Επιχείρηση Squabble: Δέκα λεπτά ελπίδας για το σκλαβωμένο Παρίσι

Δύο τολμηροί αεροπόροι της RAF ρίσκαραν την ζωή τους ρίχνοντας πάνω από το κατακτημένο Παρίσι μια γαλλική σημαία στην Αψίδα του Θριάμβου, κυριολεκτικά στα μούτρα των Γερμανών. Ακόμη και σήμερα το ρίσκο φαντάζει τρελλό: ένα μοναχικό αεροπλάνο, να πετάξει χωρίς συνοδεία μέχρι την γαλλική πρωτεύουσα αψηφώντας την μισή Luftwaffe για μια επιχείρηση τόνωσης του ηθικού των Γάλλων συμμάχων. Όμως εκείνες τις ζοφερές εποχές η Τόλμη και το Θάρρος έκαναν υπερωρίες…

Την Άνοιξη του 1942 οι βρετανικές μυστικές υπηρεσίες (SOE) γνώριζαν από Γάλλους πράκτορες ότι οι γερμανικές δυνάμεις Κατοχής πραγματοποιούσαν κάθε μέρα παρέλαση στην Λεωφόρο των Ηλυσίων Πεδίων, στην καρδιά του Παρισιού, ακριβώς (φυσικά) την ίδια ώρα, από τις 12:15 μμ μέχρι τις 12:45 μμ. Μια εσκεμμένη, ενορχηστρωμένη προσβολή με στόχο το ιερό μνημείο των πεσόντων της πατρίδας για να θυμίζει στους Γάλλους και ιδίως στον γαλλικό Στρατό ποιος ήταν ο νικητής. Για τους Παριζιάνους ήταν σαν να έμπηγαν καθημερινά ένα μαχαίρι στην καρδιά τους. Για την RAF ήταν μια ευκαιρία για μια από τις τολμηρότερες solo αποστολές του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.
Εάν πετύχαινε, τα προπαγανδιστικά οφέλη θα ήταν τεράστια, τονώνοντας το καταρρακωμένο ηθικό όχι μόνο των κατοίκων του Παρισιού αλλά ολόκληρης της Γαλλίας. Θα έδειχνε πως οι Γερμανοί δεν ήταν ανώτεροι ούτε ανίκητοι και ότι οι Γάλλοι είχαν φίλους που όταν ερχόταν ο καιρός θα τους απελευθέρωναν από τον ζυγό των Ναζί. Εάν η αποστολή πετύχαινε.

Όταν ο Διοικητής της Coastal Command, Πτέραρχος Philip Joubert de la Ferté καλούσε τον Σμηναγό Alfred Kitchener «Ken» Gatward ρωτώντας τον ευθέως αν θα ήθελε να μετάσχει εθελοντικά σε μια «όχι πολύ ασφαλή» ειδική αποστολή, αυτός δεν έκρυψε το ενδιαφέρον του. Υπήρχε λόγος που ο 27χρονος πιλότος της 236 Μοίρας εκλήθη από τον επικεφαλής της Παράκτιας Διοίκησης για την συγκεκριμένη αποστολή. Τις δραματικές ώρες της εκκένωσης της Δουγκέρκης, ο Σμηναγός Gatward είχε επιδείξει εξαίρετο επιθετικό πνεύμα και εντυπωσιακή δεξιότητα στην χαμηλή πτήση χτυπώντας γερμανικές θέσεις για την ασφαλή απαγκίστρωση του Βρετανικού Εκστρατευτικού Σώματος.
 
«Ακούγεται εντάξει, αλλά περί τίνος πρόκειται;» ρώτησε χωρίς περιστροφές τον ανώτερό του. «Είναι πολύ δύσκολο να σου πω εκτός κι αν ξέρουμε πως ενδιαφέρεσαι» απήντησε αυτός. «Φυσικά και ενδιαφέρομαι!» είπε χωρίς να διστάσει. Ο Πτέραρχος ρώτησε και τον ναυτίλο του Gatward, Ιπτάμενο Σμηνία Gilbert «George» Fern, αν επίσης ενδιαφέρεται. Αν και παντρεμένος, ο Fern δήλωσε απλά «Ω, ναι!».
 
Στις 11:29 πμ της 12^ης Ιουνίου 1942, ο Σμηναγός Gatward και ο Ιπτ. Σμηνίας Fern απογειώθηκαν με το Beaufighter Mk IC ‘ND-C’ (Τ4800) από το Thorney Island, μια βάση της Παράκτιας Διοίκησης κοντά στο Πόρτσμουθ, με πορεία προς την κατεχόμενη Γαλλία. Μαζί τους είχαν μια μεγάλη γαλλική σημαία, εφοδιασμένη με μεταλλικά βαρίδια για να ξεδιπλωθεί πέφτοντας, την οποία θα έριχναν πάνω από την Αψίδα του Θριάμβου. Κατόπιν θα ράντιζαν με τα 20άρια πυροβόλα του Beau τους παρελαύνοντες Γερμανούς στην Λεωφόρο των Ηλυσίων. Φανταστείτε το θέαμα… Αν αυτό δεν ήταν εφικτό, θα χτυπούσαν το κοντινό κτίριο του Υπουργείου Ναυτικών που είχε μετατραπεί σε Αρχηγείο του Kriegsmarine.
Για κάλυψη θα πετούσαν αρχικά πολύ χαμηλά πάνω από την θάλασσα και μετά θα συνέχιζαν πετώντας εντός νεφών, ώστε να πλησιάσουν στην γαλλική πρωτεύουσα δίχως να γίνουν αντιληπτοί. Φθάνοντας θα έπεφταν στα 7 με 15 μέτρα ύψος και θα άρχιζε η «γιορτή»!
Μετά από 29΄ πτήσης πάνω από την Μάγχη, κρόσσαραν τις γαλλικές ακτές βορείως του Fécamp χωρίς να αναφερθεί η παρουσία τους ή αν αναφέρθηκε, η Luftwaffe δεν τους αναχαίτισε. Πλησιάζοντας στο Παρίσι σε ύψος 9 μ. για εκμεταλλευθούν στο έπακρο το στοιχείο του αιφνιδιασμού, ένα κοράκι σφηνώθηκε στο ψυγείο ελαίου του δεξιού κινητήρα κάνοντας την βελόνα του δείκτη ελαίου να «παίζει» δυσοίωνα ενώ η θερμοκρασία άρχιζε να ανεβαίνει. Όμως ήταν πολύ κοντά τώρα για να γυρίσουν.

Que la fête commence!      
Ο Πύργος του Άιφελ ξεπρόβαλε μέσα από την αχλύ στις 12:27 μμ και στρέφοντας αριστερά το Beau όρμησε βρυχώμενο προς την Av. des Champs-Élysées. Φθάνοντας στην εμβληματική Αψίδα του Θριάμβου από τα δυτικά, ο πιλότος ευθυγράμμισε το αεροπλάνο με το μνημείο και καθώς περνούσε σαν αστραπή από πάνω του, ο Ιπτ. Σμηνίας Fern έριξε από την θυρίδα των φωτοβολίδων την γαλλική σημαία. Οι Παριζιάνοι δεν πίστευαν στα μάτια τους βλέποντας την tricolore να ξεδιπλώνει τα χρώματά της στον αέρα, σαν ένα θεόσταλτο μήνυμα θάρρους.

«Ποτέ δεν θα ξεχάσω την έκπληξη του πλήθους στους δρόμους του Παρισιού καθώς πετούσαμε χαμηλά πάνω από τις στέγες. Είχαν αιφνιδιαστεί πλήρως» έλεγε αργότερα ο Gatward. Αλλά και οι Γερμανοί δεν ήταν λιγότερο έκπληκτοι!
 
Ατυχώς, δεν βρήκαν παρέλαση για να την πολυβολήσουν, έτσι το Beaufighter κατευθύνθηκε προς την Place de la Concorde για να «περιποιηθεί» το Αρχηγείο του γερμανικού Ναυτικού ενώ ο ναυτίλος φωτογράφιζε με μια φωτομηχανή αναγνώρισης F24 την διαδρομή. Σε μια από τις φωτογραφίες διακρίνεται το Grand Palais, δίνοντας μια καλή ιδέα για το πόσο χαμηλά πετούσαν.

Εξαπολύοντας μια βροχή βλημάτων των 20 χιλ. κατά του κτιρίου, ο Σμηναγός Gatward είδε με ικανοποίηση στρατιώτες να τρέχουν τρομοκρατημένοι για να σώσουν την ζωή τους. Πάνω από το Αρχηγείο, ο Fern έριξε μια δεύτερη γαλλική σημαία που μετέφεραν. Στις 12:30 μμ το μοναχικό αεροπλάνο είχε χαθεί, σαν να μην ήταν ποτέ στο Παρίσι. Όμως τα συγκλονιστικά νέα ταξίδευαν ήδη με την ταχύτητα πυρκαγιάς.
Μετά από αυτήν την «επίσκεψη» ο Gatward ήξερε πως καλά θα έκανε να μείνει όσο πιο χαμηλά γινόταν. Πέταξε τόσο χαμηλά, ώστε το αλεξήνεμο γέμισε με ψόφια έντομα σε σημείο που έβλεπε μόλις και μετά βίας! Όμως τα κατάφεραν. Προσγειώθηκαν στις 13:53 μμ στην βάση Northolt, στο Λονδίνο, όπου μετά τα συγχαρητήρια που δέχθηκαν ο Σμηναγός έγραψε στο βιβλίο πτήσεων μια λακωνική περιγραφή της αποστολής.

«Παρίσι –χωρίς κάλυψη– 0 πόδια. Ρίψη Τρικολόρ στην Arc Triomphe & Υπουργείο Ναυτικών, γάζωμα γερμανικού Αρχηγείου ΛΙΓA FLAK –όχι Ε. Δ. (Εχθρική Δραστηριότητα). Πουλί σε ΔΕΞ. ψυγείο λαδιού. Επιστροφή Northolt και στην Διοίκηση 61 φωτογραφίες. Δυνατή βροχή πάνω από Αγγλία. Γαλλία αίθριος έως ηλιοφάνεια. Northolt προς Thorney, Thorney επιστρ. βάση. Δοκιμή Αέρος»
 
Οι 61 φωτογραφίες που τράβηξε ο ναυτίλος του ‘ND-C’ από τα… αξιοθέατα του Παρισιού δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό LIFE με την ιστορία της απίστευτης αποστολής τους υπό τον τίτλο «Οι Βρετανοί ρίχνουν μια ματιά στο Παρίσι» προκαλώντας αίσθηση. Η Επιχείρηση Squabble έδειξε με θεαματικό τρόπο στον γαλλικό λαό και την Αντίσταση ότι οι Σύμμαχοι δεν τους είχαν ξεχάσει. Αλλά ούτε η Γαλλία ξέχασε την συμβολική αυτή πράξη.

Μετά τον πόλεμο, η γαλλική κυβέρνηση δώρισε στους Gatward και Fern μια σημαία και μια μεγάλη φιάλη σαμπάνιας Lanson σε ειδική θήκη με αφιέρωση, σε ανάμνηση της αποστολής της 12^ης Ιουνίου 1942. Την ημέρα που ένα μοναχικό Beaufighter πέταξε βρυχώμενο πάνω από το Παρίσι, μεταφέροντας το φως της ελπίδας στην σκοτεινιασμένη από την ναζιστική τυραννία Πόλη του Φωτός…
 
Αλέξανδρος Θεολόγου
 
Πρώτη δημοσίευση 30/5/2018