Η αστάθεια της τουρκικής οικονομίας δημιουργεί τριγμούς στην κυβέρνηση Ερντογάν, με την κοινωνία να “σιγοβράζει”, αντιμετωπίζοντας πλέον σοβαρό πρόβλημα με την ακρίβεια και την προμήθεια βασικών αγαθών. Ωστόσο, ο τούρκος πρόεδρος δείχνει με περίσσια αυτοπεποίθηση – που κάποιοι ήδη χαρακτηρίζουν ως εμμονή – ότι η χώρα πορεύεται στο σωστό δρόμο και θα ακολουθήσει το… κινεζικό μοντέλο.
Με την υπομονή των πολιτών να εξαντλείται, ο Ερντογάν εμφανίζεται καθημερινά σχεδόν σε δηλώσεις του να ποντάρει στον πατριωτισμό των Τούρκων: “Εσείς που έχετε χρήματα στην τράπεζα, λεφτά κρυμμένα κάτω από στρώματα στα σπίτια. Εσείς που έχετε συνάλλαγμα. Ετοιμαστείτε να επενδύσετε στις ευκαιρίες που παρουσιάζονται στη χώρα”.
Στα αυτιά ειδικών και μη, οι παραπάνω δηλώσεις ακούγονται εξοργιστικές, με το εθνικό νόμισμα να έχει χάσει μεγάλο μέρος της αξίας του – 1 προς 14 η ισοτιμία της λίρας με το δολάριο – και τον πληθωρισμό να καλπάζει με 21% (επίσημα νούμερα).
Το μάντρα της υπομονής
Η λέξη “υπομονή” είναι μάλλον η συχνότερη στο λεξιλόγιο του τούρκου προέδρου το τελευταίο διάστημα. Ζητά σταθερά από τους πολίτες να υπομείνουν τις δυσκολίες, καθώς υπόσχεται ότι είναι προσωρινές. Σύντομα, λέει ο πρόεδρος Ερντογάν, η νομισματική πολιτική των χαμηλών επιτοκίων θα φέρει καρπούς και η παραγωγή καθώς και οι εξαγωγές θα απογειωθούν.
Ο τούρκος πρόεδρος μάλιστα βασίζει το νέο αφήγημα του στο “κινεζικό μοντέλο”, γιατί όπως ισχυρίζετα,ι και το γιουάν, το εθνικό νόμισμα της Κίνας, είναι αδύναμο σε σύγκριση με το δολάριο, αλλά το Πεκίνο καταφέρνει να επιτυγχάνει κάθε χρόνο τεράστιους ρυθμούς ανάπτυξης.
Στο ίδιο κάδρο λοιπόν με την κινεζική οικονομία, ο Ερντογάν τοποθετεί και την τουρκική οικονομία, αγνοώντας επιδεικτικά τρία βασικά στοιχεία:
- Το τεράστιο οικονομικό αλλά και γεωπολιτικό μέγεθος της Κίνας
- Το αναρίθμητο εργατικό δυναμικό της που εργάζεται για ιδιαίτερα χαμηλούς μισθούς
- Το συγκεντρωτικού τύπου πολιτικό καθεστώς του Πεκίνου
Άρα, πώς σκοπεύει να επιτύχει την ανάπτυξη με βάση το κινέζικο πρότυπο;
Σχεδιάζει την περαιτέρω φτωχοποίηση της τουρκικής κοινωνίας για να επιτύχει χαμηλό εργατικό κόστος, προκειμένου να προτιμήσουν την Τουρκία περισσότεροι επενδυτές;
Πώς θα αντιμετωπίσουν αυτή την πιθανή, νέα πραγματικότητα οι πολίτες των χαμηλών οικονομικών στρωμάτων, από τους οποίους προέρχονται κυρίως οι περισσότεροι των ψηφοφόρων του;
Θα επιχειρήσει να υποδαυλίσει ακόμη περισσότερο το πολίτευμα στην χώρα του, οδηγώντας την Τουρκία στην απολυταρχία και στην μεγέθυνση των ανισοτήτων, στο όνομα μιας απροσδιόριστης φύσης οικονομικής ανάπτυξης;
Αμείλικτα ερωτήματα, τα οποία ήδη έχουν αρχίσει να τίθενται στη γείτονα χώρα από φωνές που υπογραμμίζουν ότι η Άγκυρα σχοινοβατεί σε ένα ιδιαίτερα επικίνδυνο δρόμο. Γιατί η δημοκρατία στη χώρα μπορεί να έχει δεχτεί μεγάλα χτυπήματα το τελευταίο διάστημα – ειδικά μετά την απόπειρα πραξικοπήματος το 2016 – αλλά η χώρα δεν έχει εκτραπεί τελείως από τον κοινοβουλευτικό τρόπο λειτουργίας. Τουλάχιστον όχι ακόμη…
Εν κατακλείδι, αυτό που παρουσιάζει ενδιαφέρον είναι αν ο Ερντογάν έχει ήδη εξασφαλίσει πολιτικό – οικονομική στήριξη για τα όσα ευαγγελίζεται περί κινεζικού μοντέλου. Αν δηλαδή, οι εσωτερικές συμμαχίες του είναι τόσο ισχυρές ώστε να τον συνδράμουν απέναντι στις ισχυρές αντιδράσεις που εύλογα θα υπάρξουν.
Αν όχι, τότε πρόκειται καθαρά για ένα παιχνίδι αποπροσανατολισμού μέχρι να βρεθεί τρόπος να στηριχθεί η τουρκική οικονομία με έξωθεν βοήθεια.
Και τα πρόσφατα ταξίδια του στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και στο Κατάρ κινούνται σε αυτήν την κατεύθυνση.
Το πρώτο πράγμα που χρειάζεται ο Ερντογάν για να εφαρμόσει το κινεζικό μοντέλο είναι ένα ελεγχόμενο νόμισμα – όχι σε διεθνή διαπραγμάτευση – όπως το Γιουάν. Μια ήπια μορφή αυτού είναι τα γνωστά capital controls (έλεγχος εξερχόμενων κεφαλαίων), το οποίο είναι απορίας άξιο πως δεν έχει γίνει ακόμα. Η έξοδος κεφαλαίων είναι ο λόγος που πέφτει η λίρα.
Το δεύτερο που χρειάζεται είναι μια δικτατορία για να μπορεί να ελέγξει (αγνοήσει) τις αντιδράσεις του πληθυσμού. Άλλωστε θα τις χάσει τις επόμενες εκλογές όπως δείχνουν οι δημοσκοπήσεις.
Το τελευταίο απαραίτητο είναι να νομίζει ότι είναι “πεφωτισμένος ηγέτης”. Πάντως η Κίνα ως παράδειγμα οικονομικά αποτελεσματικού απολυταρχικού καπιταλισμού μπορεί να είναι δέλεαρ για πολλούς … πεφωτισμένους. Ειδικά αν κινδυνεύουν με κρεμάλα άμα χάσουν τις εκλογές.
Βασικά του διαφεύγουν κι άλλα πράγματα, αλλά κάτι πρέπει να λέει για να καθυστερήσει τα πράγματα.
Η βασική παραδοχή που δεν λέει, είναι πως η ισοτιμία του γουαν, βρίσκεται κάτω από μια άτυπη συμφωνία με τους Αμερικανούς όπου κάνουν και οι δύο την δουλειά τους.
Ενα κράτος (η Κίνα εν προκειμένω, η Γερμανία επί μάρκου) που επιτυγχάνει τέτοιο ισοζυγιο τρεχουσών συναλλαγών “αποκτά” σκληρό νόμισμα. Βασική οικονομική θεωρία.
Η Κίνα με παρεμβάσεις κρατάει το νόμισμα της “φθηνό” (για να εξακολούθησει να εξάγει τα πάντα) και το αντίτιμο είναι η χρηματοδότηση κρατών μέσω αγοράς ομολόγων που έχουν ελλειματικο ισοζυγιο. Που εντελώς συμπτωματικά είναι η Αμερική.
Η Κίνα κατέχει περίπου 1.1 τρις $ και ανεπίσημα περίπου 3 από αμερικανικά ομόλογα. Η Αμερική κάνει τα στραβά μάτια αφήνοντας την ισοτιμία κολλημένη στα 7:1 και όλοι κάνουν την δουλειά τους.
Ας θυμηθούμε τις απειλές Trump πριν 2 χρόνια περίπου, ότι θα τοποθετούσε την Κίνα στην λίστα των Currency Manipulators που περιλαμβάνει επιπλέον κυρώσεις αν δεν προχωρούσαν οι συνομιλίες.
Εννοείται πως η Κίνα είναι ο ορισμός της χειραγωγησης νομίσματος.
Μέχρι την στιγμή που θα φτάσει σε 1η φάση τα 5 τρις ΑΕΠ, να σκεπαζεται να μην μας πουντιασει ο τρισμέγιστος Erdoğan.
China has trillions of U.S dollars in its coffers and is the leading global industrial power of global capitalism. It has hundreds of millions of skilled and disciplined workers.
Turkey is a local power trying to elbow its way into the big boys club. The differences being that it has no U.S dollar reserves, and no independent access to the inputs its economy needs if it is to make the transition.
It’s too late. He spent 20 years of Turkey. Why did he wait 20 years to propose something? Why did Turkey become a Bangladesh today?
Άτυχης η επιλογή του Ταγίπ για “κινεζικό” μοντέλο, άλλη οικονομία και άλλη αφετηρία. Η Κίνα τους μεγαλύτερους ρυθμούς ανάπτυξης τους κατάφερε ως αναπτυσσόμενη χώρα όπως είναι και λογικό καθώς υπάρχει πολύς χώρος οικονομικής δραστηριότητας αλλά και η άμεση χρήση τεχνολογιών που δεν είχε πχ η Βρετανία κατά την βιομηχανική επανάσταση, το λεγόμενο frog’s leap. Τώρα που μπαίνει σιγά σιγά στο κλάμπ των ανεπτυγμένων χωρών προοδευτικά πέφτει ο ρυθμος ανάπτυξης μέχρι που στο μέλλον θα φτάσει τις δυτικές χώρες.
Ο Ταγίπ απλά πετάει την κοτσάνα του μπας και τσιμπήσει κανένα γίδι. Ίσως αν είμαστε τυχεροί να θέλει να φτιάξει κάποια μονοκομματική δικτατορία καθώς στις δημοσκοπήσεις πάει κατά διαόλου