Πριν τρεις μέρες το Γενικό Επιτελείο Εθνικής Άμυνας διέταξε την εφαρμογή σχεδίου “Πέλεκυς” στην 1η Ταξιαρχία Αεροπορίας Στρατού (ΤΑΞΑΣ). Μιας και θα αναλύσουμε τι είναι ο «Πέλεκυς», ας πούμε πρώτα πως το αποτέλεσμα ήταν η ταυτόχρονη μετακίνηση από την 110 Πτέρυγα Μάχης ενός ικανού αριθμού ελικοπτέρων, πάνω από 40, όπως φάνηκε και στο σχετικό βίντεο, που δόθηκε στη δημοσιότητα. Ας προχωρήσουμε όμως σε μια σειρά από ερωταπαντήσεις, που ελπίζουμε να καλύψουν τις κύριες απορίες, τόσο για το μέλλον της ΤΑΞΑΣ όσο και για το τι συνέβη στη βάση του Στεφανοβικείου από την πλημμύρα.
Βίντεο: Αεροπορία Στρατού, μαζικά στον αέρα σήμερα “ταράζει τα νερά”…
1. Τι είναι ο «Πέλεκυς»;
Είναι άσκηση ετοιμότητας. Τα τάγματα προκαλύψεως έχουν ασκήσεις «Πέλεκυς» αρκετά συχνά, αλλά και οι Ταξιαρχίες ή οι Μεραρχίες. Σε πραγματικές συνθήκες, η εντολή «Πέλεκυς» δίνεται όταν ο εχθρός έχει αποφασίσει να επιτεθεί, και υπάρχει ελάχιστη διορία αντίδρασης.
2. Πως εφαρμόστηκε ο «Πέλεκυς» στην 1η ΤΑΞΑΣ;
Αναλόγως της άσκησης, δοκιμάζεται η δυνατότητα των μέσων να κινηθούν, ενώ σε άλλα σενάρια, δοκιμάζεται και η εγκατάσταση σε νέο χώρο, από όπου θα διεξάγονται οι επιχειρήσεις. Στην περίπτωση της 1ης ΤΑΞΑΣ αφορούσε τον έλεγχο σε πραγματικό χρόνο των διαθεσιμοτήτων των εναερίων μέσων της, μαζί με μετακίνηση τους.
3. Πέτυχε η άσκηση;
Δεν γνωρίζουμε την επιχειρησιακή αξιολόγηση, αλλά σαφώς η κινητοποίηση ήταν μαζική και δεν έχουμε ξαναδεί κάτι ανάλογο σε αριθμό ελικοπτέρων εν δράσει, στη χώρα μας. Και ήταν μόνο η δύναμη ελικοπτέρων από το στρατόπεδο στο Στεφανοβίκειο που έλαβε μέρος. Μόνο τα OH-58D Kiowa που εμφανίστηκαν ήταν 16 (τουλάχιστον). Να θυμίσουμε εδώ, πως η χώρα μας παρέλαβε από τις ΗΠΑ 70 μεταχειρισμένα Kiowa, με στόχο όμως να λειτουργεί περίπου τα μισά και τα υπόλοιπα να είναι κάποια για εκπαίδευση και κυρίως για πρόσκτηση ανταλλακτικών. Όπου η διαδικασία ενεργοποίησης τους συνεχίζεται ακόμη. Άρα όσοι αναζητούν στο βίντεο που δημοσιοποιήθηκε «70 Kiowa» και δεν τους βγαίνουν, είναι ή αδαείς (κατανοητό) ή κάνουν πως δεν γνωρίζουν (κι αυτό κατανοητό αλλά για άλλους λόγους).
4. Γιατί έγινε η άσκηση «Πέλεκυς» μετά τον «Παρμενίωνα»; Αποτελεί μέρος του;
Όχι, δεν υπάρχει σχέση με τον φετινό «Παρμενίωνα» που εκεί επίσης έδρασαν ελικόπτερα της Αεροπορίας Στρατού. Κι αυτό, διότι ο «Πέλεκυς» είναι εκτός τακτικού προγράμματος ασκήσεων και γίνεται χωρίς προειδοποίηση. Έτσι, συνήθως τέτοιες ασκήσεις γίνονται σε δύσκολες στιγμές. Αν μια Μονάδα είναι χωρίς προβλήματα, η καλή απόδοση είναι μάλλον δεδομένη. Η 1η ΤΑΞΑΣ όμως, μέσα σε 2 μήνες αντιμετώπισε δασικές πυρκαγιές (έστω και υποβοηθητικά), έχασε τη βάση της από πλημμύρα, τα στελέχη της κυριολεκτικά ξεσπιτώθηκαν. Άρα μια «Πέλεκυς», μάλλον ήταν απαραίτητη για να μελετηθεί το τρέχον επίπεδο ετοιμότητας της.
5. Που πήγαν τα ελικόπτερα;
Σε «Πέλεκυ» τα μέσα πηγαίνουν σε χώρο μεταστάθμευσης. Στην περίπτωση της 1ης ΤΑΞΑΣ, η Ταξιαρχία ήταν ήδη σε μεταστάθμευση, δηλαδή σε εκστρατεία. Τα ελικόπτερα, όταν έλαβαν οδηγίες συγκεντρώθηκαν στην πίστα της 110 Πτέρυγας Μάχης στη Λάρισα, και από εκεί έφυγαν για την 111 Πτέρυγα Μάχης στη Νέα Αγχίαλο.
6. Μήπως είναι παλιό το βίντεο;
Όχι. Και αυτό είναι ίσως η μεγαλύτερη αφέλεια που διακινείται στα social media. Άλλωστε την ίδια μέρα που έγινε η άσκηση, το διαδίκτυο γέμισε από βίντεο και φωτογραφίες πολλών ελικοπτέρων σε πτήση, από πολίτες σε γειτονικές περιοχές, που έβλεπαν το πρωτόγνωρο θέαμα. Επίσης για όσους είδαν «χιόνι» στην πίστα της 111 ΠΜ, ας το ξανακοιτάξουν λίγο. Χιόνι μόνο στο διάδρομο και στο πλάι καταπράσινα λιβάδια; Που συμβαίνει αυτό ακριβώς; Ή και εδώ πάλι έχουμε επίδειξη αγνοίας; Ότι στα στρατιωτικά αεροδρόμια οι διάδρομοι απογείωσης βάφονται σε αρκετό μήκος λευκοί, για συγκεκριμένες επιχειρησιακές ανάγκες;
7. Μήπως έγινε η άσκηση για επικοινωνιακούς λόγους;
Όταν επί μερικές εβδομάδες, κυκλοφορούν φήμες για «δεκάδες» κατεστραμμένα ελικόπτερα από την πλημμύρα, για το «τέλος της Αεροπορίας Στρατού» και άλλα καταστροφολογικά, τότε ναι, μπορεί η άσκηση να έγινε και για αυτό το λόγο. Αλλά δεν πρόκειται για κάτι παραπάνω από ένα “Elephant Walk” όπως λέγονται αυτές οι εικόνες, δηλαδή μια συγκέντρωση εναέριων μέσων για φωτογράφηση, που γίνεται για να περαστεί και αντίστοιχο μήνυμα ετοιμότητας προς «διεθνώς ενδιαφερόμενους».
Σε τελική ανάλυση οι καταστροφολόγοι έλεγαν «δεν πιστεύουμε τίποτα, δείξτε μας τα ελικόπτερα». Τώρα που τα είδαν, έχουν περάσει σε άλλο επίπεδο αμφισβήτησης: «τα μετρήσαμε και δεν είναι όλα, και που είναι τα υπόλοιπα, και άρα ότι δεν βλέπουμε έχει καταστραφεί». Δεν βγαίνει άκρη.
Να είμαστε σαφείς: Διαθεσιμότητα 100% δεν υπάρχει σε κανένα μέσο πολεμικό, Ελλάδας και διεθνώς. Πάντα κάποια αεροσκάφη, άρματα, πλοία, κ.λπ. θα είναι σε επισκευή, σε συντήρηση, σε επιθεώρηση. Και όπως ανακοινώθηκε, αρκετά ελικόπτερα της 1η ΤΑΞΑΣ είναι σε διασπορά σε όλη τη χώρα, όπου δηλαδή προβλέπεται από τον επιχειρησιακό σχεδιασμό. Άρα, παρά τις φωνές, είναι αδύνατο να γίνει συγκέντρωση όλων των μέσων μιας μονάδας τέτοιου μεγέθους. Μάλιστα διαβάσαμε και το εξής: «στο βίντεο δεν φαίνονται οι κωδικοί των ελικοπτέρων ώστε να κρίνουμε αν είναι από τα… πλημμυρισμένα»! Δηλαδή κάποιοι ζητούν από την Αεροπορία Στρατού να παρατάξει όλη τη δύναμη της, με πλήρη λεπτομέρεια και να δημοσιοποιήσει την εικόνα; Μήπως να καλέσουμε και κάποιον ξένο Πρέσβη για επιθεώρηση;
8. Δηλαδή δεν καταστράφηκαν ελικόπτερα;
Η “ΠΤΗΣΗ” έχει γράψει ότι δεν χάθηκαν ελικόπτερα στο Στεφανοβίκειο, καθώς αυτή ήταν και είναι η πληροφόρηση μας. Οι φωτογραφίες που κυκλοφόρησαν (λάθος κατά την άποψη μας), ήταν από τις αγωνιώδεις διαδικασίες ρυμούλκησης ελικοπτέρων από τη βάση, όταν είχαν αρχίσει να ανεβαίνουν τα νερά. Από εκεί και πέρα, ελικόπτερο δεν έμεινε πίσω, ούτε καν τα OH-58D που προορίζονται για ανταλλακτικά, ή τα αποσυρθέντα UH-1H (που και πάλι είναι πηγή ανταλλακτικών).
9. Δηλαδή δεν έγινε τίποτα;
Έγινε και είναι σοβαρό: χάσαμε μια ολόκληρη βάση με μεγάλες υποδομές. Και όταν στεγνώσουν τα νερά θα γίνει η αποτίμηση της ζημίας, που μικρή δεν θα είναι. Αλλά σε ελάχιστες μέρες, είναι αδύνατον, όποια μέσα και να μπορούσαν να διατεθούν, να «σηκωθούν» ογκώδεις εργαλειομηχανές και χιλιάδες άλλα αντικείμενα κ.λπ. Το ότι κάποτε, το Ελληνικό κράτος αποφάσισε να κάνει μια αεροπορική βάση εκεί που ήταν μια λίμνη, γιατί εξυπηρετούσε η τοποθεσία, είναι μια άλλη μεγάλη ιστορία. Αυτό δεν ακυρώνει όμως την ανάγκη διερεύνησης ευθυνών, η οποία ως διαδικασία έχει ξεκινήσει. Το τι θα βγάλει δεν γνωρίζουμε.
10. Γιατί δεν μετακινήθηκαν τα ελικόπτερα και δεν έγινε εκκένωση της βάσης, πριν την κακοκαιρία Daniel;
Ενδιαφέρον ερώτημα με δύσκολη απάντηση. Εκ των υστέρων, ως «μετά Χριστόν προφήτες», βρίσκουμε τη λύση: Να έφευγε όλη η ΤΑΞΑΣ πριν ξεκινήσουν οι βροχές, να γινόταν στην ίδια λογική εκκένωση της μισής Θεσσαλίας, στα σημεία όπου υπήρχε πρόβλεψη πλημμύρας, να γινόταν εκκένωση στο Βόλο σε όλα τα ισόγεια σπίτια και επιχειρήσεις που κινδυνεύουν να πλημμυρίσουν πιο εύκολα, κ.ο.κ. Γιατί ας μην το ξεχνάμε, μετρήσαμε 17 νεκρούς στην συγκεκριμένη καταστροφή. Δηλαδή μια τεράστια απώλεια. Δεν έγιναν όλα αυτά και πρέπει να το συζητήσουμε.
Μένουμε στην ΤΑΞΑΣ που είναι και το θέμα μας. Πιστεύει κανείς πως μια πολεμική βάση (το Στεφανοβίκειο είναι τέτοιο, όχι κάποιο παραθεριστικό κέντρο αξιωματικών) μπορεί να διαλύεται με ευκολία προληπτικά; Να μετασταθμεύει κάθε φορά που θα υπάρχει πρόβλεψη για πολύ βαρύ καιρικό φαινόμενο; Και με ποια κλιμάκωση πρόληψης; Και αν εφαρμοστεί αυτό ως διαδικασία (είναι μια άποψη σεβαστή), τότε πόσες μονάδες μας θα μετακινούμε, επίσης προληπτικά, κάθε χειμώνα με βροχές, ή κάθε καλοκαίρι με πυρκαγιές;
Δεν λέμε ότι αυτό δεν γίνεται. Αλλά θέλουμε να επισημάνουμε πόσο δύσκολη είναι αυτή η απόφαση και πόσο σπάνια να ληφθεί σε τέτοιο μέγεθος “Στεφανοβικείου”. Το ότι συνέβη τελικά η πλημμύρα και σε τέτοια έκταση, προφανώς αυτό έδειξε: ότι η όλη διαδικασία λήψης αποφάσεων για τέτοια θέματα πρέπει να αναθεωρηθεί σημαντικά, προβλέποντας και όλες τις σχετικές διαδικασίες, όχι πλέον μετακίνησης ελικοπτέρων, αρμάτων κ.λπ. αλλά και όλων των συνοδευτικών υποδομών, όσο γίνεται.
Μεγάλο έργο και ήδη προβληματίζει τα Επιτελεία, που βλέπουν πως μπορεί μονάδες να κινδυνεύσουν από καιρικά φαινόμενα, που την ένταση τους κανείς δεν μπορούσε να προβλέψει δεκαετίες πριν. Κριτική λοιπόν εδώ μπορεί να γίνει και μεθοδικά, αλλά χωρίς φωνασκίες. Να εκφράσουμε πάντως την απορία μας: όταν ξαναπλημμύρισαν βάσεις των Ενόπλων Δυνάμεων, πριν χρόνια και με ζημιές, επί άλλων κυβερνήσεων, γιατί τότε τα αντίστοιχα συμβάντα δεν είχαν γίνει “πρωτοσέλιδα”;
11. Ήταν λάθος η επίσημη επικοινωνιακή διαχείριση;
Σε κατάσταση έντασης βγήκε ανακοίνωση από το ΓΕΣ στις 9 Σεπτεμβρίου (αφού είχαν κυκλοφορήσει οι γνωστές φωτό), που έλεγε πως «τα ελικόπτερα Huey που βλέπετε, είναι από τα αποσυρμένα» και διαβεβαίωνε πως το Στεφανοβίκειο ήταν “ενεργό”, που όμως ήταν τότε σε μεγάλο μέρος του. Αλλά 1-2 μέρες μετά, που είχαν ανέβει κι άλλο τα νερά, η κατάσταση είχε αλλάξει δραματικά. Έκτοτε δεν υπήρξε άλλη επίσημη ενημέρωση, που να ξεκαθαρίζει τα πράγματα με λιτό και σαφή τρόπο (χωρίς να δίνει πληροφορίες απόρρητες που ζήταγαν κάποιοι επιτακτικά).
Από εκεί και πέρα όμως, η υπερέκταση «λάθος η αρχική ανακοίνωση, άρα έχουν δίκιο όσοι λένε για βυθισμένα ελικόπτερα» είναι μεγάλη διανοητική ακροβασία. Απαραίτητη η κριτική, ώστε να υπάρχει ο έλεγχος σε κάθε εξουσία, αλλά σε θέματα Ενόπλων Δυνάμεων απαιτείται κάποιο μέτρο, χωρίς “λαϊκό δικαστήριο”. Ειδικά αν καυτηριάζοντας τα όποια σφάλματα, χρησιμοποιούνται ως επιχειρήματα αβάσιμα συμπεράσματα και υποθέσεις του στυλ «ακούσαμε ότι… πνίγηκαν 4, μετά 7, μετά 9 Apache» ή «πήραμε 75 ελικόπτερα Kiowa, μετρήσαμε σε ένα βίντεο 5 (πάνω από τριπλάσια ήταν αλλά ας το αφήσουμε…) άρα τα υπόλοιπα 65 καταστράφηκαν».
12. Τι θα γίνει τώρα; Μετακίνηση της 1ης ΤΑΞΑΣ;
Δεν το ξέρουμε. Δεν ξέρουμε ποτέ θα “φύγουν” τα νερά από το Στεφανοβίκειο, και αν θα φύγουν. Δεν έχει γίνει ακόμη πλήρης αποτίμηση τι διασώζεται από τις εγκαταστάσεις. Άρα ΓΕΣ και ΓΕΕΘΑ είναι σε αναμονή, και εξετάζονται όλα τα ενδεχόμενα. Ακόμη κι αν δεν υπάρξει λύση που να διατηρεί ενεργό το Στεφανοβίκειο, η μετεγκατάσταση δεν είναι κάτι που μπορεί να γίνει έτσι απλά, καθώς υπάρχουν εκατοντάδες στελέχη με τις οικογένειές τους που ζουν στη γύρω περιοχή, άρα το πρόβλημα είναι ακόμη πιο σύνθετο.
Για τους πιο ψύχραιμους, ας κρατήσουμε το εξής: Πως μια μεγάλη Μονάδα των Ενόπλων Δυνάμεων, ταλαιπωρήθηκε σοβαρά αλλά με έργο των στελεχών της παραμένει σε λειτουργία και θα συνεχίσει να παραμένει γιατί έτσι απαιτείται. Δεν μπορεί να γίνει υποχώρηση εδώ.
