Για να καταλάβουμε τι γίνεται με τους S-400 πρέπει πρώτα να ξέρουμε δύο βασικά πράγματα: 1) την ουσιαστική, πρακτική λειτουργία του Αμερικανικού πολιτικού συστήματος και 2) το τωρινό παρασκηνιακό τοπίο.
Η κατάσταση έχει λοιπόν ως εξής. Αυτή την στιγμή έχουμε έναν πρόεδρο ο οποίος συχνά λαμβάνει αποφάσεις με τεράστιο αντίκτυπο χωρίς να επικοινωνεί με τα αρμόδια υπουργεία και χωρίς να είναι ενήμερος πλήρως για όλες τις λεπτομέρειες των θεμάτων τα οποία καλείται να διαχειριστεί (υπάρχει σημαντική δυσκολία στην απορρόφηση διοικητικής πληροφορίας και συντονισμού). Σε πάρα πολύ σημαντικές περιπτώσεις (π.χ. βλέπε απόσυρση στρατευμάτων από Συρία, κρίση Κατάρ το 2017 κ.λ.π.), ο πρόεδρος (και ο πολύ στενός του κύκλος) πήραν αποφάσεις παραβιάζοντας/αγνοώντας βασικές αρχές πολιτικού συντονισμού που είναι υπερκομματικές και τεχνοκρατικά εδραιωμένες για δεκαετίες, πιάνοντας εξαπίνης τους αρμόδιους.
5 λόγοι γιατί η Τουρκία επιμένει τόσο πολύ στην αγορά ρωσικών πυραύλων (και στην έξοδο από το F-35);
Αυτό έχει να κάνει και με μια πρωτοφανή αδιαφάνεια σε επίπεδο προσωπικών και επαγγελματικών συμφερόντων αλλά αυτό το αφήνω εκτός συζήτησης, λόγω ευαισθησίας του θέματος. Αυτό που έχει λοιπόν σημασία ως πληροφορία είναι το ιστορικό που έχει αυτός ο πρόεδρος στην λήψη αποφάσεων – το οποίο τον έχει φέρει πλέον σε σύγκρουση με όλο το Κογκρέσο. Εδώ λοιπόν είναι που γίνεται το ζήτημα πιο ενδιαφέρον.
Πρόσφατα, ο πρόεδρος (με την βοήθεια του ΥΠΕΞ) παραγκώνισε τη μεγάλη υπερκομματική αντίσταση του Κογκρέσου ώστε να σπρώξει πωλήσεις όπλων στον Σαουδάραβα πρίγκιπα. Αυτές οι πωλήσεις απαιτούν την έγκριση του Κογκρέσου αλλά ο πρόεδρος επικαλέστηκε εθνική ανάγκη για να μην βλάψει την σχέση με τον πρίγκηπα (ο οποίος είναι κολλητός με τον γαμπρό του προέδρου). Αυτή η κίνηση θεωρήθηκε εχθρική από μέλη του Κογκρέσου που ανήκουν και στα δύο κόμματα, τα οποία θεωρούν ότι παραβιάζει βασικές αρχές του Συντάγματος και υπονομεύει την εξουσία του Κογκρέσου.
Έτσι, τα μέλη του Κογκρέσου έχουν πλέον αρχίσει να είναι πολύ ενεργά και στρατηγικά στην υπεράσπιση των εξουσιών του Κογκρέσου αλλά και αποφάσεων που έχουν την υποστήριξη τεχνοκρατών, συμπεριλαμβανομένης της πώλησης των F-35 σε μια χώρα που σκοπεύει να πάρει τους S-400 (και όχι οποιαδήποτε χώρα αλλά ειδικά η τωρινή Τουρκία του Ερντογκάν, με ό,τι σημαίνει αυτό).
Τα μέλη του Κογκρέσου ξέρουν λοιπόν ότι ο πρόεδρος θα ασκήσει βέτο σε κάθε νομοσχέδιο που εγκρίνεται κοινοβουλευτικά αλλά αντικρούει τα συμφέροντά του (όπως έκανε πρόσφατα σε διάφορα νομοσχέδια για την υποστήριξη των Σαουδαραβικών πολεμικών επιχειρήσεων στην Υεμένη που έχουν αποδεκατίσει τον άμαχο πληθυσμό).
Οπότε τι κάνει το Κογκρέσο (συνηθισμένη τακτική) – προσθέτει sections σχετικά με την Τουρκία σε must pass bills, δηλαδή νόμους που πρέπει οπωσδήποτε να περάσουν (προϋπολογισμούς κ.τ.λ.). Ο πιο χαρακτηριστικός νόμος είναι ο NDAA που μόλις περάσε από την Γερουσία και θα συζητηθεί από την Βουλή μετά το διάλειμμα της 4ης Ιουλίου. Ο NDAA είναι φέτος πάνω από 1000 σελίδες και καθορίζει την χρηματοδότηση της αμυντικής πολιτικής των ΗΠΑ και του Πενταγώνου. Τα sections που προανέφερα έχουν επίσης σκοπό να ελέγξουν ή να περιορίσουν την χρηματοδότηση για θέματα με τα οποία δεν συμφωνεί το Κογκρέσο (καθώς τα πάντα είναι κοστολογημένα, τίποτα δεν κινείται τσάμπα). Οι διεργασίες του συγκεκριμένου νόμου απασχολούν τους πάντες αυτή την περίοδο εδώ στην Ουάσινγκτον, από το Κογκρέσο και τα think tanks μέχρι ξένες πρεσβείες (για διαφορετικούς λόγους).
Την στιγμή που τα υπό συζήτηση νομοσχέδια του NDAA περιέχουν ήδη sections τα οποία μπλοκάρουν την μεταφορά F-35 σε περίπτωση που η Τουρκία πάρει (τώρα ή μελλοντικά) τους S-400, πιθανότατα ο τελικός νόμος που θα κληθεί να υπογράψει ο πρόεδρος θα περιέχει τα σχετικά ή ανάλογα sections.
Έτοιμο προς ψήφιση το νομοσχέδιο για την απαγόρευση πώλησης F-35 στην Τουρκία
Τότε, ο μόνος τρόπος για τον πρόεδρο να σταματήσει το μπλοκάρισμα των F-35 θα είναι να ασκήσει βέτο. Αυτό έχει συμβεί μόνο 4 φορές στα 60 χρόνια που ψηφίζεται ο NDAA (σε ετήσια βάση) και πάντα αφορούσε εσωτερικές διαμάχες/ πολιτικές προτεραιότητες. Είναι πολύ απίθανο (πιστεύω αδιανόητο) ο πρόεδρος να ασκήσει βέτο στον NDAA για αυτό το ζήτημα, δεδομένης της τεράστιας σημασίας του NDAA και επίσης λόγω του γεγονότος ότι ειδικά στο ζήτημα των S-400 έχουμε μια πάρα πολύ σπάνια σύμπνοια κομμάτων, τεχνοκρατών, ΥΠΕΞ και ΥΠΑΜ! Το πολιτικό κόστος για τον πρόεδρο θα ήταν τεράστιο σε μια στιγμή που έχει ήδη συγκρουστεί πάρα πολύ με το Κογκρέσο λόγω των πρόσφατων αποφάσεων του σχετικά με την Υεμενη και την Σαουδ. Αραβία, την δολοφονία του Κασόγκι κ.α. Οπότε, γι αυτό το λόγο θεωρώ το μπλοκάρισμα των F-35 ως πάρα πολύ πιθανό σε αυτό το σημείο.
Αυτό που πιθανότατα να κάνει ο πρόεδρος (και το όποιο μας συμφέρει) είναι απλά να μην επιδιώξει την πλήρη εφαρμογή των κυρώσεων κατά CAATSA*, κάτι το οποίο είναι στην διακριτική του ευχέρεια (*ο νόμος CAATSA σε αυτή την περίπτωση αφορά κυρίως κυρώσεις κατά χωρών που αγοράζουν Ρωσικά οπλικά συστήματα).
Τα ψέματα τελείωσαν: Στην τελική ευθεία ο νόμος για την απαγόρευση πώλησης F-35 στην Τουρκία
Γιατί μας συμφέρει; 1) Διότι αλλιώς θα γονάτιζε πραγματικά την Τουρκία και θα προκαλούσε απρόβλεπτες εξελίξεις που ίσως θα ήταν καλύτερο να αποφύγουμε σε αυτή τη φάση και 2) διότι έτσι η προεδρία των ΗΠΑ (αυτή και η επόμενη) θα διατηρήσει την δυνατότητα επιβολής περισσότερων καίριων κυρώσεων όποτε το θελήσει, κάτι το οποίο είναι εξαιρετικό διαπραγματευτικό χαρτί για άλλα ζητήματα στο μέλλον.
Οπότε, εν κατακλείδι, πιστεύω F-35 γιόκ αν επιμείνει ο γείτονας στους S-400 και καθόλου ή ασήμαντες ουσιαστικά κυρώσεις, αν χρειαστεί σε πρώτη φάση.
Ο κ. Νικόλας Κατσίμπρας διδάσκει στα προγράμματα επίλυσης συγκρούσεων του πανεπιστημίου Columbia της Νέας Υόρκης και του City University of NY, είναι σύμβουλος στρατηγικού σχεδιασμού και ανάλυσης συγκρούσεων και πρώην αξιωματικός του Πολεμικού Ναυτικού. twitter: @nkatsimpras
