To παρόν άρθρο δημοσιεύτηκε στο blog μας στις 11/6/2017, και είχε μεγάλη απήχηση. To αναδημοσιεύουμε προκειμένου να απαντήσουμε σε αρκετά ερωτήματα με απλό και άμεσο τρόπο, καθώς βλέπουμε ότι η τελική υπογραφή δεν έρχεται, και κάποιοι έχουν διάφορες “ιδέες”…
Εδώ και αρκετό καιρό, το πρόγραμμα της αναβάθμισης των μαχητικών F-16 είναι στην πρώτη γραμμή της αμυντικής επικαιρότητας. Είναι ίσως το μόνο πρόγραμμα της πολεμικής αεροπορίας τα τελευταία χρόνια, το οποίο έχει τύχει τόσο ισχυρής υποστήριξης από τους επιτελείς της. Απλά δεν έχει τύχει τόσο υψηλής “δημοσιότητας”, όσο ίσως το ανύπαρκτο πρόγραμμα της προμήθειας των F-35, που το θυμηθήκαμε όταν τα -ξανά- παρήγγειλε μαχητικά 5ης γενιάς η Τουρκία. Το πρόγραμμα της αναβάθμισης των F-16 δεν είναι απλά πρώτης προτεραιότητας, είναι καθοριστικής σημασίας για την διατήρηση μιας στοιχειώδους ισορροπίας πάνω από το Αιγαίο και την ικανότητα της ΠΑ να ανταπεξέλθει σε ένα σύγχρονο και απαιτητικό πεδίο της μάχης. Ας προσπαθήσουμε να βάλουμε όμως τα πράγματα με μια σειρά…
Τα μαχητικά F-16 ήταν αλλά και συνεχίζουν να είναι ο κορμός της πολεμικής αεροπορίας. Αυτή τη στιγμή στις τάξεις της υπηρετούν 155. Τα πλέον σύγχρονα είναι αυτά τα οποία αγοράστηκαν το 2005 επί κυβερνήσεως Κωσταντίνου Καραμανλή (F-16C Block52+ Adv), τα οποία φέρουν ραντάρ τύπου APG-68v9 και σύστημα ζεύξης δεδομένων τύπου Link 16 (ήταν και η τελευταία αγορά F-16). Πρέπει δε να τονίσουμε πως τα F-16 της τουρκικής πολεμικής αεροπορίας είναι πλέον στο επίπεδο των ελληνικών Blk52+ Adv, στο σύνολό τους με Link 16.
Φυσικά δεν ήταν λίγες οι φορές που υπήρξε αντίλογος από διάφορους “αρμόδιους” ή “εντελώς αναρμόδιους” στην Ελλάδα. Θα λέγαμε ότι είναι λογικό, καθώς ο εκσυγχρονισμός των F-16 είναι το μόνο πρόγραμμα που θα τρέξει σχεδόν “υποχρεωτικά”, καθώς όπως είπαμε είναι “μονόδρομος”. Έτσι κάποιοι θυμήθηκαν τα F-15, και τις τρομερές ικανότητές του στον πεδίο της μάχης. Φυσικά κανείς δεν τους είπε πως με τα χρήματα του εκσυγχρονισμού αγοράζουμε 12-14 καινούργια F-15 ή πως διαθέσιμα μεταχειρισμένα F-15 δεν υπάρχουν στις ΗΠΑ ούτε για δείγμα (και τα οποία ΑΝ τα παίρναμε, θα απαιτούσαν ΚΑΙ δομικό εκσυγχρονισμό, εκτός της εγκατάστασης νέου ραντάρ AESA).
Υπήρχαν και οι τελείως γραφικοί που δεν θέλουν κανέναν εξοπλισμό, “αρκετά φονικά” όπλα έχουμε, οπότε μπορούμε να βασιζόμαστε για την άμυνά μας στην καλοσύνη των γειτόνων μας, αλλά στο ΝΑΤΟ (“που δολοφονεί λαούς” ενίοτε) και τους Αμερικανούς.
Κάποιοι άλλοι επανέφεραν το τελείως ανύπαρκτο (ανυπόστατο στα όρια της “αερολογίας”) θέμα των ρωσικών υπερμαχητικών Su-35S. Προφανώς με την παράλληλη αντικατάσταση των F-4E από Su-34 (από την στιγμή που κάποιοι άρχισαν την πλάκα, ας την συνεχίσουμε εμείς)…
Ενώ άλλοι πρότειναν την χρήση των κονδυλίων στην αγορά ΝΜΑ (Rafale, Gripen, F-35 κοκ), χωρίς να καταλαβαίνουν πως με αυτό τον τρόπο ζητούν πολεμική αεροπορία 20-30 κύριων μαχητικών… Αν θέλουμε υψηλούς αριθμούς ικανών μαχητικών που θα μπορούν να εκτελέσουν τις αποστολές της ΠΑ στις δεκαετίες που θα έρθουν, χρειαζόμαστε τον εκσυγχρονισμό των F-16. Και τον χρειαζόμαστε ΤΩΡΑ.
Καθώς πολύ συζήτηση έχει γίνει τον τελευταίο καιρό για το Link 16 και την δικτύωση των μαχητικών, ειδικά από την ιστοσελίδα μας, θα πούμε ότι επιτρέπει την μεταφορά τακτικής εικόνας από έναν χρήστη σε έναν άλλο, χωρίς ανάγκη για “φωνητική περιγραφή”. Έτσι, ένα F-16 μπορεί να μοιράζεται την εικόνα που έχει στο ραντάρ του με ένα άλλο F-16, με μια φρεγάτα του ΠΝ, μια πυροβολαρχία MM40 Exocet, ενώ θα μπορεί αντίστροφα να “βλέπει” τι συμβαίνει γύρω του από ένα EMB-145 AEW. Σκεφτείτε την περίπτωση να πλησιάζει νησί του Αιγαίου ή τις μικρασιατικές ακτές με το ραντάρ εκτός λειτουργίας, ή χωρίς δυνατότητα απεικόνισης της τακτικής κατάστασης (λόγω του πολύ χαμηλού ύψους πτήσης), αλλά ο πιλότος να συνεχίζει να έχει πλήρη τακτική εικόνα του τι συμβαίνει στην περιοχή που τον ενδιαφέρει, ή και όλο το Αιγαίο. Είναι η ουσιώδης διαφορά του “ξέρω τι θα αντιμετωπίσω” με το “πλέω στο άγνωστο με βάρκα την ελπίδα”.
Τα ελληνικά οπλικά συστήματα που μπορούν να διασυνδεθούν στο Link 16 είναι τα F-16 (μετά τον εκσυγχρονισμό τους), τα EMB-145 AEW Erieye, τα Patriot, ενώ θα μπορούσαμε να προσθέσουμε κι άλλα όπως τις φρεγάτες του ΠΝ (όταν κι αν εκσυγχρονιστούν), τις πυροβολαρχίες αντιπλοϊκών πυραύλων κοκ. Τονίζουμε αρκετές φορες το θέμα EMB-145AEW,γιατί θεωρείται ένα σύστημα με πολύ καλές δυνατότητες, ειδικά στο εντοπισμό “δύσκολων” στόχων (ειδικά στις τελευταίες εκδόσεις του).
Το βασικότερο “συστατικό” του μελλούμενου εκσυγχρονισμού των F-16, είναι το ραντάρ τύπου AESA AN/APG-83 Scalable Agile Beam Radar (SABR). To τελευταίο μοιράζεται την τεχνολογία του ραντάρ του F-35, κι έχει ήδη επιλεγεί από την Κορέα και την Ταϊβάν (η είδηση εδώ) για την τοποθέτησή του στα F-16 των χωρών αυτών. Επίσης πρόσφατα και η USAF το επέλεξε για τα F-16 της ANG και της AFR (η είδηση εδώ).
Η εισαγωγή σε υπηρεσία ενός ραντάρ AESA σε μαχητικό αεροσκάφος στο Αιγαίο θα φέρει μια σημαντική “τροποποίηση” στην αεροπορική ισορροπία της περιοχής. Φυσικά και η τουρκική αεροπορία θα έχει “κάποιον” αριθμό F-35A με ικανότατο ραντάρ AESA AN/APG-81, αλλά ο κύριος όγκος των τουρκικών μαχητικών, τα 250+ F-16 θα είναι στο APG-68v9.
Αυτό φυσικά δεν σημαίνει ότι αύριο οι Τούρκοι δεν θα εγκαταστήσουν AESA και στα δικά τους μαχητικά (και μάλιστα σχετικά εύκολα), αλλά εκτίμησή μας είναι πως δεν θα το κάνουν. Θα προτιμήσουν ίσως να το κάνουν στο απώτερο μέλλον, προς το τέλος της επόμενης δεκαετίας, όταν η ASELSAN θα έχει πλέον στην γκάμα της ένα ικανό AESA GaN, αλλά αυτό είναι ακόμη σε -πρώιμη- ανάπτυξη (η είδηση εδώ).
Τα ελληνικά F-16, όταν εκσυχρονιστούν, δεν θα έχουν να ζηλέψουν τίποτα από άλλα μαχητικά 4,5 γενιάς. Θα χρειαστούν σίγουρα ένα νεότερο και ικανότερο σύστημα αυτοπροστασίας, αλλά αυτό μπορεί να προέλθει και από αναβάθμιση του ήδη υπάρχοντος, που άλλωστε ικανοποιεί την ΠΑ. Τα όπλα τους δεν θα διαφέρουν σημαντικά από αυτά που έχουν στο οπλοστάσιό τους σήμερα, πράγμα που σημαίνει αξιοποίηση όλων των -αιματηρών- επενδύσεων που έχουν γίνει μέχρι σήμερα στις αγορές οπλισμού.
Οι περισσότεροι θα αναρωτιούνται αν μπορούν τα εκσυγχρονισμένα F-16 (F-16V) να αντιμετωπίσουν τα F-35A της τουρκικής αεροπορίας. Η απάντηση είναι απλή, το F-35A είναι ένα αεροσκάφος 5ης γενιάς, το F-16V είναι 4,5ης. Το πρώτο μπορεί να προσεγγίζει αθόρυβα, με κορυφαίους αισθητήρες και συστήματα fusion των πληροφοριών, ο πιλότος του πολύ “άνετα” και ξεκούραστα να πλήττει τον αντίπαλο. Αλλά όπως έχουμε ξαναπεί το σύγχρονο πεδίο της μάχης δεν είναι μια απλή αερομαχία, ενός εναντίον ενός, που κερδίζει ο καλύτερος. Δεν είναι πλέον Spitfire vs Me-109, F-86 vs MiG-15, F-4C vs MiG-21F. Είναι ένα ολοκληρωμένο σύστημα αεράμυνας εναντίον ενός άλλου.
Τα σημερινά F-16 έχουν μικρες πιθανότητες επιβίωσης απέναντι σε ένα αντίπαλο που ανάμεσα στα άλλα υπερσύγχρονα οπλικά του συστήματα διαθέτει και F-35A, αυτό είναι ξεκάθαρο. Τα F-16V, με ένα πολύ ισχυρό και ικανό ραντάρ AESA, με Link 16 που θα λαμβάνει τακτική εικόνα από το ικανότατο ΕΜΒ-145 AEW Erieye (που με την σειρά του μπορεί επίσης να εκσυγχρονιστεί), με νέα όπλα (θα τα δούμε στην συνέχεια), και νέα συστήματα (κι αυτά αμέσως μετά θα τα δούμε) έχει πλέον αρκετές πιθανότητες να εντοπίσει αλλά και να πλήξει ένα μαχητικό stealth, ενώ θα έχει σημαντικά υπέρτερες ικανότητες απέναντι σε “άλλα” μαχητικά 4ης και 4,5ης γενιάς.
H Boeing έχει άποψη επί του συγκεκριμένου θέματος (το έχουμε αναλύσει εκτενώς εδώ). Τα μαχητικά 4,5ης γενιάς μπορούν να επιβιώσουν στην μάχη αν ισχύουν 3 (+ 1) κανόνες. Ισχυρό ραντάρ, ικανό σύστημα αυτοπροστασίας, και IRST (υπάρχει κι ένας τέταρτος, αλλά θα το συζητήσουμε στο τέλος). Το F-16V δεν έχει IRST, τα μόνα F-16 με ενσωματωμένο IRST είναι τα Block 60 των ΗΑΕ. Εκεί όμως έρχεται η ίδια η Lockheed Martin να δώσει την λύση “στο πρόβλημα που έχει δημιουργήσει η ίδια” στην ΠΑ με την δημιουργία του F-35.
Η λύση λέγεται Legion Pod, και ουσιαστικά περιέχει το αισθητήρα IRST21 των F/A-18E/F του αμερικανικού ναυτικού. Το τελευταίο είναι ένα υψηλής τεχνολογίας IRST με εκτεταμένες δυνατότητες αέρος-αέρος. Το σύστημα δεν έχει ακόμη υιοθετηθεί από κάποια αεροπορία, αλλά η λύση έχει πιστοποιηθεί στο F-16.
To παραπάνω βίντεο δείχνει τοποθετημένο το Legion Pod στην θέση του ατρακτιδίου σκόπευσης του LANTIRN. H τοποθέτηση του IRST σε πυλώνα, αν και αεροδυναμικά σαν λύση δεν είναι το βέλτιστη, εντούτοις είναι οικονομικά αποδεκτή, καθώς θα αγοραστούν όσα PODs απαιτούνται για τα αεροσκάφη αεράμυνας, ενώ τα αεροσκάφη με αποστολή κρούσης θα αξιοποιούν τα συστήματα στόχευσης του LANTIRN (ή ευελπιστούμε κάποιο άλλο ικανότερο σύστημα). Και το κερασάκι στην τούρτα, τα αεροσκάφη με PODs όπως το Legion, θα μπορούν να μοιράζονται την τακτική κατάσταση και τους στόχους που θα εντοπίζει το Legion μέσω Link 16!
Το άλλο θέμα είναι ο τρόπος με το οποίο το F-16V θα καταφέρει να πλήξει τον αντίπαλο. Σε μικρές αποστάσεις, ο IRIS-T είναι εξαιρετικά ικανός, ενώ μπορεί να συνδυαστεί με σκοπευτικό κράνους. Το πρόβλημα είναι περισσότερο σε μεσαίες αποστάσεις, καθώς ο αισθητήρας του AMRAAM θα έχει μεγάλο πρόβλημα (προφανώς) να εγκλωβίσει ένα αεροσκάφος με μειωμένο RCS. Εκεί βέβαια υπάρχει ένα debate καθώς από μικρή απόσταση κανένα αεροσκάφος δεν είναι αόρατο, αλλά μάλλον ο AMRAAM δεν θα είναι το όπλο επιλογής για ένα αεροσκάφος 5ης γενιάς.
Μια λύση είναι το MICA IR, αλλά το όπλο δεν είναι πιστοποιημένο στο F-16. H λύση στο ελληνικό πρόβλημα μπορεί να λέγεται Rafael Stunner. Ο τελευταίος έχει διπλό αισθητήρα, και μπορεί να εγκλωβίσει τον στόχο είτε με προηγμένο ενεργό αισθητήρα, είτε με υπέρυθρο. Ο πύραυλος έχει και σημαντικές αντιβαλλιστικές ικανότητες, ενώ θα μπορούσε να ήταν και υποψήφιος για μια αναβάθμιση των συστημάτων Patriot. Το όπλο είναι ανταγωνιστικό του ούτως ή άλλως πανάκριβου ΑΙΜ-120D (cost control εδώ).
Τα F-16V μπορούν να αξιοποιήσουν κι ένα πλήθος άλλων όπλων, που θα ήταν εξαιρετικά χρήσιμα στο ελληνικό οπλοστάσιο. Το σημαντικότερο από όλα είναι ο JSOW C-1, με αντιπλοϊκές δυνατότητες, που μπορεί να έχει διπλό ρόλο, είτε εναντίον στόχων ξηράς, είτε εναντίον πλοίων (πρόσφατη είδηση εδώ). Ο τελευταίος θα μπορούσε να ήταν η καλύτερη επιλογή για την αντικατάσταση των ΑΜ-39 όταν πλέον τα Mirage 2000EGM /BGM περάσουν στην ιστορία.
Αφήσαμε για το τέλος αυτό που είχαμε πει προηγουμένως, σαν το 4ο κανόνα προκειμένου τα αεροσκάφη 4,5ης γενιάς να είναι ικανά να αντιμετωπίσουν απειλές στο σύγχρονο πεδίο της μάχης. Αν διαβάσατε το άρθρο για την άποψη της Boeing, θα καταλάβατε ότι απαιτείται η συνεργασία με ένα μαχητικό 5ης γενιάς. Στην περίπτωσή μας το F-35, ή κάποιο άλλο μαχητικό που θα προέλθει μέσω κάποιας διαγωνιστικής διαδικασίας (αν και όπως έχουμε ξαναπεί, το F-35 είναι η μόνη επιλογή μαχητικού 5ης γενιάς στην Δύση).
Καθώς όμως το τελευταίο είναι ακόμη μια πολύ μακρινή πιθανότητα, η ΠΑ πρέπει να σχεδιάσει ένα μέλλον βασισμένη στα F-16V, στα Mirage 2000-5 και στα EMB-145 Erieye. Τα πρώτα πρέπει να προικιστούν με νέα ικανότερα όπλα (Stunner, JSOW C-1, Meteor, NSM), τα δεύτερα θα πρέπει να αποκτήσουν Link 16, ενώ τα τρίτα θα πρέπει να υποστούν έναν ελαφρύ εκσυγχρονισμό, ειδικά στην υπολογιστική ισχύ του ραντάρ τους (γιατί η εταιρεία ισχυρίζεται πως η επόμενη έκδοση μετά το Erieye έχει δυνατότητα εντοπισμού stealth στόχων).
Ελπίζουμε πως σε λίγες μέρες, μετά την επιτυχή (;) ολοκλήρωση της αξιολόγησης από την κυβέρνηση, θα ανοίξει ο δρόμος για τον εκσυγχρονισμό. Δεν γνωρίζουμε καμία λεπτομέρεια, ούτε για τον αριθμό των αεροσκαφών, ούτε για το εύρος του εκσυγχρονισμού. Πολύ φοβόμαστε πως κανείς δεν ξέρει, αφού τα οικονομικά μας είναι στην κατάσταση που όλοι ξέρουμε, και προφανώς κανείς δεν μπορεί να κάνει σταθερούς υπολογισμούς. Το μόνο που κάνουμε είναι να ελπίζουμε. Γιατί ο πλέον ανώδυνος αφοπλισμός, είναι η εγκατάλειψη των εξοπλισμών.
