Με ενθουσιασμό υποδέχτηκε η ελληνική αμυντική κοινότητα, κρίνοντας από την σχετική αρθρογραφία αλλά και από τις αντιδράσεις στα social media, τις δηλώσεις του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη από τις Η.Π.Α. για προμήθεια μιας μοίρας F35 προς το τέλος της δεκαετίας. Το ακόμη πιο σημαντικό είναι ότι η προμήθεια αυτή συνδέεται με επένδυση της Lockheed Martin στην Ελληνική Αεροπορική Βιομηχανία, γεγονός που θα οδηγήσει στη συμπαραγωγή ενδεχομένως απαρτίων του μαχητικού, όπως κάνει χρόνια τώρα η ΕΑΒ με μεγάλη επιτυχία, για τα F16.
Υπάρχει όμως και περίσσιος σκεπτικισμός σχετικά με το πότε θα ήταν καλό να εκδηλωθεί μια τέτοια πρόθεση προμήθειας μιας και υπάρχουν πιεστικές ανάγκες σε άλλους τομείς των ενόπλων δυνάμεων που χρήζουν άμεσης ενίσχυσης. Σύγχρονα όπλα για τα μαχητικά, υλικά για τον σύγχρονο στρατιώτη, νέα τεθωρακισμένα και εκσυγχρονισμός παλαιοτέρων και βεβαίως το πρόγραμμα νέων πλοίων του Πολεμικού Ναυτικού, είναι μερικά από αυτά που μας απασχολούν συν όσα προκύπτουν από τα διδάγματα του πολέμου στην Ουκρανία. Επομένως μήπως είναι άλλη μια κίνηση εντυπωσιασμού χωρίς ουσιαστικό αντίκρισμα;
Μήπως αυτή η κίνηση κάνει κακό στα υπόλοιπα προγράμματα; Αυτό θα προσπαθήσουμε να αναλύσουμε, τονίζοντας βεβαίως ότι δεν έχουμε διάθεση να ασχοληθούμε με απόψεις του στυλ ‘’δεν στρίβει ο κουβάς’’, καθώς η επιλογή του αεροσκάφους επίσημα από 14 χώρες (και με αρκετές στον προθάλαμο εισαγωγής στο πρόγραμμα), δίνει καθημερινά απαντήσεις σχετικά με την ικανότητά του.
Τι σημαίνει όμως εξορθολογισμός;
Δυστυχώς στην Ελλάδα είναι μια λέξη που ακούγεται κατά κόρον από κάθε κυβέρνηση, το νοικοκύρεμα των οικονομικών μας, οι δαπάνες να συνάδουν με τις πραγματικές και πιεστικές μας ανάγκες και βεβαίως να προβλέπεται μια διαχρονική υποστήριξη της κάθε δομής έτσι ώστε να καθίσταται λειτουργική και να εξοικονομούνται χρήματα από αποσπασματικές κινήσεις. Απαραίτητη είναι η ομοιοτυπία στις όποιες προμήθειες, όπου αυτό είναι εφικτό και βεβαίως η σύνδεσή τους με την παραγωγική διαδικασία της χώρας.
Μιας και τα παραδείγματα ανορθολογισμού είναι πραγματικά αμέτρητα κατά το παρελθόν θα αναφέρουμε ενδεικτικά την ύπαρξη τόσων τύπων διαφορετικών ελικοπτέρων σε όλες τις δομές τις χώρας, τη μη ύπαρξη πρόβλεψης για διαρκή υποστήριξη των μέσων, από μοτοσικλέτες τις ΔΙ.ΑΣ, μέχρι μαχητικά αεροσκάφη και βεβαίως την αγορά οπλικών συστημάτων χωρίς τα όπλα τους ή με ελλιπή συστήματα (περιττά λιλιά). Ειδικά δε το τελευταίο παράδειγμα καταδεικνύει τη λογική του ‘’σιγά μην γίνει πόλεμος’’, άρα η προμήθεια γινόταν για το θεαθήναι.
Επιπλέον δείγμα ανορθολογισμού ήταν και η μη υπογραφή σημαντικών συμβάσεων κατά την περίοδο 2004-2009 που αφορούσαν τόσο την αγορά κρίσιμων συστημάτων όσο και τη συντήρηση ήδη υπαρχόντων, από φόβο μην ξεσπάσει νέο οικονομικό σκάνδαλο. Με τη λογική ‘’δεν υπογράφω τίποτα’’ απαξιώθηκαν σημαντικές αμυντικές επενδύσεις και αποδυναμώθηκε σημαντικά η χώρα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η επιλογή νέων φρεγατών του Πολεμικού Ναυτικού που αν υπολογίσουμε και την περίοδο της κορβετοφρεγάτας της Vosper, έκανε 23 χρόνια να τελεσφορήσει!
Η δεκαετία της οικονομικής κρίσης και η δραστική συρρίκνωση του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος προσγείωσε τη χώρα με απότομο τρόπο ενώ η πίεση από την Τρόικα, τους Θεσμούς και το ΔΝΤ για περιστολή δαπανών επέφερε κάποια αποτελέσματα. Παρόλη τη βίαιη προσαρμογή στη νέα πραγματικότητα, βρέθηκε τρόπος να δαπανηθούν 500 εκατομμύρια ευρώ στο πιο αμφιλεγόμενο πρόγραμμα ενίσχυσης των ενόπλων δυνάμεων που έχει υπάρξει ποτέ, τον εκσυγχρονισμό των υπέργηρων και αποσυρθέντων από το 2009 αεροσκαφών ναυτικής συνεργασίας P-3B ORION.
Το πρόγραμμα ξεκίνησε το 2015 και μέχρι στιγμής δεν έχει αποδοθεί κανένα επιχειρησιακό αεροσκάφος πλην του πρώτου το οποίο αξιοποιείται μόνο για την πτητική εξοικείωση, όντας μη εκσυγχρονισμένο ως προς τον εξοπλισμό του. Η δαπάνη αυτή καταστρατήγησε κάθε έννοια εξορθολογισμού στις αμυντικές προμήθειες, αφού εξαφάνισε τον ούτως ή άλλως αναιμικό προϋπολογισμό του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας, και πιο σημαντικά προγράμματα όπως η αγορά νέων τορπιλών, παραπέμφθηκαν στις καλένδες.
Παναγιωτόπουλος: η αναβάθμιση των P-3 ORION εξελίσσεται κανονικά
Εξορθολογισμός και Άμυνα γίνεται;
Η συνειδητοποίηση για αύξηση των αμυντικών δαπανών έγινε και αυτή με κυριολεκτικά βίαιο τρόπο, όταν το Μάρτη του 2020 με τις ευλογίες της Τουρκίας, σκηνοθετήθηκε η δήθεν προσφυγική κρίση στον Έβρο και το καλοκαίρι της ίδιας χρονιάς φτάσαμε ένα βήμα πριν την ένοπλη σύρραξη στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο, με τη φρεγάτα Λήμνος να βοηθά την τουρκική φρεγάτα Κεμάλ Ρέις να επισκευάσει το σύστημα εξαερισμού της…
Επιπλέον τα πρόσφατα γεγονότα με την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία δεν αφήνουν καθόλου περιθώρια για παρερμηνείες σχετικά με την πολιτική άμυνας και ασφάλειας που πρέπει να ακολουθηθεί ατομικά αλλά και συλλογικά στα πλαίσια των συμμαχιών με Ευρωπαϊκή Ένωση και ΝΑΤΟ.
Το βασικότερο πρόβλημα στην ελληνική περίπτωση ήταν η έναρξη της προσπάθειας επανεξοπλισμού των ελληνικών ενόπλων δυνάμεων έπειτα από αδράνεια 15 ετών με την τελευταία μεγάλη σύμβαση που αφορούσε την αγορά των F16 block52+ advanced να έχει υπογραφεί το 2006. Από που ξεκινάς; Με ποια κριτήρια τίθενται οι προτεραιότητες; Μιας και ως γνωστόν λεφτόδεντρα δεν υπάρχουν και με νωπές τις μνήμες των μνημονίων έπρεπε να εξευρεθούν πόροι από όπου ήταν δυνατό και να τροφοδοτηθούν στο εξοπλιστικό πρόγραμμα που σε αδρές γραμμές είχε εξαγγελθεί από τον Πρωθυπουργό στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης τον Σεπτέμβριο του 2020 και μάλιστα με ένα επιπλέον εμπόδιο στην καθημερινότητα , την πανδημία COVID.
Κεντρικός στόχος ήταν η υπογραφή Follow On Support σχεδόν για κάθε κύριο οπλικό σύστημα σε υπηρεσία έτσι ώστε να βελτιωθούν δραστικά οι διαθεσιμότητες των ήδη υπαρχόντων συστημάτων. Παράλληλα ήσσονος οικονομικής σημασίας εξοπλιστικά προγράμματα αλλά με μεγάλη σπουδαιότητα για την επιχειρησιακή ετοιμότητα της χώρας, προωθήθηκαν άμεσα και βελτίωσαν δραστικά την κατάσταση στις μονάδες ειδικών επιχειρήσεων. Έγινε ορθή εκμετάλλευση της δημοσιονομικής χαλάρωσης από το σύμφωνο σταθερότητας, όπως αυτή προέκυψε λόγω της πανδημίας ενώ επιπλέον επιδιώκεται και η εξαίρεση των αμυντικών δαπανών λόγω της Ουκρανίας.
Δόθηκε εντολή στα επιτελεία να καταρτίσουν λίστες με προγράμματα κατά προτεραιότητα και φυσικά για πολλά από αυτά αναζητούνται άμεσες λύσεις είτε μέσω παραχωρήσεων άνευ κόστους είτε με εκμετάλλευση των προγραμμάτων FMS, FMF και EDA. Με το βλέμμα στο μέλλον, αποφασίστηκε η συμμετοχή σε κοινά ευρωπαϊκά project μέσω του προγράμματος Pesco, ενώ έχει γίνει προσπάθεια να ενσωματωθούν διδάγματα από κάθε σύγχρονη αναμέτρηση , εξ’ ου και οι συχνές πυκνές αναφορές για πρόσκτηση συστημάτων drone, antidrone, αντιαεροπορικής και αντιαρματικής άμυνας, με κάποια από αυτά να έχουν προχωρήσει ήδη. Παράλληλα προωθούνται κρίσιμα προγράμματα εκσυγχρονισμού σε αεροσκάφη, ελικόπτερα, φρεγάτες Meko, συστήματα πυροβολικού κ.α.
Συνάντηση Αρχηγού ΓΕΕΘΑ με Αμερικανούς αξιωματούχους, συζήτηση για παραχωρήσεις οπλικών συστημάτων
Αν και σε πρώιμο στάδιο, παρατηρείται δραστηριοποίηση και της εγχώριας πολεμικής βιομηχανίας, γεγονός που πιστοποιήθηκε κατά την επιτυχή διοργάνωση της έκθεσης αμυντικού υλικού DEFEA το καλοκαίρι του 2021, αλλά και από τη συνεργασία του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας με το Υπουργείο Ανάπτυξης και το υπουργείο Οικονομικών για την εξεύρεση πόρων που θα διοχετευθούν σε εγχώρια προγράμματα. Αρκετά προϊόντα λοιπόν στην Έκθεση είχαν την τιμητική τους, με αποκορύφωμα κατά την ταπεινή μας άποψη το drone RX-3 Plus.
Σε συνάρτηση με τον στόχο για μια βιώσιμη πολεμική βιομηχανία, επιδιώκεται η εξυγίανση προβληματικών εταιριών όπως τα Ελληνικά Αμυντικά Συστήματα και τα Ναυπηγεία Ελευσίνας, ενώ έχει ήδη δοθεί λύση στο πρόβλημα της Ελληνικής Βιομηχανίας Οχημάτων με την εξαγορά της από την Ισραηλινή Plasan, στα ναυπηγεία Σκαραμαγκά με την εξαγορά τους από τον Όμιλο Προκοπίου και όπως φάνηκε εχθές είμαστε κοντά και στη στρατηγική επένδυση του αμερικάνικου κολοσσού Lockheed Martin στην ΕΑΒ μέσω του προγράμματος F35.
Σε αυτό το σημείο θα τονίσουμε και την σοβαρή πρόταση από μέρους των εταιριών KMW και Rheinmetall για δημιουργία γραμμής παραγωγής τεθωρακισμένων, με όχημα την προμήθεια του ΤΟΜΑ LYNX, την παραχώρηση τεθωρακισμένων οχημάτων Marder και τον εκσυγχρονισμό των Leopard 1a5 και Leopard 2. Εφόσον ευοδωθεί μια τέτοια συμφωνία, θα αποφέρει τεράστια επιχειρησιακά και οικονομικά οφέλη στη χώρα, ειδικά τώρα που αναζωπυρώνονται όλα τα εξοπλιστικά προγράμματα ανά τον κόσμο.
Στα πλαίσια των συμμαχιών της χώρας, δόθηκε τεράστια ευκαιρία για άμεση ενίσχυση. Συμφωνίες με Ισραήλ, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Σαουδική Αραβία και Αίγυπτο έδωσαν τη δυνατότητα να κερδηθεί χρόνος μέχρι να σταθεί ξανά η χώρα αμυντικά στα πόδια της. Οι συμφωνίες αυτές απέφεραν κρίσιμα ανταλλακτικά και σύγχρονα βλήματα, ενώ ειδικά η συμφωνία με την Ισραηλινή Elbit, θα οδηγήσει στη ριζική αναδιάρθρωση του εκπαιδευτικού συστήματος της Π.Α.
Υπογράφηκε η στρατηγική συμφωνία με τη Γαλλία και έγινε πράξη η ισχυροποίηση της Πολεμικής Αεροπορίας και του Πολεμικού Ναυτικού με μαχητικά Rafale και φρεγάτες FDI αντίστοιχα, συνοδευόμενα από Follow On Support αλλά και τα όπλα τους. Η ανανέωση της στρατηγικής συμφωνίας MDCA με τις Ηνωμένες Πολιτείες σε πενταετή πλέον βάση, αύξησε το αποτύπωμα της υπερατλαντικής δύναμης στη χώρα, επέφερε αναβάθμιση των υποδομών, ενώ στο εξοπλιστικό σκέλος έχει ήδη ξεκινήσει η παράδοση των 1200 τεθωρακισμένων οχημάτων M1117, υπάρχουν συζητήσεις για πλοία, ελικόπτερα και λοιπά τεθωρακισμένα και πλέον διαμηνύθηκε με τον πλέον επίσημο τρόπο η είσοδος στο πρόγραμμα του μαχητικού F35.
…Μισό λεπτό και που τον βλέπετε τον εξορθολογισμό…
…εδώ λίγο ή πολύ με κάθε επισημότητα ανακοινώθηκε ότι θα προχωρήσουμε σε προμήθεια των F35 χωρίς να έχουν ενσωματωθεί πλήρως τα rafale, με τον εκσυγχρονισμό των viper σε εξέλιξη, τα F16 BL50 να αναμένουν και αυτά τη σειρά τους για εκσυγχρονισμό, σύγχρονα όπλα και ατρακτίδια σκόπευσης να είναι στο stand by και αυτά μόνο σε σχέση με την Π.Α. που να πιάσουμε και το ζήτημα του σύγχρονου στρατιώτη που αναφέραμε και σε παλαιότερο άρθρο…Παρόλα αυτά τις προτεραιότητες και τις ανάγκες τις καθορίζουν τα Επιτελεία και προφανώς δεν βασίζονται στην ατομική άποψη του καθενός, αλλά σε μελέτες και εκθέσεις. Χαρακτηριστικά ειδικά για το F35, η Π.Α. έχει αποφασίσει κατόπιν μελέτης από το 2017, ότι θα το εντάξει κάποια στιγμή στο μέλλον, στο στόλο της.
Σύγχρονος μαχητής και φόρτος μάχης: Έτοιμος για πόλεμο ή για ορθοπεδικό;
Το ζήτημα λοιπόν του εξορθολογισμού έχει να κάνει με τη διαδικασία πρόσκτησης ενός οπλικού συστήματος. Όπως είδαμε, τα rafale και οι FDI, έτυχαν θερμής υποδοχής από Π.Α. και Π.Ν. αντίστοιχα, ενώ κατά τη συμβασιοποίηση της προμήθειας προβλέφθηκε και η απρόσκοπτη υποστήριξή τους όπως και ο εφοδιασμός τους με τα κατάλληλα όπλα όπως αναφέραμε πριν. Με αυτό τον τρόπο εξασφαλίζεται ότι αν χρειαστεί να δουλέψουν, θα το κάνουν και θα το κάνουν καλά. Αν και η συμμετοχή της εγχώριας πολεμικής βιομηχανίας μένει να οριστικοποιηθεί, εντούτοις εξασφαλίσθηκε ταχύτατη παράδοση σε εξαιρετικό κόστος γεγονός που δεν μπορεί να παραβλεφθεί με δεδομένη την επιθετικότητα της γείτονος.
Ο εκσυγχρονισμός κρίσιμων οπλικών συστημάτων αποτρέπει την απαξίωσή τους και εξοικονομεί αρκετά χρήματα στο Ελληνικό Δημόσιο από κοστοβόρα συντήρηση ή αντικατάσταση τους. Η Συμμετοχή της εγχώριας βιομηχανίας στην όλη διαδικασία παράγει προστιθέμενη αξία και βεβαίως μπορεί να εξασφαλίσει σε σημαντικό βαθμό την αυτάρκεια των Ενόπλων Δυνάμεων, χαρακτηριστικό παράδειγμα η Τουρκία.
Η εκμετάλλευση στρατηγικών συμφωνιών και της διεθνούς συγκυρίας αποτελεί ένα επιπλέον παράγοντα που δεν μπορούμε να παραγνωρίσουμε. Με δεδομένη τη ρωσική επιθετικότητα και την ως ένα βαθμό αναβίωση του Ψυχρού πολέμου (Cold War 2.0), συλλογικά η Δύση αποφάσισε να επανεξοπλισθεί απέναντι στην αναδυόμενη απειλή που προκύπτει από την επιθετικότητα της Ρωσίας. Πριν μερικά χρόνια προτάσεις όπως η γερμανική για τα τεθωρακισμένα θα μας φαινόταν αδιανόητη. Επομένως είναι σημαντική η σύνθεση που γίνεται λαμβάνοντας υπόψιν όλους τους παράγοντες, διεθνείς και εγχώριους.
Φτάνοντας λοιπόν στην περίφημη εξαγγελία πρόθεσης αγοράς των F35, υπάρχει ο εξής προβληματισμός: έπρεπε να γίνει τώρα; Μήπως πάνε έτσι πίσω άλλα προγράμματα; Η απάντηση είναι όχι. Ο μέσος χρόνος που απαιτείται από τη στιγμή που μπαίνει η παραγγελία μέχρι την παραλαβή των αεροσκαφών είναι άνω των 5 ετών, χωρίς βέβαια να μιλάμε για επιχειρησιακή αξιοποίηση. Επίσης δεν προβλέπεται επιβάρυνση του προϋπολογισμού κατά την περίοδο 2022-2027. Επομένως έχοντας κερδίσει το απαιτούμενο έδαφος και χρόνο με τα Rafale η Π.Α. μπορεί και σχεδιάζει το μέλλον της με τη σύμφωνη γνώμη της πολιτείας. Παράλληλα στο μεσοδιάστημα αφού δεν θα υπάρχει δέσμευση χρημάτων για το πρόγραμμα μπορούν να εκτελεστούν όλα τα προγράμματα που έχουν εγκριθεί ή θα κριθούν απαραίτητα για την αναβάθμιση της μαχητικής ισχύος των Ενόπλων Δυνάμεων.
Ελλάδα – ΗΠΑ: H προοπτική απόκτησης F-35 και το χρονοδιάγραμμα
Όταν δόθηκε η ευκαιρία να προγραμματίσουμε έγκαιρα τη συμμετοχή μας στο πρόγραμμα, δεν το πράξαμε, αντίθετα το έπραξε η Τουρκία και μέχρι πριν λίγα χρόνια ο τρόμος του να βρίσκονται 100 F35 στην αυλή μας, χωρίς να συνυπολογίζουμε αυτά που θα έφεραν τα δύο αεροπλανοφόρα, ήταν υπαρκτός. Τώρα έρχεται η ωρίμανση του σχεδιασμού της Π.Α. που ξεκίνησε από το 2017 και απλά ανέμενε το δημοσιονομικό χώρο, ενώ στο μεσοδιάστημα θα έχουν αποφέρει καρπούς και όλα εκείνα τα μικρά και μεγάλα προγράμματα που είναι σε εξέλιξη. Προς το τέλος της δεκαετίας το F35 θα είναι η νέα πραγματικότητα στους ουρανούς του Αιγαίου ευτυχώς αυτή τη φορά από τη σωστή πλευρά και μαζί με τα Rafale, τα Viper, τα εκσυγχρονισμένα F-16 BL50 και τα Μ2000-5 θα διασφαλίζουν την ειρήνη και τη σταθερότητα σε όλο τον ζωτικό ελληνικό χώρο. Αίεν Υψικρατείν!
