Η πρόσφατη είδηση πως η Ελλάδα εξετάζει σοβαρά την προμήθεια αριθμού μεταχειρισμένων Οχημάτων Αμφιβίας Εφόδου AAV-7 (Amphibious Assault Vehicles) από τα αποθέματα του αμερικανικού Σώματος Πεζοναυτών γέμισε και πάλι τις καρδιές των αναγνωστών μας με χαρά. Λέμε “πάλι” διότι δεν είναι η πρώτη φορά που ανακοινώνεται η πρόθεση για αυτήν την προμήθεια ενώ η χαρά αιτιολογείται καθώς η απόκτηση ενός ικανού οχήματος που θα μεταφέρει τις ομάδες εφόδου των Πεζοναυτών μας από τα πλοία στην ακτή και ακόμα πιο πέρα υπό την κάλυψη θώρακα, σε ένα δύσκολο περιβάλλον μάχης είναι κάτι που στερούνταν τώρα και ανέκαθεν.
Εξετάζεται η προμήθεια AAV-7 για τους Πεζοναύτες, μια τίμια αναβάθμιση
Το AAV-7 θεωρείται “ικανό” για αυτό το ρόλο καθώς υπηρέτησε ευδόκιμα με το αμερικανικό Σώμα Πεζοναυτών, ίσως τον πιο ετοιμοπόλεμο πολεμικό οργανισμό της σύγχρονης εποχής. Όμως εδώ έχουμε την πρόσφατη δυσάρεστη έκπληξη, ο ίδιος αυτος οργανισμός, να εγκαταλείπει το όχημα αυτό και απαγορεύει τη χρήση του σε επιχειρήσεις ακόμα και την είσοδό του στο νερό.
Εκτός νερού τα αμφίβια τεθωρακισμένα οχήματα AAVP7A1 των Αμερικανών Πεζοναυτών
Οπότε ήδη πολλοί στην Ελλάδα έσπευσαν να απαξιώσουν την προμήθεια, που ακόμα δεν αποφασίστηκε, εξαργυρώνοντας πόντους “εγω-σας-τα-λεγα”, στο χρηματιστήριο… αξιών του διαδικτύου.
Οι Έλληνες Πεζοναύτες αποκτούν (επιτέλους) αμφίβια AAVP7A1 από τις ΗΠΑ;
Πριν απαντήσουμε στο τι έχει γίνει και αν αξίζει τελικά η χώρα μας να προμηθευθεί το AAV-7, ας δούμε λίγο το ιστορικό αυτών των οχημάτων. Το όχημα αμφιβίας εφόδου είναι αυτό που λέει το όνομά του: ένα μηχανοκίνητο, σχεδιασμένο να κινείται με σχετική ευκολία τόσο στη θάλασσα όσο και στην ξηρά, γεφυρώνοντας την απόσταση από τα μεγάλα πλοία αποβάσεων του Αμερικανικού Ναυτικού μέχρι τις εχθρικές ακτές και ακόμα πιο πέρα, μεταφέροντας μια διμοιρία μάχης πεζοναυτών υπό την ασυλία του θώρακα έναντι των απειλών θραυσμάτων, πολυβολισμών και εκρήξεων. Έτσι το AAV-7 είναι ο επίγονος μιας εξελικτικής αλυσίδας οχημάτων που σχεδιάστηκαν για να πραγματοποιούν διάρρηξη της άμυνας του εχθρού στις ακτές, μια ανάγκη που πρωτοδημιουργήθηκε στο δύσκολο περιβάλλον του πολέμου στο μέτωπο του Ειρηνικού από το 1941 ως το 1945.
Τότε, το Αμερικανικό Σώμα Πεζοναυτών πειραματίστηκε αρχικά με πολιτικής χρήσης τράκτορες που επιχειρούσαν στο περιβάλλον βάλτων και κινούνταν με τη χρήση των ερπυστριών τους. Προσθέτοντας θωράκιση και ενισχύοντας τη δομή τους, δημιουργήθηκε η οικογένεια των LVT1/2/3/4/5 που σήκωσε στις διάφορες παραλλαγές της το βάρος των αμφιβίων επιχειρήσεων στις ατόλες και στις βαριά οχυρωμένες ακτές των τροπικών νησιών του Σολομώντα, της Ταράουα, της Ίβο Τζίμα και του Πελελιού.
Στη δεκαετία του 1960 το LVT αντικαταστάθηκε με το θηριώδες LVTP-5/6 που έμοιαζε με τεθωρακισμένη αποβατική άκατο με ερπύστριες και τη ράμπα αποβίβασης του προσωπικού εμπρός. Το επόμενο βήμα ήταν το LVT-7, ένα μικρότερο όχημα με ικανότητα μεταφοράς 21 ανδρών (μισή διμοιρία) αλλά πολύ ασφαλέστερο, ταχύ και ευέλικτο από τον προκάτοχό του. Το πρώτο δείγμα του LVT-7 ήρθε το 1972, πολύ αργά για να πάρει μέρος στον πόλεμο του Βιετνάμ αλλά με δύο ριζικούς εκσυγχρονισμούς και τη μετονομασία του σε AAV-7 έδωσε το “παρών” σε επεμβάσεις του Σώματος Πεζοναυτών στη Γρανάδα και στη Βηρυτό στη δεκαετία του 1980, στην επέμβαση στη Σομαλία το 1993 και στους δύο πολέμους στον Κόλπο το 1991 και το 2003. Το AAV-7 αποβίβασε τμήματα Αργεντίνων πεζοναυτών και κατά την επέμβασή τους στα νησιά Φώκλαντ το 1982 στην πρώτη φάση των επιχειρήσεων.
Το όχημα συνεχίζει να υπηρετεί με το Αμερικανικό Σώμα Πεζοναυτών και με τις δυνάμεις αμφιβίων επιχειρήσεων άλλων 10 κρατών ανά την υδρόγειο ενώ δύο τουλάχιστον χώρες, η Νότια Κορέα και η Τουρκία, έχουν βαλθεί να το αντιγράψουν σε δύο προγράμματα εγχώριας ανάπτυξης τεθωρακισμένου οχήματος εφόδου για τους πεζοναύτες τους.
Ο αντικαταστάτης του AAV-7, το Expeditionary Fighting Vehicle (EFV), μια πιο προηγμένη τεχνολογικά και ισχυρότερο κινητήρα και οπλισμό έκδοση, ακυρώθηκε οριστικά το 2011 αφήνοντας το Σώμα Πεζοναυτών να βασίζεται στο παλαίμαχο όχημα για το κοντινό μέλλον. Όμως ένα θανατηφόρο ατύχημα με ένα AAV-7 το 2020 οδήγησε στην απόφαση, στις 15 Δεκεμβρίου 2021, να απαγορευτεί προσωρινά η χρήση του τύπου σε διαδικασίες πλεύσης και επιχειρήσιακές αποστολές. Η απαγόρευση δεν είναι οριστική και είναι πιθανόν να ανακληθεί στο άμεσο μέλλον, όταν οι συνθήκες του ατυχήματος που οδήγησε 7 πεζοναύτες κι ένα μέλος του ναυτικού στο θάνατο, αναλυθούν πλήρως και επιλυθούν, αλλά το γεγονός κρούει ένα ηχηρό καμπανάκι. Καθώς το AAV-7 είναι όχημα με υπερπεντηκονταετή υπηρεσία στο πιο απαιτητικό περιβάλλον επιχειρήσεων.
Πάντως η γενικότερη απόφαση του Σώματος Αμερικανών Πεζοναυτών είναι, να εγκαταλείψουν την κατεξοχήν πλατφόρμα μεταφοράς δυνάμεων υπό κάλυψη θώρακα. Η απόφασή τους συνδέεται με τη διαπίστωση πως από το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, οι ΗΠΑ δεν έχουν εκτελέσει καμία απόβαση σε οχυρωμένη ακτή. Ούτε στην Ιντσόν, ούτε στη Σομαλία, ούτε στο Ιράκ χρειάστηκε να επαναληφθούν σκηνές από τη “Ματωμένη Όμαχα” ή τη Σαϊπάν ή την Ίβο Τζίμα. Τα σύγχρονα μέσα αναγνώρισης και η ακρίβεια και καταστρεπτικότητα των σύγχρονων όπλων, κυρίως από αέρος, κάνουν την άμυνα επί της ακτής αδύνατη με τα σημερινά δεδομένα για οποιονδήποτε αντίπαλο, που θα σταθεί απέναντι στις ένοπλες δυνάμεις των ΗΠΑ.
Συνεπώς, το μόνο πρόγραμμα τεθωρακισμένου οχήματος μεταφοράς που συνεχίζει να προωθείται είναι το ACV (Amphibious Combat Vehicle), το αμφίβιο τροχοφόρο τεθωρακισμένο 8×8 που θα αντικαταστήσει το LAV-25. Το όχημα, που βασίζεται στο SuperAV της ιταλικής Iveco, έχει ήδη αρχίσει να παραδίδεται στο Αμερικανικό Σώμα Πεζοναυτών και έχει λάβει καλές κριτικές. Δεν είναι σε καμία περίπτωση σαν το AAV-7 αλλά δεν προοριζόταν και να είναι. Αποτελεί απλά ένα “ταξί” που θα μεταφέρει μια Ομάδα Μάχης των Πεζοναυτών υπό κάλυψη και με ταχύτητα μέσα από ομαλά δρομολόγια και θα δίνει στο χερσαίο στοιχείο το μέσο ελιγμού και μεταφοράς που χρειάζεται.
Η εγκατάλειψη των βαρέων σχηματισμών και μέσων στους Αμερικανούς Πεζοναύτες διαφάνηκε ήδη από την πολυσυζητημένη αναδιοργάνωση του Σώματος που αποκαλύφθηκε τον Μάρτιο του 2020 και αφορούσε στην απόσυρση των βαρέων οχημάτων του, των αρμάτων Μ-1 Abrams, των οχημάτων περισυλλογής M-88, μεγάλου μέρους των οβιδοβόλων του και των αεροσκαφών υποστηρίξεως, σε ένα σχήμα ελαφρύτερων και πιο ευέλικτων σχηματισμών που θα υποστηρίζονταν από όπλα μακρού πλήγματος.
Η αναδιοργάνωση οδήγησε με τη σειρά της στην απόφαση να παροπλιστεί μεγάλο μέρος των παλιών Δεξαμενόπλοιων Αποβάσεως προς όφελος των Πλοίων Αμφιβίας Εφόδου. Πρακτικά, αυτό ευνοούσε την μετακίνηση των δυνάμεων πεζοναυτών από αέρος και την προβολή ισχύος από τα πλοία μεταφοράς όχι επί της ακτής αλλά βαθύτερα στην εχθρική ενδοχώρα. Έτσι οι Πεζοναύτες των ΗΠΑ προορίζονται μέσα στα επόμενα 10 χρόνια να μετατραπούν από δύναμη ναυταπόβασης σε δύναμη αεραπόβασης χωρίς να χρειάζεται πλέον να διαρρήξουν την εχθρική ακτή αλλά απλώς να περάσουν από πάνω της. Τα μέσα που απαιτούνται είναι αντίστοιχα νέα ελικόπτερα και αεροσκάφη κάθετης από/προσγείωσης και όχι βαρέα τεθωρακισμένα οχήματα, που απαιτούν μεταξύ άλλων και μεγάλη αλυσίδα υποστήριξης.
Σε σχέση με το προηγούμενο στοιχείο, κάποιες φωνές υψώνονται σήμερα κατά της απόφασης αυτής των Πεζοναυτών να αντικαταστήσουν τα βαριά AAV-7 με τα ελαφρύτερα τροχοφόρα ACV 8×8. Η μικρή μεταφορική τους ικανότητα απαιτεί μεγάλο αριθμό οχημάτων ή πολλαπλές διαδρομές μεταξύ των πλοίων και της ακτής για τη μεταφορά μιας μονάδας εφόδου. Η ύπαρξη των τροχών -μεγάλων πνευστών ελαστικών, με άλλα λόγια- στο κάτω μέρος του οχήματος θα προκαλεί σημαντική άνωση και θα επηρεάζει την ευστάθεια του οχήματος κατά τον πλου ενώ το επίπεδο θωράκισης παρέχει μικρότερη προστασία στο προσωπικό σε σχέση με το προς απόσυρση όχημα.
Ο αντίλογος είναι πως το ACV δεν θα χρησιμοποιηθεί ως όχημα πλεύσης μεταξύ πλοίων και ακτής, όπως η σειρά LVT/LVTP/AAV/EFV αλλά θα μεταφέρονται επί των αεροστρώμνων LCAC ή ως εσωτερικό φορτίο των αεροσκαφών στρατηγικής μεταφοράς C-17/C-5 και θα αναλαμβάνουν το ρόλο του οχήματος ελιγμού στην ξηρά, γεγονός που ενισχύει το επιχείρημα της αερομεταφερόμενης δύναμης. Ανάλογη στάση υιοθετούν και οι Ισπανοί και Ιταλοί πεζοναύτες, που διέθεταν επίσης το AAV-7 ως βασικό όχημα αμφιβίας εφόδου και το αντικαθιστούν τώρα με τροχοφόρα τεθωρακισμένα.
Ως επίλογο απαντάμε τελικά το ερώτημα: είναι χρήσιμα και ευπρόσδεκτα τα AAV-7 στο ελληνικό δόγμα αμφιβίων επιχειρήσεων; Αν υποθέσουμε πως το τελευταίο υφίσταται, τότε ναι. Οι Έλληνες πεζοναύτες έχουν να αντιμετωπίσουν ένα δύσκολο περιβάλλον μάχης στο Αιγαίο. Θα πρέπει να διασχίσουν ένα αρχιπελαγικό χώρο, όπου η απόλυτη κυριαρχία της αεροπορίας και του ναυτικού μας δεν θα είναι εξασφαλισμένη, με δράση εχθρικών υποβρυχίων, τορπιλακάτων, αεροσκαφών και UCAV και να αποβιβαστούν σε μια ακτή, σίγουρα επιτηρούμενη και ενδεχομένως καλυπτόμενη με ημιμόνιμες θέσεις όπλων, όπως πολυβόλα και όλμους, υπό τα πυρά του τουρκικού πυροβολικού, στη μορφή των πολυάριθμων οβιδοβόλων και ρουκετών.
Σήμερα, για μια τέτοια επιχείρηση διατίθενται τα ελαφρά και ενταλώς ακάλυπτα ΑΒΑΚ ή ελαστικές ταχύπλοες λέμβοι με ό,τι σημαίνει αυτό για τις πιθανότητες επιβίωσης των πεζοναυτών μας. Αν και τα AAV-7 δεν είναι η ιδανική λύση, η θωράκιση των οχημάτων και η ικανότητά τους να αναρριχηθούν καλύπτοντας τις πρώτες εκατοντάδες μέτρα από την ακτή στα ημιορεινά και κακοτράχαλα παράλια, μπορεί να δώσει στους πεζοναύτες μας την κρίσιμη αιχμή περιορίζοντας τις απώλειες και τον χρόνο προέλασης στο πιο ουσιώδες τμήμα της επιχείρησης: την απόβαση.
Ακόμα, όμως, κι αν δεν υφίσταται ένα σαφές δόγμα μάχης, οι δυνάμεις μας ακολουθούν από καιρό το κλασικό αμερικανικό μοντέλο αποβάσεων, οπότε αν κρίνουμε από τις επιλογές του εξοπλισμού όλα αυτά τα χρόνια, το AAV-7 συνεχίζει να έχει σε αυτό βασική θέση. Μετά την διόρθωση λοιπόν των ζητημάτων ευστάθειας και αδιαβροχοποίησης, τα AAV-7 θα μπορέσουν να προσφέρουν σημαντική υπηρεσία στην ελληνική Ταξιαρχία Πεζοναυτών με την υποστήριξη των ΗΠΑ ή άλλων πηγών (Ν. Κορέα) αποτελώντας τον +1 χρήστη του τύπου μαζί με άλλους στρατούς. Ίσως η καριέρα τους στις ελληνικές θάλασσες να μην ξεπεράσει τη δεκαετία αλλά θα εισαγάγουν τους επιτελείς σε ένα νέο ορίζοντα επιχειρησιακής σκέψης και θα αποδείξουν την αξία της θωρακισμένης μεταφοράς ανοίγοντας το δρόμο για τον αντικαταστάτη του, που μπορεί να είναι ένα μελλοντικό τροχοφόρο τεθωρακισμένο με μεγαλύτερες ικανότητες ή… κάτι άλλο;
AAV-7: Πανάκεια, ή λύση ανάγκης για τους Έλληνες Πεζοναύτες;
