Καθώς οι αρχές του Καζακστάν αναφέρουν ότι και οι δυο καταγραφείς (φωνής και στοιχείων πτήσης) του Embraer ERJ-190AR («4K-AZ65») ανακτήθηκαν από τα συντρίμμια και εφόσον βρίσκονται σε καλή κατάσταση, ίσως ρίξουν φως στην τραγωδία του επιβατικού της Azerbaijan Airlines που ως γνωστόν κατέληξε να συντριβεί στην ακτή της Κασπίας, τρία χιλιόμετρα από το αεροδρόμιο που προσέγγιζε για προσγείωση, έχοντας προηγουμένως κηρύξει κατάσταση ανάγκης.
Όπως γράψαμε και σε προηγούμενες αναρτήσεις μας, το αεροπλάνο, σύμφωνα με καταγραμμένα στοιχεία από το Flightradar24, στα τελευταία 73 λεπτά της πτήσης εμφανίζει εντελώς μη κανονική συμπεριφορά, πετώντας πολύ χαμηλότερο από το επίπεδο που θα έπρεπε, κυρίως όμως με συνεχείς και μεγάλες διακυμάνσεις ταχύτητας και ύψους έως και τη συντριβή του.
Η παραπάνω απεικόνιση εμφανίζει αυτή τη φάση της μοιραίας πτήσης. Υπογραμμίζεται ότι πριν από το χρονικό σημείο 05:14Ζ (ώρα Γκρίνουιτς) υπάρχει ένα μεγάλο χάσμα (από τις 04:40Ζ έως τις 05:14Ζ) που η καταγραφή του Flightradar24 δεν παρουσιάζεται, καθώς τα στοιχεία εκπομπής στο σύστημα ADS-B (Automatic Dependent Surveillance-Broadcast) ήταν αναξιόπιστα λόγω ισχυρών παρεμβολών ή και αλλοίωσης (spoofing) του δικτύου GPS.
Σε αυτά τα 34 λεπτά, μέρος των οποίων το Embraer πετούσε πάνω από ρωσικό εναέριο χώρο πριν βγει πάνω από την Κασπία θάλασσα, η συμπεριφορά του, άρα και η κατάσταση στην οποία βρισκόταν δεν είναι γνωστή. Εκτιμάται όμως ότι ήταν η ίδια με αυτή που καταγράφεται στη συνέχεια από την 05:14Ζ έως την 06:28Z.
Δηλαδή το αίτιο που προκάλεσε τη δυσκολία, σχεδόν αδυναμία ελέγχου και διαχείρισης της πτήσης από το πλήρωμα προϋπήρχε και συνάδει με το σενάριο (ακόμη μέχρι και τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές) της «εξωτερικής παρέμβασης» στην οποία αναφέρεται η πλευρά του Αζερμπαϊτζάν, δηλαδή πλήγματος του αεροσκάφους από πύραυλο.
Φυσικά εξακολουθεί να συνάδει και με βλάβη ή αστοχία υλικού, αν και το σενάριο ότι το ERJ-190AR ίσως χτυπήθηκε από πύραυλο είναι πλέον κυρίαρχο έναντι των άλλων λόγω των φυσικών ευρημάτων με τις διατρήσεις (από κάποιου είδους θραύσματα με φορά εισόδου -σε πολλά από αυτά- από έξω προς τα μέσα) της οπίσθιας ατράκτου και των ουραίων επιφανειών σταθεροποίησης και ελέγχου.
Υπογραμμίζεται ότι η πιθανότητα το αεροπλάνο να βρέθηκε μέσα στην προσπάθεια της τοπικής αεράμυνας στην Τσετσενία που αντιμετώπιζε επίθεση ουκρανικών μη επανδρωμένων αεροχημάτων κρούσης (όπως έχει ήδη παραδεχθεί η Μόσχα) και η κατά λάθος στοχοποίηση του Embraer δεν έχει και μεγάλη σχέση με την χολιγουντιανή/κινηματογραφική άποψη που ίσως έχουν οι περισσότεροι. Ότι δηλαδή ένα γιγάντιο αντιαεροπορικό βλήμα έπληξε το αεροπλάνο και «έπρεπε να το εξαερώσει» ή να το καταρρίψει άμεσα.
Εάν το παραπάνω σενάριο επιβεβαιωθεί, τότε η τοπική αεράμυνα που ενεργοποιήθηκε αφορούσε πιθανότατα κάποιο σύστημα μικρής ή πολύ μικρής εμβέλειας SHORADS/VSORADS, όπως για παράδειγμα το εποχούμενο Pantsir (SA-22 Greyhound κατά NATO).
Υπενθυμίζεται ότι στο τελευταίο, σε αντίθεση με τα περισσότερα δυτικά αντίστοιχά του, οι πύραυλοι που χρησιμοποιεί (διαθέτει και ενσωματωμένα αντιαεροπορικά πυροβόλα) δεν βασίζονται σε ερευνητή IR/IIR πάνω στο βλήμα 57E6 για αυτόνομη καθοδήγηση στο στόχο, αλλά σε εντολοδότηση μέσω ραδιοζεύξης. Στη μέθοδο αυτή (που υιοθετήθηκε για λόγους μείωσης του κόστους) ο στόχος και το βλήμα παρακολουθούνται από τη μονάδα πυρός με διορθώσεις στην πορεία του βλήματος, έως ότου οι θέσεις τους στο χώρο ταυτιστούν και επιτευχθεί πλήγμα.
Η προσέγγιση του βλήματος και η προσβολή του στόχου όμως είναι διαφορετική από αυτής βλημάτων με καθοδήγηση ερευνητή υπερύθρων (που έλκεται από το θερμά μέρη του)
Το βλήμα 57E6 εκτονώνει τη θραυσματογόνο κεφαλή του μετά από εντολή του πυροσωλήνα, είτε πρόσκρουσης, είτε προσέγγισης (με ενσωματωμένο προμποδέκτη ραντάρ). Η εκτόνωση δημιουργεί ένα θύσανο θραυσμάτων που ταξιδεύουν με μεγάλη ταχύτητα προς όλες τις κατευθύνσεις. Αυτά τα θραύσματα πιστεύεται ότι δημιούργησαν τις διατρήσεις στην ουρά του ERJ-190AR.
To πιθανότερο είναι ότι το πλήρωμα του Embraer δεν κατάλαβε ποτέ ότι χτυπήθηκε από τα θραύσματα πυραύλου, αν το σενάριο αυτό επιβεβαιωθεί.
Πως όμως κατέληξε το επιβατικό της AZAL να πετά με τον τρόπο που το οδήγησε σε στην καταστροφή;
Azerbaijani Caliber news
Στο σενάριο της εξωτερικής επέμβασης στο οποίο το αεροπλάνο πλήγηκε από θραύσματα κεφαλής αντιαεροπορικού πυραύλου, η περιοχή της ατράκτου στην οποία εμφανίζονται οι διατρήσεις φιλοξενεί όλη την υποδομή κίνησης των επιφανειών ελέγχου/πηδαλίων, ανάμεσά τους του οριζόντιου πηδαλίου ανόδου-καθόδου και του καθέτου στην άτρακτο, πηδαλίου διεύθυνσης. Αυτά ενεργοποιούνται με τις εντολές του χειριστηρίου του πιλότου μηχανοϋδραυλικά μέσω δικτύου αγωγών υδραυλικού υγρού που συμπιέζουν (σε πολύ μεγάλη πίεση 3.000 psi) αντλίες, είτε μηχανικές ως παρελκόμενο των κινητήρων, είτε ηλεκτρικές. Μια από τις τελευταίες βρίσκεται επίσης στην κατώτερη, οπίσθια άτρακτο.
To σύνολο αυτής της υποδομής έχει προβλεφθεί να έχει κύρια και εφεδρική λειτουργία, ενώ τα υδραυλικά κυκλώματα στο Embraer είναι τριπλά. Παρόλα αυτά υπάρχει η πιθανότητα καταστροφής (όπως στην περίπτωση πολλαπλών πληγμάτων από θραύσματα) τόσο του κύριου όσο και του εφεδρικού κυκλώματος με αποτέλεσμα μερική (ή και ολική) απώλεια της δυνατότητας ελέγχου του αεροσκάφους.
Το ERJ-190AR («4K-AZ65») πιστεύεται ότι αντιμετώπιζε μια τέτοια κατάσταση την οποία το πλήρωμα προσπαθούσε να αντιμετωπίσει αγωνιωδώς τουλάχιστον τα 73 τελευταία λεπτά της μοιραίας πτήσης, πιθανότατα όμως και περισσότερο, από τη στιγμή που το αεροπλάνο δέχθηκε θραύσματα της κεφαλής αντιαεροπορικού πυραύλου που εκτονώθηκε σε μικρή απόσταση από αυτό, εάν το σενάριο εμπλοκής του με την ρωσική αντιαεροπορική άμυνας πάνω από την Τσετσενία επιβεβαιωθεί.
Εκτός του διαγράμματος ταχύτητας/ύψους παραπάνω, το παρακάτω διάγραμμα που απεικονίζει τρισδιάστατα την κίνησή του στο χώρο στα τελευταία λεπτά πριν συντριβή, απεικονίζει το πρόβλημα ελέγχου/διαχείρισης της πτήσης που είχε το πλήρωμα του Embraer.
