Την Πέμτη 3 Νοεμβρίου, στο πλαίσιο του διεθνούς ναυτικού συνεδρίου MAST Med 2022 που έγινε στην Αθήνα, το περιοδικό ΠΤΗΣΗ και οι ιστοσελίδες μας, ptisidiastima.com & navaldefence.gr έκαναν ένα αναλυτικό webinar, με ταυτόχρονη αναμετάδοση διαδικτυακά, για το κρίσιμο θέμα της αναβάθμισης των φρεγατών ΜΕΚΟ του Πολεμικού μας Ναυτικού. Ένα πρόγραμμα που θα προσφέρει στα αξιόλογα και αξιόμαχα σκάφη, την ανανέωση που χρειάζονται ώστε να υπηρετήσουν ακόμη αρκετά χρόνια.
Στο πρώτο μέρος του webinar, συμμετείχαν 5 Αντιναύαρχοι ε.α., όλοι τους με μεγάλη εμπειρία στις φρεγάτες του Ναυτικού, οι οποίοι με τις εισηγήσεις τους έδωσαν πολύτιμη πληροφορία για το όλο ζήτημα. Ας δούμε εδώ τι είπε, ο Αντιναύαρχος ε.α. κ. Δημήτριος Καβουλάκος:
«Καταρχάς να ευχαριστήσω το MAST Med και την «ΠΤΗΣΗ» για την ευκαιρία να τοποθετηθούμε για ένα θέμα που είναι στην καρδιά μας και μας ανησυχεί. Για το αν θα γίνει δηλαδή η αναβάθμιση.
Η παρουσίαση μου βασίζεται -θα ήθελα να ξεκαθαρίσω- σε ανοιχτές πηγές, σε στοιχεία που γνωρίζουμε όλοι, στα οικονομικά μεγέθη που γνωρίζουμε όλοι. Δεν είναι δηλαδή το διαβαθμισμένο υλικό που γνωρίζουν τα γενικά επιτελεία.
Αρχικά κρίνω σκόπιμη μια γνωριμία με τις ΜΕΚΟ. Όταν ήρθαν οι ΜΕΚΟ είμαστε μια γενιά μετά από τις S. Έχω υπηρετήσει όλα μου τα χρόνια σε φρεγάτες, με την εξαίρεση του μικρού κυβερνητικού. Φρεγάτες S στην αρχή τους, στην ΜΕΚΟ ως επιχειρήσεις και μετά ως κυβερνήτης. Έχω ανησυχήσει για την υποστήριξή τους ως Αρχιεπιστολέας φρεγατών και έχω νιώσει και την επιχειρησιακή τους ηχώ στο πεδίο και τις ανάγκες τους ως διοικητής Α’ μοίρας.
Τα πλοία όταν ήρθαν είχαν ενσωματώσει την εμπειρία που είχαμε αποκτήσει ήδη από τις S. Δηλαδή το κλιμάκιο σχεδιασμού και παραλαβής -δεν ήμουν εγώ μέλος σε αυτό, μην θεωρηθεί ότι ευλογώ τα γένια μου- είχε πάρει όλη την εμπειρία που είχαμε από τις S και την είχε βάλει στις αλλαγές που έγιναν στα πλοία στην Γερμανία. Μάλιστα, -κατά την άποψή μου επίσης- η ελληνική είναι η πιο επιτυχημένη έκδοση ΜΕΚΟ στον τομέα της. Μπορώ να πω ότι μου έκανε εντύπωση ότι ερχόμενος σαν ηλεκτρολόγος μηχανικός από το Monterey, ως επιχειρησιακός χρήστης είδα θεωρίες, αλγορίθμους και μεθόδους που τις μάθαινα στο θρανίο, να εφαρμόζονται στο πεδίο. Το οποίο μας έδινε ένα πάρα πολύ μεγάλο πλεονέκτημα.
Τα όπλα ήταν πρωτοποριακά, ξαναγυρίσαμε σε ένα μοντέρνο πυροβόλο 5”, γεγονός που δίνει επίσης πολύ μεγάλες επιχειρησιακές δυνατότητες. Είχαμε κάθετο εκτοξευτή NSS (NATO Sea Sparrow) που μετά έγινε ESSM, και με μεγαλύτερο αριθμό έτοιμων βλημάτων. Είχαμε δύο Phalanx έκκεντρα. Και αυτό ήταν μια πρωτοπορία για την εποχή. Και είχαμε επίσης και κατευθυνόμενα βλήματα για το ελικόπτερο. Το ελικόπτερο φυσικά ήταν το προχωρημένο για την εποχή του S70. Στην πρόωση και ενέργεια, είχαμε το συνδυασμό diesel και στροβίλου, και μάλιστα στροβίλου που υπήρχε σε πάρα πολύ μεγάλους αριθμούς διεθνώς, ο LM2500. Και είχαμε και κινητήρες diesel οι οποίοι μειώνουν την κατανάλωση σε συνήθη πλου, καθώς μια από τις ανησυχίες που έχει ένας κυβερνήτης ή ένας διοικητής είναι να κρατάει πάντα το πλοίο του ή τα πλοία του ανεφοδιασμένα. Οι καταναλώσεις των ΜΕΚΟ στο πεδίο ήταν πολύ χαμηλότερες σε σχέση με άλλα πλοία που είχαν δύο στροβίλους κ.ο.κ.
Ακόμη όσον αφορά τον έλεγχο βλαβών, άλλη μια αγωνία ενός επιτελούς, ενός κυβερνήτη ή ενός διοικητή και του προσωπικού που επιβαίνει. Οι ΜΕΚΟ έχουν πάρα πολλές εναλλακτικές λύσεις, πολύ περισσότερες από τις εξαιρετικές S.
Έχοντας λοιπόν αυτήν πλατφόρμα στα χέρια μας πάμε στην επόμενη μέρα και λέμε ποια είναι η προοπτική ενός εκσυγχρονισμού; Καταρχάς, πριν την προοπτική να πω τα μαθήματα που πήραμε από τις ΜΕΚΟ. Μαθήματα που απορροφήσαμε και βελτιώσαμε στην πορεία.
Είναι ότι συσκευές και όπλα που δεν έχουν άλλα Ναυτικά, δύσκολα τα κρατάς επιχειρησιακά ικανά. Ακόμη, όσο προχωρημένη και να είναι μια ναυπηγική σχεδίαση, ο χώρος που έχεις για μελλοντικούς εκσυγχρονισμούς και αναβαθμίσεις είναι πάντοτε σημαντικός. Και αυτός ο «χώρος» είναι εντός εισαγωγικών, δηλαδή είναι το growth margin. Ενώ ο συνδυασμός, ξαναλέω, diesel και στροβίλων δίνει πάρα πολλές δυνατότητες.
Ακούω πάρα πολύ συχνά να μιλάμε για το περιβάλλον του Αιγαίου, ενώ το περιβάλλον που πρέπει να μιλάμε είναι της Ανατολικής Μεσογείου. Η Ανατολική Μεσόγειος είναι το σπίτι μας και το Αιγαίο είναι ίσως το εικονοστάσι του σπιτιού μας. Εκεί οι καταναλώσεις είναι ιδιαίτερα σημαντικές. Το πυροβόλο 5’’ επαναλαμβάνω, μας έδωσε πάρα πολλά επιχειρησιακά πλεονεκτήματα. Και θυμάμαι και τι είχε πει ένας Αμερικανός ναύαρχος για τις ΜΕΚΟ. Ότι του αρέσουν σαν πλοία, διότι για να κάνει αυτά που προσφέρουν, πρέπει να βάλει είτε δύο φρεγάτες τύπου Perry ή ένα αντιτορπιλικό Arleigh Burke. Ένα Burke που θα κάνει πολύ λιγότερα από αυτά που πρέπει ή δύο Perry μαζί. Επίσης, οι συσκευές ESM/ECM που είχαν τα πλοία και το σύστημα τακτικών υποκλοπών/τακτικών επικοινωνιών δίνει τεράστια επιχειρησιακά πλεονεκτήματα. Και ο κανόνας «για κάθε έναν στη θάλασσα χρειάζονται τρεις στη ξηρά», δεν είναι υπερβολή. Ειδικά όταν μιλάς για εξελιγμένα συστήματα και πλατφόρμες.
Και το άλλο που θα κρατήσω, είναι οι προτάσεις ανθρώπων με εμπειρία στις επιχειρήσεις, στη συντήρηση, υποστήριξη, εκπαίδευση και στελέχωση είναι συνήθως σωστές και μακροπρόθεσμα γλυτώνουν χρήμα και πόρους.
Ποια θα είναι η προοπτική για τον εκσυγχρονισμό των ΜΕΚΟ: Τέσσερεις φρεγάτες εκσυγχρονίζονται είτε με επισκευές, είτε με αναβαθμίσεις, είτε με αντικαταστάσεις για να δώσουν έναν ορίζοντα χρήσης 15-20 χρόνια. Γιατί η διακύμανση των πέντε ετών; Διότι η χρήση και το είδος του εξοπλισμού, το είδος του εκσυγχρονισμού μπορεί να μειώσει ή να αυξήσει έναν ορίζοντα. Ο εκσυγχρονισμός θα προσφέρει τέσσερεις φρεγάτες με κόστος λιγότερο από μία FDI. Οι κατασκευαστές του πλοίου και των βασικών συστημάτων του εξακολουθούν να είναι οντότητες και έχουν εμπειρία, είτε από εκσυγχρονισμούς, είτε από αναβαθμίσεις των συστημάτων. Το πρόγραμμα μπορεί να «τρέξει» παράλληλα με τις FDI, γιατί ο παράγων χρόνος είναι πολύ σημαντικός. Και συστήματα όπως ελικόπτερα, όπλα, μη επανδρωμένα σκάφη κ.ο.κ. που θα υπάρχουν και σε άλλα πλοία μπορούν να παραγγελθούν ομαδικά, ώστε να έρθουμε πάλι σε οικονομίες κλίμακος.
Δείτε τώρα ΖΩΝΤΑΝΑ το webinar της ΠΤΗΣΗΣ για τον εκσυγχρονισμό των φρεγατών MEKO
Μέρος της εμπειρίας μου ήταν να παρακολουθώ τη Δομή Δυνάμεων. Δηλαδή το δυναμικό πλοίων που πρέπει να έχεις για να εκτελέσεις την αποστολή σου. Αυτή λοιπόν είναι 12 φρεγάτες και 6 κορβέτες. Με ποιες πιστώσεις ξέρουμε μέχρι στιγμής; Ξέρουμε ότι έχουμε διαθέσιμες μετά την παραγγελία των FDI 2,2 δις. Ξέρουμε ότι σε περίπτωση που πάρουμε και τέταρτη FDI αυτό το ποσό θα μειωθεί σε 1,1 – 1,5 δις. Με άλλα λόγια έχουμε από 2,2 έως 1,1-1,5 δις για ΜΕΚΟ και κορβέτες.
Αν κοιτάξουμε την πάνω στήλη στο γράφημα, το 2022 έχουμε 3 φρεγάτες S που δεν έχουν υποστεί εκσυγχρονισμό, 6 εκσυγχρονισμένες και 4 ΜΕΚΟ. Το 2026 οι 3 μη εκσυγχρονισμένες S, λογικά, θα είναι παροπλισμένες για να πάρουμε τις FDI. Θα εξακολουθήσουμε να έχουμε τις 6 εκσυγχρονισμένες S και 4 ΜΕΚΟ. Και το 2027, ίσως να έχουμε και την 4η FDI, γεγονός που θα βγάλει άλλη μία εκσυγχρονισμένη S και πάλι 4 ΜΕΚΟ. Το 2030, ξέρουμε ότι θα έχουμε 3-4 FDI και οι εκσυγχρονισμένες S θα είναι, κατά πάσα πιθανότητα, 0, καθώς κάποιες θα πλησιάζουν τα 50 έτη ζωής. Και φυσικά θα έχουμε τις 4 ΜΕΚΟ, εφόσον εκσυγχρονιστούν. Χωρίς εκσυγχρονισμό τα διαθέσιμα, επιχειρησιακά ικανά πλοία -και δεν εννοώ πλοία που πλέουν, εννοώ πλοία που επιχειρούν και πολεμούν- κατά πάσα πιθανότητα θα είναι πολύ λιγότερα.
Και έχουμε και έναν αριθμό για 3 κορβέτες από αυτά που ακούμε. Για προτάσεις εταιρειών και συμμετοχή της Ελλάδος στο πλάνο για την ευρωπαϊκή κορβέτα. Που εκεί, ναι μεν, σχεδιαστικά ίσως δεν μπορούμε να κάνουμε τόσο βαθιά πράγματα, αλλά έχουμε τεχνογνωσία και εμπειρία για να μπορέσουμε να αναλάβουμε συγκεκριμένους τομείς. Άρα, αν κοιτάξουμε την κάτω στήλη, που λέει ότι πρέπει να έχουμε 18 φρεγάτες ή κορβέτες, βλέπουμε ότι το 2030 θα έχουμε από 4-8 φρεγάτες -αν γίνουν όλα- και ίσως 3 κορβέτες.
Θα πάω στην επόμενη, κρατώντας όλες τις στήλες αριστερά, και θα μιλήσουμε για το 2040. Γιατί όλα αυτά τα προγράμματα δεν είναι super market. Δε λες «θέλω να πάρω κάτι τώρα» και υπάρχει σε ράφια. Παραγγέλνονται, δεσμεύονται πιστώσεις και αποφασίζονται πάρα πολλά πράγματα. Το περιβάλλον της AUKUS, δηλαδή μιας συνθήκης που οδήγησε τις δύο πλευρές, Γαλλία και Ελλάδα, να προχωρήσουν σε συνεργασία δεν επαναλαμβάνεται συνέχεια. Ή τουλάχιστον δεν θα μπορούμε να ελπίζουμε ότι θα είμαστε τόσο τυχεροί. Βλέπουμε λοιπόν, ότι το 2040 θα έχουμε 4-8 φρεγάτες -με αυτά που ξέρουμε- και 3 κορβέτες. Ή μόνο 3-4 φρεγάτες αν δεν εκσυγχρονιστούν οι ΜΕΚΟ καθώς δεν θα κρατήσουν μέχρι το 2040. Και εφόσον δεν έχουμε και 4η FDI θα είμαστε με 3 φρεγάτες. Αυτά ξέρουμε. Επί ενός συνόλου 18 πλοίων.
Τι σημαίνει αυτό; Καταρχάς θέλει ορισμένα ερωτηματικά, ορισμένα συμπεράσματα και ορισμένες προτάσεις. Ποια είναι η βέλτιστη χρησιμοποίηση πόρων για να μπορέσουμε να έχουμε το ναυτικό που θέλουμε; Πως θα διατηρήσουμε την «κρίσιμη μάζα» και τι σημαίνει «κρίσιμη μάζα»; Σημαίνει ικανό αριθμό πλοίων στο πεδίο. Με άλλα λόγια, καλύτερο πλοίο είναι το καλύτερο πλοίο που μπορείς να αποκτήσεις, να συντηρήσεις, να επιχειρήσεις και να διατηρήσεις στο πεδίο σε ικανούς αριθμούς. Αν οι αριθμοί δεν βγαίνουν οι επιχειρήσεις ναυαγούν. Οι νέες ανατρεπτικές τεχνολογίες όπως είδαμε στο συνέδριο, αυτό που λέμε καινοτομία, ήδη αλλάζει το πεδίο και επιτρέπουν πράγματα που πριν ίσως και από πέντε χρόνια να μην μπορούσαμε να τα σκεφτούμε.
Οι ΜΕΚΟ είναι κρίκος της αλυσίδας της Δομής Δυνάμεων του Ναυτικού μας και ως τέτοιος πρέπει να αντιμετωπίζεται. Εάν κοπεί αυτός ο κρίκος, η αλυσίδα είναι μισή. Και θα πρέπει επίσης να θυμηθούμε ότι είναι το 1/3 του δυναμικού των φρεγατών και κοντά στο 1/4 του δυναμικού των μεγάλων πλοίων επιφανείας του Π.Ν. Και αν δεν υπάρχουν πλοία να σηκώσουν το βάρος μαζί με τις FDI ακόμη και οι FDI θα καταρρεύσουν. Διότι θα δουλεύουν με υψηλό επιχειρησιακό τέμπο, θα αυξηθούν οι ανάγκες υποστήριξης ανταλλακτικών κ.ο.κ. Αν θα βρεθούν.
Επομένως, ελλείψει άλλου ναυτικού προγράμματος ο εκσυγχρονισμός των ΜΕΚΟ είναι μονόδρομος. Τι εννοώ ελλείψει άλλου ναυτικού προγράμματος; Κανονικά, με τον στόλο που έχουμε, θα έπρεπε να διαθέταμε ένα ναυτικό πρόγραμμα που σταδιακά να δίνει αυτό που είδαμε για τις φρεγάτες, 12 πλοία σε έναν αριθμό 10-15 ετών. Δεν έχουμε όμως τέτοιο. Ξέρουμε μόνο ότι θα έχουμε 3 ή 4 FDI. Άρα αυτές θα επιχειρήσουν με κάποιο άλλο πλοίο. Με ποιο;
Η συνέχεια στο Naval Defence
