Vostok 2018: Γιατί είναι τόσο σημαντικά για την Ρωσία και την Κίνα και πονοκέφαλος για όλους τους άλλους

Τα μεγαλύτερα γυμνάσια στην σύγχρονη ιστορία της Ρωσίας ξεκίνησαν με την… φιλική συμμετοχή επιλέκτων κινεζικών δυνάμεων που αναπτύχθηκαν σιδηροδρομικώς στο πεδίο ασκήσεων Τsugol στην περιοχή της Τρανσ-Βαϊκάλης. Από τις 16 Αυγούστου ο Λαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός της Κίνας χρησιμοποίησε 28 στρατιωτικά τραίνα για να ολοκληρώσει την ανάπτυξη ανδρών και μέσων της Διοίκησης Βορείου Θεάτρου Επιχειρήσεων στην ανατολική Ρωσία.

Σύμφωνα με τις διαθέσιμες πληροφορίες, οι Κινέζοι λαμβάνουν μέρος στην άσκηση Vostok 2018 με 3.200 αξιωματικούς και στρατιώτες, περισσότερα από 900 άρματα και τεθωρακισμένα οχήματα διαφόρων τύπων, έξι μαχητικά/βομβαρδιστικά Xian JH-7 Flying Leopard (κωδ. ονομασία ΝΑΤΟ, Flounder) και 24 ελικόπτερα –έξι Mi-171 που αγοράσθηκαν από την Ρωσία το 2014 και κάνουν για πρώτη φορά την εμφάνισή τους σε μεγάλη άσκηση, εννέα εξοπλισμένων Harbin Ζ-9 και εννέα επιθετικών Ζ-19, βασισμένων στο Eurocopter Dauphin.

«Πρώτη φορά έχω την εμπειρία μιας ανάπτυξης τέτοιας κλίμακας. Προηγουμένως αναπτύσσαμε δυνάμεις μικρής κλίμακας μεταξύ εκπαιδευτικών περιοχών εντός της χώρας» λέει χαρακτηριστικά ο Λοχαγός Τσαν Λέι, Ίλαρχος σε μια σύνθετη Τεθωρακισμένη Επιλαρχία. Για τους περισσότερους από τους συμμετέχοντες Κινέζους είναι η πρώτη φορά που περνούν τα σύνορα της Κίνας, ένα τεστ τόσο για το προσωπικό όσο και το υλικό. Δεν είναι το μόνο πρωτοποριακό στην συγκεκριμένη άσκηση.
Μπορεί ο αριθμός των κινεζικών δυνάμεων να είναι σταγόνα στον ωκεανό συγκριτικά με την ρωσική συμμετοχή –300.000 άνδρες, 36.000 άρματα και τεθωρακισμένα οχήματα και σχεδόν 1.000 αεροσκάφη, ελικόπτερα και drones συν 80 πλοία από δύο ρωσικούς Στόλους– όμως είναι μια μοναδική ευκαιρία για τον Λαϊκό Απελευθερωτικό Στρατό να ασκηθεί στην κινητική άμυνα και την αντεπίθεση, μαθαίνοντας από την ρωσική πολεμική εμπειρία στην Συρία. Και αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για έναν στρατό που έχει να πολεμήσει από τα τέλη της δεκαετίας του ’70, με αντίπαλο τότε το Βιετνάμ.
Οι Ρώσοι έχουν ήδη καταρτίσει εκπαιδευτικά εγχειρίδια για τις Στρατιωτικές Ακαδημίες με τα διδάγματα που απεκόμισαν από τις επιχειρήσεις τους στην Συρία και φέρονται διατεθειμένοι να μοιρασθούν, τουλάχιστον κάποια από αυτά, με τους Κινέζους. Και αυτό από μόνο του λέει πολλά, αν αναλογισθεί κανείς ότι μέχρι πρόσφατα τα γυμνάσια «Βαστόκ» (Ανατολή) πραγματοποιούντο έχοντας ως αντίπαλο στα σενάρια των ασκουμένων δυνάμεων την Κίνα.
 
Ο εχθρός του εχθρού μου φίλος μου

Το μήνυμα που στέλνει η κινεζική συμμετοχή στην ρωσική άσκηση είναι πολύ δυνατό για να αγνοηθεί. Η προσέγγιση και σύσφιξη των σχέσεων δύο αντίπαλων, στο παρελθόν, υπερδυνάμεων, δείχνει, κυρίως στις ΗΠΑ, ότι το γεωπολιτικό παιχνίδι δεν είναι πια προνόμιο ενός –εάν ήταν ποτέ στην πραγματικότητα. Υπενθυμίζεται ότι Ρωσία και Κίνα έχουν πραγματοποιήσει και άλλες κοινές ασκήσεις την τελευταία δεκαετία στο πλαίσιο της Οργάνωσης για την Ασφάλεια και Συνεργασία της Σαγκάης ενώ το 2012 στις ασκήσεις αυτές προστέθηκαν και ναυτικές δυνάμεις, με ρωσικές και κινεζικές μονάδες να ασκούνται στην Μεσόγειο, την Βαλτική, την Νότια και την Ανατολική Σινική Θάλασσα.
Οι ρωσοκινεζικές ασκήσεις μεγαλώνουν σε κλίμακα και εξειδίκευση, μαρτυρώντας την σταδιακή βελτίωση των σχέσεων των δύο χωρών σε στρατιωτικό επίπεδο. Όμως τα γυμνάσια Vostok 2018 περνούν την διμερή συνεργασία σε ένα εντελώς νέο επίπεδο αφού, αντίθετα με προηγούμενες ασκήσεις, δεν είναι διεθνή γυμνάσια αλλά ρωσική εθνική άσκηση. Για την ακρίβεια, είναι η πρώτη φορά στην ιστορία που η Ρωσία προσκαλεί μια χώρα εκτός του Συμφώνου Συλλογικής Ασφάλειας να συμμετάσχει σε στρατηγική άσκηση.
Οι «στρατηγικές ασκήσεις» που διεξάγει σε ετήσια βάση ο ρωσικός Στρατός μετά τις μεταρρυθμίσεις που αποσκοπούσαν στον εκσυγχρονισμό του σε μέσα και επιχειρησιακά δόγματα, έχουν ως στόχο την δυνατότητα της Μόσχας να αποκρούσει μια ενδεχόμενη εξωτερική επίθεση. Η Κίνα έχει να κερδίσει πολύτιμη εμπειρία καθώς ο Λαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός βρίσκεται ακόμη στην διαδικασία απόκτησης πείρας συνδυασμένων επιχειρήσεων που θα τον καταστήσουν μια μοντέρνα μάχιμη δύναμη.

Αυτή η πείρα θα της φανεί ιδιαίτερα χρήσιμη στα «ανοικτά μέτωπα» που έχει το Πεκίνο: την διασφάλιση της κυριαρχίας του στην διαφιλονικούμενη Νότια Σινική Θάλασσα και το ζήτημα της Ταϊβάν. Αμφότερα μπορεί να απαιτήσουν αληθινή στρατιωτική εμπλοκή κινεζικών δυνάμεων στο μέλλον και η Κίνα θέλει να είναι βέβαιη ότι θα επικρατήσει.
Το μήνυμα των γυμνασίων Vostok 2018 είναι πολλαπλό, όπως και οι αποδέκτες του. Η μυστικότητα που καλύπτει το σενάριο, το πραγματικό μέγεθος των ασκουμένων δυνάμεων –οι αριθμοί που δίδονται προέρχονται από την ρωσική πλευρά– η κινεζική συμμετοχή και η πρόσκληση που απηύθυνε η Μόσχα στην Τουρκία να μετάσχει κι αυτή, θα κρατήσουν απασχολημένους για καιρό τους άμεσα ενδιαφερόμενους. Επίσης δεν θα πρέπει να υποβαθμιστεί η φιλοδοξία της Μόσχας να διαδραματίσει ρόλο στα δρώμενα στην Κορεατική Χερσόνησο και η επιθυμία Ρωσίας και Κίνας να αναπτύξουν δυνατότητες που θα τους επιτρέψουν την (ταχεία) προβολή στρατιωτικής ισχύος στην Μέση Ανατολή, την Αφρική και αλλού.
 
Memo προς ΗΠΑ: στο παιχνίδι υπάρχουν και άλλοι παίκτες

Πολλαπλοί είναι και οι αποδέκτες του μηνύματος. Η Ιαπωνία, παραδείγματος χάρη, βλέπει με ανησυχία την Κίνα να επεκτείνει την επιρροή της στην περιοχή συμφερόντων της «ακονίζοντας» τις ικανότητες των ενόπλων της δυνάμεων για να υποστηρίξει και στρατιωτικά τις διεκδικήσεις της εάν χρειασθεί. Παράλληλα, η Μόσχα διαμηνύει στο Τόκυο ότι ενδεχομένως θα πρέπει να αναθεωρήσει ολόκληρη την πολιτική της απέναντι στην Ρωσία που μέρα με την μέρα ανακτά την χαμένη δύναμή της. Το ίδιο και άλλες χώρες στην περιοχή.

Όμως τα μεγαλύτερα στρατιωτικά γυμνάσια από την εποχή της Σοβιετικής Ένωσης αποσκοπούν κυρίως στο να περάσουν ένα σαφές μήνυμα σε έναν βασικό αποδέκτη: τις Ηνωμένες Πολιτείες. Ρωσία και Κίνα δεν είναι πια αντίπαλοι αλλά, τουλάχιστον προς το παρόν, εταίροι που προσβλέπουν σε μια συνεργασία στρατηγικά ωφέλιμη και για τις δύο χώρες. Και όσο πιέζονται από τις ΗΠΑ, τόσο η συνεργασία αυτή θα γίνεται στενότερη σε στρατιωτικό επίπεδο.
Τα γυμνάσια Vostok 2018 δεν είναι παρά πρόβα για ένα πόλεμο ευρείας κλίμακας, επιδεικνύοντας την δυνατότητα της Μόσχας να κινητοποιεί ταυτόχρονα και γρήγορα μεγάλες συνδυασμένες δυνάμεις, ενδεχομένως από κοινού με την Κίνα. Η συνάσκηση ρωσικών και κινεζικών δυνάμεων ίσως θυμίζει Ψυχρό Πόλεμο (πριν τα σπάσουν οι Σύντροφοι) όμως τότε οι «παίκτες» του γεωπολιτικού παιχνιδιού πρόσεχαν παρά πολύ μην προκαλέσουν κάνοντας κάποια λάθος κίνηση.

 
Και αυτό θέλουν Ρωσία και Κίνα να θυμίσουν στις ΗΠΑ και τους συμμάχους τους. Ότι στον κόσμο πλέον δεν υπάρχει μόνο μια υπερδύναμη.
Η Ρωσία προσπαθεί να πάρει την θέση που θεωρεί πως της ανήκει ενώ η Κίνα κάνει σταθερά σημαντικά βήματα σε διάφορους τομείς, θέλοντας να ξεφύγει από το στερεότυπο της «δύναμης των μαζών». Γι’ αυτό και η προσέγγιση των δύο χωρών σε επίπεδο στρατιωτικής συνεργασίας έχει μια ιδιαίτερη δυναμική. Υπό το πρίσμα αυτό, τα φετινά γυμνάσια Vostok είναι πολύ πιο μεγάλα και πολύ πιο σημαντικά απ’ ότι νομίζουμε.
Αλέξανδρος Θεολόγου 
 
Στο προσεχές τεύχος μας (ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2018) σας προσκαλούμε να διαβάστε ένα μεγάλο άρθρο αφιέρωμα σε ένα άλλο σημαντικό γεγονός σινο-ρωσικής στρατιωτικής προσέγγισης, τις ασκήσεις Aviadarts 2018, τις οποίες η Π&Δ είχε μοναδική πρόσβαση στις δυο εβδομάδες που διήρκεσαν το περασμένο καλοκαίρι, από τη βάση Ryazan-Dyagilevo. Μην το χάσετε!