Λάθος στο σχέδιο των τυφεκίων AR-15 εκτροχιάζει δικαστικές υποθέσεις στις ΗΠΑ

Ένα κραυγαλέο σχεδιαστικό λάθος στο διαδεδομένο τυφέκιο AR-15 έχει εγείρει ένα σημαντικό τεχνικής φύσεως νομικό ζήτημα που ανατρέπει πολλές δικαστικές υποθέσεις οι οποίες συνδέονται με το δημοφιλές αμερικανικό όπλο.
Το σχεδιαστικό λάθος σχετίζεται με τo συγκρότημα σκανδάλης-κλείστρου που ρυθμίζει την λειτουργία αυτόματης βολής. Για δεκαετίες οι εισαγγελείς βασίζονταν στην ύπαρξη του συγκεκριμένου εξαρτήματος ως ουσιαστικού στοιχείου για την κατάταξη του όπλου στην κατηγορία τυφεκίων αυτόματης βολής, ενός όπλου που έχει εμπλακεί στις περισσότερες υποθέσεις φονικών πυροβολισμών στη νομική ιστορία της χώρας. Οι εισαγγελείς συχνά απήγγειλαν κατηγορίες σε κατόχους του όπλου βασισμένοι ακριβώς στην λειτουργία αυτού του μηχανισμού του.
Ωστόσο, πρόσφατα ομάδα δικηγόρων υπεράσπισης επιχειρηματολόγησε πως η ύπαρξη και μόνον αυτού του μηχανισμού δεν αποτελεί τεκμήριο με βάση το γράμμα του νόμου. Το επιχείρημα δείχνει σοβαρό καθώς πολλοί ομοσπονδιακοί εκπρόσωποι εφαρμογής του νόμου, που γνώριζαν από καιρό αυτήν την ασάφεια, ανησυχούν σοβαρά πως η αποκάλυψή της θα υπονομεύσει πολλές εν εξελίξει υποθέσεις και θα συνταράξει συθέμελα όλη την εθνική περί όπλων νομοθεσία.

“Ο ελέφαντας είναι ξεκάθαρα τώρα στο δωμάτιο, για αυτό και θα πρέπει να περιμένουμε εξελίξεις στο θέμα”, λέει ο Stephen Halbrook, δικηγόρος με μεγάλη εμπειρία και συγγραφέας πολλών συγγραμμάτων πάνω στη νομοθεσία περί όπλων. “Πραγματικά, η κυβέρνηση ξεγλιστρούσε σε αυτό το ζήτημα σε πολλές περιπτώσεις για πάρα πολύ καιρό”.
Νομικές υποθέσεις που περιλαμβάνουν το συγκρότημα σκανδάλης-κλείστρου είναι μειοψηφία μεταξύ των υποθέσεων κατηγοριών για όπλα κάθε χρόνο. Είναι όμως μια “μαύρη τρύπα” που πολλοί, κυρίως εγκληματίες που εμπορεύονταν και διακινούσαν υποσυστήματα όπλων, εκμεταλλεύτηκαν για να αποφύγουν κατηγορίες και φυλάκιση. Επίσης, ήταν σημαντικό εμπόδιο στην ανακάλυψη των “όπλων φαντασμάτων”, παράνομα όπλα που χρησιμοποιούνταν σε αξιόποινες πράξεις και συναρμολογούνταν από κομμάτια διαφορετικών όπλων.
Από το 2016, τουλάχιστον σε πέντε περιπτώσεις εγκληματίες έτυχαν μείωσης ποινής ή απαλλαγής κατηγοριών επικαλούμενοι την διάταξη αυτή για τη μη ποινικοποίηση συγκρότημα ενώ τρεις δικαστές απέρριψαν την επίσημη κρατική μετάφραση της περί όπλων νομοθεσίας παρά τις εισηγήσεις των εισαγγελικών αρχών.

Η ομοσπονδιακή νομοθεσία ορίζει ένα “συγκρότημα σκανδάλης-κλείστρου” ή “κορμό” ως το κατεξοχήν τμήμα που στοιχειοθετεί το όπλο αλλά στην περίπτωση του AR αυτό δεν ισχύει 100% καθώς το συγκρότημα διακρίνεται σαφώς σε “άνω” και “κάτω” συγκρότημα (upper & lower receiver) με ορισμένα κρίσιμα εξαρτήματα του συγκροτήματος να βρίσκονται στο “άνω” τμήμα. Αυτό οδήγησε πολλούς δικαστές να κρίνουν πως το “κάτω” συγκρότημα δεν είναι όπλο από μόνο του.
Το “κάτω” συγκρότημα ενός AR είναι το τμήμα που εντοπίζεται πάνω από τη χειρολαβή, περιέχει τη σκανδάλη και τον μηχανισμό της σφύρας και έχει και την υποδοχή του γεμιστήρα. Από μόνο του δεν μπορεί να βάλλει ένα φυσίγγιο αλλά θεωρώντας το ως όπλο, το Ομοσπονδιακό Γραφείο Ελέγχου Αλκοολούχων, Καπνού, Όπλων και Εκρηκτικών (ATF) κατορθώνει ως σήμερα να ελέγχει ποιός θα τα αποκτήσει. Επειδή δηλαδή το τμήμα αυτό θεωρείται όπλο από μόνο του από τις αρχές, τα άτομα που απαγορεύεται να κατέχουν όπλα διώκονται αν το αποκτήσουν.
Το 2018 δημόσιοι κατήγοροι προειδοποίησαν πως κάθε αλλαγή στο νομικό πλαίσιο “θα υπονόμευε σοβαρά την ικανότητα του ATF να εντοπίζει και να ελέγχει τη ροή όπλων σε εθνικό επίπεδο”. Τον προηγούμενο,όμως, μήνα ομοσπονδιακός δικαστής στο Οχάϊο απέρριψε την παραπάνω θέση αθωώνοντας δύο κατόχους εξαρτημάτων AR από την κατηγορία της ψευδούς δηλώσεως για διακίνηση “κάτω” συγκροτημάτων σκανδάλης-κλείστρου. Αν και η απόφαση χαιρετίστηκε από τον συνήγορο υπεράσπισης ως απαρχή διόρθωσης μιας λανθασμένης θέσης του νόμου, η απόφαση δείχνει την αμφισημία της: ένας από τους αθωωθέντες τελεί υπό επιτήρηση για λαθρεμπόριο όπλων και η αστυνομία χρησιμοποίησε τέχνασμα με αστυνομικό που του παρήγγειλε 50 “κάτω” συγκροτήματα σκανδάλης-κλείστρου”. Η απόφαση του δικαστή επί της λεπτομέρειας τον έθεσε και πάλι ελεύθερο.
Σήμερα, οι βιομηχανίες όπλων υπολογίζουν πως κυκλοφορούν όχι λιγότερα από 17 εκατομμύρια τυφέκια της οικογένειας του AR-15 σε εθνικό επίπεδο. Ο αριθμός έκανε τον Εθνικό Οργανισμό Όπλων στις ΗΠΑ (NFA) να το αποκαλέσει “το τυφέκιο της Αμερικής”. Το όπλο εμπλέκεται στα περιστατικά πυροβολισμών του Νιούτον, Κονέκτικατ, Λας Βέγκας και Πάρκλαντ, Φλόριντα.
Σε μια άλλη περίπτωση απόρριψης κατηγοριών λόγω αμφιβολιών από την κατοχή “κάτω” συγκροτημάτων σκανδάλης-κλείστρου από άτομο με ποινικό μητρώο το 2016, η γενική εισαγγελέας Loretta Lynch έγραψε στον βουλευτή της περιφέρειας ώστε να αλλάξει η νομοθεσία: “Αν το ATF θέλει να θεωρείται όπλο το συγκεκριμένο εξάρτημα θα πρέπει να λάβει “υπηρεσιακά μέτρα”. Μέχρι σήμερα, το ATF δεν έκανε καμία ενέργεια. Ο Dan O’Kelly, πρώην ανώτερος πράκτοράς του, που τώρα διευθύνει τη δικιά του εταιρία εκπαίδευσης στα όπλα, λέει πως δεν πιστεύει ότι κανένας δεν έχει κάνει τίποτα τόσον καιρό. Οι καταθέσεις του σε δίκες έχουν γλυτώσει πολύ κόσμο από τη φυλακή αλλά σε άλλες περιπτώσεις η ανακρίβεια εξακολουθεί να οδηγεί σε καταδίκες.

Η κατάσταση όχι μόνο δεν οδηγείται σε λύση αλλά σε μια περίπτωση πράκτορας του ATF ισχυρίστηκε πως η αρχή πως το συγκρότημα από μόνο του μπορεί να θεωρηθεί όπλο, μπορεί να εφαρμοστεί και σε άλλα όπλα πλην του AR-15. Νομικοί φοβούνται πως αύξηση στις αποφάσεις δικαστηρίων κατά της κυβερνητικής θέσης θα απελευθερώσει τελείως την αγορά όπλων και θα επιτρέψει σε πολίτες να αγοράζουν απάρτια όπλων και να τα συναρμολογούν με απρόβλεπτες συνέπειες για την ασφάλεια και τον νόμο.
Το AR-15 είναι ένα εξαιρετικά δημοφιλές όπλο στις ΗΠΑ. Οι πολίτες συχνά αγοράζουν το όπλο τμηματικά και το συναρμολογούν δημιουργώντας υποεκδόσεις ανάλογα με τις θελήσεις τους για αναψυχή. Η τακτική είναι νόμιμη εφόσον τα μέρη αυτά φέρουν δεδηλωμένο σειριακό αριθμό. Η επίλυση του θέματος είναι επιτακτική για να μην χαθεί οποισδήποτε έλεγχος και να μην υπάρχουν νομικά κενά μεταξύ νομίμων και παρανόμων όπλων στην αγορά.