιση. Στο σημείο αυτό, το F-104 έπεσε σε απώλεια στήριξης από την οποία δεν ήταν δυνατόν, λόγω ύψους να εξέλθη. O πιλότος χρησιμοποίησε το εκτινασσόμενο κάθισμα και διασώθηκε.
Σύμφωνα με τις πρώτες πληροφορίες και πριν ακόμη εκδοθεί το σχετικό πόρισμα, το ατύχημα οφείλεται σε λάθος χειρισμού αν και ο συνδυασμός μηχανικής βλάβης δεν αποκλείεται. Το F-104 είναι αεροπλάνο που έχει τη φήμη ότι δεν “συγχωρεί” λάθη ή αδεξιότητες.
Πρώτη online δημοσίευση 18/6/2018
