Σύρτη, η λεπτή «κόκκινη γραμμή» στην Λιβύη: Γιατί είναι τόσο σημαντική

Ενθαρρυμένες από τις πρόσφατες επιτυχίες τους εναντίον του Λιβυκού Εθνικού Στρατού (LNA) του Χαλίφα Χάφταρ, οι στρατιωτικές δυνάμεις της Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας (GNA) της Τρίπολης έχουν βάλει στο στόχαστρο την παραλιακή πόλη της Σύρτης. Και όπως δείχνουν τα πράγματα η επικείμενη Μάχη της Σύρτης θα είναι αποφασιστικής σημασίας. Διότι εδώ όλοι έχουν συμφέροντα.
Σε απόσταση 450 χλμ ανατολικά της Τρίπολης, η Σύρτη θεωρείται πόλη-λάφυρο: όποιος την κατέχει έχει το «κλειδί» για τα πλούσια κοιτάσματα πετρελαίου τα οποία προς το παρόν ελέγχει η αντίπαλη κυβέρνηση της ανατολικής Λιβύης. Για την ακρίβεια, δεν μιλάμε απλώς για μερικές πετρελαιοπηγές αλλά για την «ημισέληνο του πετρελαίου», μια τεράστια περιοχή στο κέντρο της χώρας όπου παράγεται πάνω από το 60% του εξαιρετικής ποιότητας λιβυκού πετρελαίου και λειτουργούν οι κυριότερες εγκαταστάσεις για την επεξεργασία του.

Από εδώ ελέγχονται οι σταθμοί μεταφόρτωσης σε δεξαμενόπλοια στο λιμάνι της Σύρτης, του Ρας Λανώφ, της Μάρσα αλ-Μπρέγκα και της Ζουεϊτίνα. Εάν οι δυνάμεις της αναγνωρισμένης κυβέρνησης του πρωθυπουργού αλ-Σαράζ καταφέρουν να καταλάβουν την πόλη, θα βρίσκονται σε απόσταση βολής άρματος από τα πρώτα τέρμιναλ του μαύρου χρυσού.
Για τις δυνάμεις του Χάφταρ, ο έλεγχος της πόλης διατηρεί την απειλή προς τα στρατεύματα της κυβέρνησης της Τρίπολης στην Μισράτα, 250 χλμ δυτικότερα, απ’ όπου ξεκίνησαν τον Ιούνιο την Επιχείρηση «Μονοπάτι της Δόξας» για την κατάληψη της Σύρτης. Δεν χρειάζεται να θυμίσουμε την αθρόα υποστήριξη που παρέχουν Τούρκοι στρατιωτικοί και μισθοφόροι της Άγκυρας στην προσπάθεια των κυβερνητικών δυνάμεων διότι δεν την κρύβουν καν.

Η Σύρτη ανέκαθεν ήταν σημαίνουσα, πολύ πριν το 2014 που έγινε «οριογραμμή» μεταξύ των δύο αντιμαχόμενων παρατάξεων για επικράτηση στην διχασμένη Λιβύη. Η πόλη είναι το προπύργιο των Καντάφα, της φυλής από την οποία καταγόταν ο πρώην απόλυτος κύριος της χώρας Μουαμάρ Καντάφι. Η υποστήριξή τους εξακολουθεί να έχει κοινωνική και πολιτική βαρύτητα παρά το τέλος του πιο διάσημου, όσο και αμφιλεγόμενου, τέκνου της φυλής.
Η κατοχή της σημαίνει επίσης και περισσότερα εδάφη καθώς η Σύρτη είναι πύλη πρόσβασης στην Λιβυκή Έρημο –και μέσω αυτής στην ΝΔ Αίγυπτο. Στα νότια της Σύρτης βρήκαν καταφύγιο για να ανασυγκροτηθούν οι τελευταίοι οπαδοί του Ισλαμικού Κράτους που κατείχαν την πόλη από το 2015 έως το 2016. Σημειωτέον δε ότι η Σύρτη υπήρξε το πρώτο προπύργιο ισλαμιστών τρομοκρατών εκτός Ιράκ αλλά όταν ο Καντάφι έλεγε πως οι ταραχές εναντίον του υποκινούνται και από την Αλ-Κάϊντα κανείς δεν τον πίστεψε.

Αλλά και για την Τουρκία η Σύρτη έχει ιδιαίτερη στρατηγική σημασία. Η υποστήριξη που παρέχει η Άγκυρα στην κυβέρνηση αλ-Σαράζ εδράζεται στο συναφθέν τουρκο-λιβυκό μνημόνιο το οποίο δίνει στην Τουρκία «δικαιώματα εκμετάλλευσης» ενεργειακών πηγών σε τεράστιες εκτάσεις της ανατολικής Μεσογείου –παρανόμως φυσικά.
Ατυχώς για την Τουρκία, για την Σύρτη ενδιαφέρεται και η Ρωσία η οποία υποστηρίζει τον Λιβυκό Εθνικό Στρατό (LNA) προσβλέποντας στην δημιουργία ναυτικής βάσης εκεί προς ενίσχυση της παρουσίας στην Μεσόγειο. Στην περιοχή της Σύρτης βρίσκεται και η αεροπορική βάση αλ-Ζούφρα απ’ όπου φέρεται να επιχειρούν «ρωσικά MiG-29» σύμφωνα με την αμερικανική Διοίκηση Αφρικής (US AFRICOM) η οποία δεν κρύβει την ανησυχία της για την παρουσία τους.

Πέραν των διαφόρων εικασιών, παραμένει άγνωστο ποιοί τα πετούν όμως η παρέμβασή τους για την αποτροπή της πτώσης της πόλης θεωρείται σχεδόν βέβαιη. «Δεν θα αφήσουμε την Σύρτη στα χέρια της Τουρκίας, όσες θυσίες κι αν χρειαστούν» λέει χαρακτηριστικά ο αξιωματούχος του LNA Χάλεντ ελ-Μαχζούμπ στο τηλεοπτικό δίκτυο Αλ-Αραμπίια. Υπό το πρίσμα αυτό, η ανακήρυξη από τον LNA «Ζώνης Απαγόρευσης Πτήσεων» 200 χλμ πέριξ της Σύρτης έχει λογική και συντάσσεται με την αιγυπτιακή άποψη περί «κόκκινης γραμμής».
Απ’ όλους τους έμμεσα, προς το παρόν, εμπλεκόμενους στην λιβυκή κρίση, η Αίγυπτος βρίσκεται ίσως στην πιο δεινή θέση. Η δραστηριοποίηση ισλαμικών στοιχείων και δη μισθοφόρων με προϋπηρεσία τζιχαντιστή κοντά στα σύνορά της δεν είναι απλώς «κόκκινη γραμμή» αλλά… κόκκινο πανί. Διεξάγοντας ήδη πόλεμο με ισλαμιστές τρομοκράτες στο Σινά που περνά στα «ψιλά» της διεθνούς ειδησεογραφίας, το τελευταίο που θέλει ο Πρόεδρος αλ-Σισί είναι να καταλάβουν την ανατολική Λιβύη δυνάμεις με ισλαμιστές μαχητές ως συνοδοιπόρους και συμπολεμιστές.

Η περιοχή της Ζούφρα θεωρείται από την Αίγυπτο τμήμα των εθνικών της συμφερόντων, δηλώνει ο Υποστράτηγος Νάσερ Σάλιμ στο Αλ-Αραμπίια. Σε περίπτωση που η αεροπορική βάση εκεί πέσει σε λάθος χέρια, θα συνιστούσε άμεση απειλή για τα δυτικά σύνορα της Αιγύπτου, επισημαίνει.
Η γραμμή Σύρτης-Ζούφρα κατέχει περίοπτη θέση στα σχέδια εθνικής ασφάλειας της χώρας. «Το αιγυπτιακό δόγμα προβλέπει την άμυνα και την αντιμετώπιση οιασδήποτε απειλής από το απώτερο δυνατό σημείο και το απώτερο σημείο από τα δυτικά (μας) σύνορα είναι η Σύρτη και η αλ-Ζούφρα» λέει. «Ως εκ τούτου, όσα είπε ο Πρόεδρος ήταν ξεκάθαρα. Για την Αίγυπτο αυτό είναι η «κόκκινη γραμμή».
Αλέξανδρος Θεολόγου