Το δηλώνει έμμεσα, αλλά προς το παρόν δεν το έχει τολμήσει. Μιλάμε για την αντικατάσταση του επικεφαλής των Ουκρανικών Ενόπλων Δυνάμεων, Στρατηγού Βάλερι Ζαλούζνι, από τον πρόεδρο της χώρας, Β. Ζελένσκι. Ο τελευταίος το έχει υπαινιχθεί ως “μέρος μιας γενικότερης αλλαγής” ή “εναλλαγής προσώπων” σε πρόσφατη συνέντευξη στη RAI, ενώ η φήμη κυκλοφορεί αρκετές μέρες, πιθανώς και για να ανιχνευθούν οι αντιδράσεις.
Το πρόβλημα του Ζελένσκι είναι τριπλό εδώ: Πρώτα να βρει ένα αντικαταστάτη ο οποίος να απολαμβάνει την γενική εμπιστοσύνη του πληθυσμού, όπως αυτή που έχει σήμερα ο Ζαλούζνι, ή τουλάχιστον να έχει την επιδοκιμασία της πλειονότητας των στρατευμένων. Δεύτερον να βρει κάποιον που να έχει εχέγγυα επιτυχίας κατά της Ρωσίας, μεγαλύτερα από ότι ο Ζαλούζνι, και τρίτον να βρει κάποιον που να έχει τις καλές σχέσεις με το ΝΑΤΟ και τη Δύση, ώστε να μπορεί να συνεργαστεί άμεσα μαζί τους, και να τους παρέχει μια διασφάλιση ότι η Ουκρανία συνεχίζει να μάχεται δομημένα.
Όλα τα παραπάνω είναι δύσκολα, καθώς σε αλλαγή του Ζαλούζνι, ο Ζελένσκι θα χρεωθεί αυτόματα και το όποιο αποτέλεσμα στη συνέχεια του πολέμου, αλλά και θα έχει “παράγει” ο ίδιος, έναν ανταγωνιστή του στην πολιτική σκηνή της χώρας. Ο Ζαλούζνι αυτή τη στιγμή θεωρείται η πιο δημοφιλής προσωπικότητα εντός Ουκρανίας και αν δεν έχει προς το παρόν εκφράσει πολιτικές φιλοδοξίες, η “αποκαθήλωση” του ενώ μέσω πολέμου, μπορεί να τον ωθήσει προς τα εκεί. Και παραδόξως, στην Ουκρανική κοινωνία δεν έχει χρεωθεί ιδιαίτερα την αποτυχία της περυσινής αντεπίθεσης, αντίθεται του πιστώνεται η μεγάλη αντεπίθεση του 2022, όπου απελευθερώθηκε η Χερσώνα.
Η διαφορά όμως Ζελένσκι-Ζαλούζνι είναι κρίσιμη πολιτικά και για άλλους σοβαρότερους λόγους: Ο Ζελένσκι επιμένει -και δεν μπορεί να κάνει αλλιώς- ότι στόχος της Ουκρανίας είναι να εκδιώξει τελείως τους Ρώσους από τη χώρα, ακόμη και από τις περιοχές που ελέγχει η Μόσχα από το 2014, δηλαδή την Κριμαία και το μισό Ντονμπάς. Αυτό δεν είναι “μεγαλοστομία”, όπως φαίνεται με πρώτη ματιά, αλλά μια αναγκαία δήλωση “αποκατάστασης συνόρων” μιας χώρας που έχει δεχθεί εισβολή, οπότε δεν μπορεί να απαιτεί τίποτα άλλο από την πλήρη έκταση της. Στην πράξη όμως, είναι κοινό μυστικό πως η Ουκρανία θα ήταν ικανοποιημένη να επιστρέψει στην “προτέρα του 2022 κατάσταση”, δηλαδή να αφήσει τη Μόσχα να ελέγχει τα παλαιότερα κατεχόμενα.
Ο Ζαλούζνι (μόλις 50 ετών κιόλας) εδώ προβάλλει μια διαφορετική φιλοσοφία. Χωρίς να θέτει τέτοιους γεωγραφικούς-πολιτικούς στόχους, βλέπει πως η καθημερινότητα του πολέμου φθοράς, ζητά νέα μαζική επιστράτευση, που πλέον υποχρεωτικά θα αγγίξει και τις ηλικίες 18-25 (μέχρι σήμερα ήταν πηγή εθελοντών), ενώ είναι απαραίτητη η συνέχιση της δυτικής ροής όπλων και πυρομαχικών για να συντηρηθεί η σύγκρουση. Άρα ο Ζαλούζνι ζητά το πολιτικό κόστος όλων αυτών των αποφάσεων να το πάρει ο Ζελένσκι, ενώ ο ίδιος μένει στο απυρόβλητο. Για αυτό και είναι πολύ δύσκολη η περαιτέρω συνύπαρξη τους.
Έτσι η δυστοκία στην Ουκρανία είναι πολλαπλή: Ο Ζελένσκι διαπιστώνει την κόπωση της ουκρανικής κοινωνίας από ένα θηριώδη πόλεμο που ναι μεν έχει καταφέρει να μπλοκάρει την ρωσική πίεση σε ένα τεράστιο σύνορο, αλλά χωρίς να διαφαίνεται πλέον μεγάλο βήμα εξέλιξης. Ταυτόχρονα διαπιστώνει την δυσκολία της Δύσης να συνεχίσει τον εξοπλισμό της χώρας του με τον ίδιο ρυθμό, με την “απειλή Τραμπ” να ανέρχεται συνεχώς. Καθώς αν ο αθυρόστομος υποψήφιος Πρόεδρος των Ρεπουμπλικανών εκλεγεί τον Νοέμβριο, το πιθανότερο είναι να πιέσει την Ουκρανία για συμβιβασμό.
Έτσι στον ενδιάμεσο χρόνο, δηλαδή τους λίγους μήνες άνοιξης-καλοκαιριού φέτος, που θα ξαναξεκινήσουν οι επιχειρήσεις στο μέτωπο (τώρα είμαστε σε φάση μερικής ανάπαυλας λόγω χειμώνα), είναι κρίσιμο “κάτι να γίνει”, προφανώς θετικό για την Ουκρανία, ώστε να βρεθεί σε κάπως καλύτερη θέση για να διαπραγματευτεί.
Συνολικά όμως ότι και να κάνει ο Ζελέζνι, οι πιθανότητες αυτό να αποδώσει στρατιωτικά και πολιτικά είναι μικρές. Αν διώξει τον δημοφιλή στρατηγό θα έρθει σε σύγκρουση με την κοινωνία. Αν τον κρατήσει χωρίς να του προσφέρει ότι αυτός ζητά, θα εμφανιστεί ότι τον υπονομεύει. Αν τον διώξει και βρει κάποιους διαδόχους και σε άλλες κρίσιμες θέσεις, και αυτοί δεν αποδώσουν, πάλι τα χρεώνεται όλα. Αν κρατήσει τον Ζαλούζνι και κάνει την επιστράτευση μεγάλου όγκου που είναι αναγκαία, θα πρέπει να σηκώσει το βάρος της, χωρίς όμως να μπορεί να υποσχεθεί στον ουκρανικό λαό μια “εντυπωσιακή νίκη” και σύντομα.
Ποιοι τώρα μπορεί να είναι διάδοχοι του Ζαλούζνι; Μια επιλογή είναι ο Αντιστράτηγος Κίριλο Μπουντάνοφ, επικεφαλής της GUR, των μυστικών υπηρεσιών των Ενόπλων Δυνάμεων, που έχει προβληθεί ιδιαίτερα τον τελευταίο καιρό καθώς διαχειρίζεται τις επιθέσεις με μη επανδρωμένα κατά του Ρωσικού Στόλου στην Μαύρη Θάλασσα, όπως και άλλες επιθέσεις και δολιοφθορές εντός Ρωσικής επικράτειας. Αλλά μπορεί αυτός, ο ακόμη πιο νέος αξιωματικός (38 ετών), να δώσει την πνοή που χρειάζονται οι Ένοπλες δυνάμεις της χώρας;
