Tου Βασίλη Νέδου, από την Καθημερινή
Όχι μέχρι νεωτέρας λέει η Αθήνα στο αίτημα των Βαλτικών Χωρών (Εσθονία, Λετονία, Λιθουανία) για συμμετοχή της Ελλάδας στην επιτήρηση του εναερίου χώρου
Οι αυξημένες υποχρεώσεις της Πολεμικής Αεροπορίας (ΠΑ) στην επιτήρηση του εναερίου χώρου χωρών των Βαλκανίων αποτελούν τον κύριο λόγο που υποχρεώνει την Αθήνα να απαντήσει αρνητικά στην παρούσα φάση στο αίτημα εταίρων από την περιοχή της Βαλτικής για τη στάθμευση μαχητικών F-16. Συγκεκριμένα, η Λιθουανία και η Εσθονία είχαν καταθέσει αίτημα στην Αθήνα για την εξέταση της δυνατότητας μεταστάθμευσης F-16 στην επικράτεια της μιας ή της άλλης χώρας, με σκοπό την πραγματοποίηση αποστολών επιτήρησης του εναερίου χώρου και των τριών χωρών της Βαλτικής (περιλαμβανομένης της Λετονίας, η οποία παρεμβάλλεται). Οι βαλτικές χώρες δεν διαθέτουν μαχητικά αεροσκάφη, ως εκ τούτου ο εναέριος χώρος τους επιτηρείται από άλλα κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ, με βασικό στόχο την προστασία τους από την πιο ουσιαστική απειλή κατά της Συμμαχίας, τη Ρωσία. Στην ευρύτερη περιοχή έχουν, μάλιστα, κατά καιρούς γίνει αναχαιτίσεις ρωσικών μαχητικών, ιδίως πάνω από τη Βαλτική.
Οι συζητήσεις ανάμεσα σε Αθήνα και βαλτικές χώρες αφορούν, βεβαίως, αποστολή επιτήρησης εναερίου χώρου (Air policing) του ΝΑΤΟ, στην οποία συμβάλλουν τα κράτη-μέλη ανάλογα με τις δυνατότητές τους. Επιπλέον, η Ελλάδα επικαλείται τον αυξημένο φόρτο εργασίας της Π.Α. στο Αιγαίο και στην περιοχή ευθύνης της. Ενώ, επιπλέον, η Π.Α. έχει φέτος ήδη διοργανώσει και συμμετάσχει σε δύο ασκήσεις που απαιτούσαν τεράστια επιχειρησιακή προσπάθεια αλλά και οργανωτικό κόστος. Υπενθυμίζεται ότι πριν από λίγες ημέρες στην Ανδραβίδα διοργανώθηκε η νατοϊκή άσκηση «Ramstein Flag ’24», ενώ η Π.Α. έστειλε συνολικά τέσσερα F-16 και δύο C-130 στην ινδική άσκηση «Tarang Shakti» κατά το πρώτο δεκαπενθήμερο του Σεπτεμβρίου.
H Πολεμική Αεροπορία έχει στην παρούσα φάση αυξημένες υποχρεώσεις, καθώς «περιπολεί» σε Αλβανία, Μαυροβούνιο, Βόρεια Μακεδονία, ενώ σύντομα θα προστεθεί και η Βουλγαρία.
Μαχητικά αεροσκάφη της Π.Α. (κατά κανόνα F-16) ήδη έχουν την ευθύνη επιτήρησης των εθνικών εναερίων χώρων της Αλβανίας, του Μαυροβουνίου και της Βόρειας Μακεδονίας, ενώ εντός των πρώτων μηνών του 2025 η αποστολή αυτή στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ θα επεκταθεί και στη Βουλγαρία. Η ευθύνη για την επιτήρηση του εναέριου χώρου των τριών κρατών των Δυτικών Βαλκανίων μοιράζεται μεταξύ Ελλάδας και Ιταλίας, με αεροσκάφη να πετούν πάνω από αυτές τις χώρες κάθε 15 ημέρες. Η «Κ» είχε αποκαλύψει εγκαίρως (Ιούνιος 2023) το αίτημα της Σόφιας μέσω του ΝΑΤΟ για τις πτήσεις επιτήρησης πάνω από τη Βουλγαρία. Ηδη, πάντως, η Π.Α. και η βουλγαρική αεροπορία (διαθέτει έναν μικρό αριθμό, με περιορισμένη διαθεσιμότητα, παλιών MiG-29A) βρίσκονται σε πολύ στενή συνεργασία, όπως φάνηκε και από την πρόσφατη άσκηση «Thracian Viper ’24», όπου ελληνικά F-16 συμμετείχαν σε διάφορα σενάρια σε όλο το εύρος του βουλγαρικού εναερίου χώρου, δίχως να χρειαστεί να προσγειωθούν στη χώρα. Επέστρεφαν καθ’ όλη τη διάρκεια της άσκησης αυθημερόν στις βάσεις τους σε Λάρισα και Βόλο.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η Βουλγαρία έχει συμφωνήσει στην προμήθεια συνολικά 8 F-16 Βlock 70 και το πρώτο αναμένεται να προσγειωθεί το 2025. Μια ενδιαφέρουσα πτυχή για το ζήτημα της επιτήρησης του εναερίου χώρου της Βουλγαρίας είναι αυτή της τουρκικής παρέμβασης. Η Τουρκία κινήθηκε σχεδόν δύο μήνες μετά την Ελλάδα στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ ζητώντας και αυτή συμμετοχή στην επιτήρηση του εναερίου χώρου της Βουλγαρίας, κατά την πάγια πρακτική της Αγκυρας να παρεμβαίνει όπου υπάρχει ελληνική παρουσία στην ευρύτερη περιοχή. Αξίζει να σημειωθεί ότι η συμφωνία Σόφιας – Αγκυρας ήρθε έπειτα από αίτημα της Τουρκίας, σε αντίθεση με την ελληνοβουλγαρική συμφωνία που προέκυψε ύστερα από διμερείς επαφές ανάμεσα στις δύο χώρες.
Σημειώνεται, τέλος, ότι από τους συμμάχους έχει ζητηθεί και πυροβολαρχία Patriot, την οποία επίσης στην παρούσα φάση δεν μπορεί να παραχωρήσει η Ελλάδα, καθώς μία βρίσκεται στη Σαουδική Αραβία (εξόδοις των Σαουδαράβων) και οι εγχώριες ανάγκες αεράμυνας είναι ήδη αυξημένες.
