Η επίσημη αναγνώριση της Σομαλιλάνδης από το Ισραήλ δεν εντάσσεται σε κάποιο “τελετουργικό” συνέχειας των Συμφωνιών του Αβραάμ, ούτε λειτουργεί ως επικοινωνιακή κίνηση εξομάλυνσης με τα μουσουλμανικά κράτη. Πρόκειται για στρατιωτικο-γεωπολιτική επιλογή, η οποία στοχεύει ευθέως στην αναχαίτιση της τουρκικής διείσδυσης στην Ανατολική Αφρική και στον άξονα Ερυθρά Θάλασσα – Κόλπος του Άντεν. Αυτή την ανάγνωση πρέπει να έχουμε στην Ελλάδα, και έτσι το βλέπει το Ισραήλ.
Η απόφαση της Ιερουσαλήμ να προχωρήσει χωρίς αμερικανική κάλυψη, χωρίς ένταξη σε πολυμερή πλαίσια και χωρίς διπλωματικό τελετουργικό, αποκτά σημασία ακριβώς επειδή εγκαταλείπει τη λογική της διαχείρισης εντυπώσεων και επανέρχεται στη λογική της πραγματικής ισχύος, του ελέγχου χώρου και της στρατηγικής τοποθέτησης.
Οι αντιδράσεις που ακολούθησαν ήταν απολύτως προβλέψιμες. Η Σομαλία κατήγγειλε παραβίαση της εδαφικής της ακεραιότητας. Η Αφρικανική Ένωση υιοθέτησε την τυπική ρητορική περί συνόρων. Η Τουρκία εξέφρασε έντονη δυσαρέσκεια, αποφεύγοντας ωστόσο να κλιμακώσει λεκτικά στο επίπεδο που θα ταίριαζε σε ένα καθαρά διπλωματικό επεισόδιο. Η τουρκική σιωπή στα σημεία έχει ιδιαίτερη αξία.
Η Σομαλία όλοι ξέρουν πως στην πραγματικότητα δεν λειτουργεί ως κυρίαρχο κράτος. Αποτελεί failed state με διεθνή αναγνώριση, χωρίς κρατικό μονοπώλιο βίας, χωρίς στιβαρούς λειτουργικούς θεσμούς, χωρίς έλεγχο της επικράτειάς της. Η ύπαρξή της ως ενιαίου κράτους συντηρείται μέσω εξωτερικής στρατιωτικής παρουσίας, με την Τουρκία να διαδραματίζει τον κεντρικό ρόλο. Το μόνο που εξάγει είναι πειρατές, και αυτό που εισάγει, είναι τουρκικά όπλα, συνήθως εμφανιζόμενα σαν “ανθρωπιστική βοήθεια”.
Η τουρκική εμπλοκή στη Σομαλία δεν περιορίζεται σε ανθρωπιστική βοήθεια ή εκπαιδευτική συνεργασία. Έχει λάβει τη μορφή πολυεπίπεδης διείσδυσης:
- Μόνιμες στρατιωτικές βάσεις.
- Έλεγχος λιμενικών υποδομών και logistics.
- Εκπαίδευση και καθοδήγηση σομαλικών ενόπλων δυνάμεων.
- Ανάληψη κρίσιμων κρατικών λειτουργιών από τουρκικούς φορείς.
- Ανάληψη ελέγχου των σομαλικών υδάτων από τουρκικά πολεμικά και δημιουργία “εγχώριου ναυτικού”.
- Αδειοδότηση για έρευνα φυσικών πόρων στην σομαλική ΑΟΖ με καθεστώς ευνοούμενου κράτους
- Διαμεσολάβηση στις διεθνείς σχέσεις της Σομαλίας ως “πάτρωνας”.
Ακόμη, η Τουρκία προχωρά στη δημιουργία εγκαταστάσεων με διαστημική διάσταση, υποδομές διπλής χρήσης που εξυπηρετούν δορυφορικές, τηλεπικοινωνιακές και στρατηγικές ανάγκες. Η επιλογή της Σομαλίας δεν είναι τυχαία. Η γεωγραφική θέση επιτρέπει πρόσβαση σε κρίσιμα τροχιακά παράθυρα και ενισχύει τον ρόλο της Άγκυρας ως αναδυόμενης στρατιωτικο-τεχνολογικής δύναμης.
Η Άγκυρα όμως δεν σταθεροποιεί ούτε αναπτύσσει τη χώρα· τη διατηρεί λειτουργικά αδύναμη, εξαρτημένη και στρατηγικά χρήσιμη. Η αποτυχία της Σομαλίας αποτελεί δομικό στοιχείο του τουρκικού μοντέλου επιρροής, κάτι που το έχουμε ξαναδεί και στο Ψευδοκράτος της Βόρειας Κύπρου.
Απέναντι σε αυτό το πλέγμα τουρκικής επέκτασης, η Σομαλιλάνδη παρουσιάζει αντίθετο μοντέλο. Εδώ και πάνω από τρεις δεκαετίες λειτουργεί ως κρατική οντότητα, με εκλογές, ειρηνικές μεταβιβάσεις εξουσίας, εσωτερική ασφάλεια και αρκετά σταθερό έλεγχο της επικράτειας και δεν φιλοξενεί ξένες δυνάμεις ως προστάτες.
Η διεθνής κοινότητα, παρότι αποφεύγει την επίσημη αναγνώριση, συμπεριφέρεται στη Σομαλιλάνδη σαν κράτος. Με διπλωματικές αποστολές χαμηλού προφίλ, επενδύσεις σε στρατηγικές υποδομές, συμφωνίες ασφαλείας. Στο στρατιωτικό σκέλος, έχουν υπάρξει εγκεκριμένες μεταβιβάσεις ισραηλινών αμυντικών συστημάτων μέσω τρίτων χωρών, διαδικασίες που απαιτούν πολιτική απόφαση στο ανώτατο επίπεδο. Αυτού του τύπου οι εγκρίσεις δεν συνιστούν τυπικότητα. Συνιστούν δήλωση στρατηγικής εμπιστοσύνης.
Έτσι η ισραηλινή αναγνώριση της Σομαλιλάνδης λειτουργεί, πρωτίστως, ως γεωπολιτική τοποθέτηση στον χάρτη. Η παρουσία φιλικού, λειτουργικού και μη ελεγχόμενου από την Άγκυρα παράκτιου κράτους δημιουργεί αντίβαρο απέναντι στα ιρανικά proxies στην Υεμένη και στα τουρκικά στη Σομαλία. Πρόκειται για κίνηση ανάσχεσης, όχι για διπλωματική χειρονομία.
Η τουρκική αντίδραση, μετρημένη αλλά εμφανώς ενοχλημένη, αντανακλά ακριβώς αυτή τη διάσταση. Η Άγκυρα αντιλαμβάνεται ότι χάνει ένα υπό εξέλιξη μονοπώλιο επιρροής σε κρίσιμο θαλάσσιο διάδρομο και η παρουσία του Ισραήλ μέσω της Σομαλιλάνδης υπονομεύει τη στρατηγική συνέχεια της τουρκικής επέκτασης από τη Λιβύη έως τον Ινδικό Ωκεανό.
