Ooops! H ημέρα που οι Αμερικανοί βομβάρδισαν ένα… σοβιετικό πλοίο

Εκείνη η μέρα ξημέρωσε μουντή και κρύα –όχι πως στις Αλεούτιες ο καιρός ήταν ποτέ καλύτερος, μόνο χειρότερος μπορούσε να ήταν. Στη νήσο Attu, στην άκρη του πουθενά, τα βομβαρδιστικά PV-1 Ventura της Fleet Air Wing Four πολεμούσαν τον δικό τους ξεχασμένο πόλεμο εναντίον των ιαπωνικών βάσεων στο νησιωτικό συγκρότημα των Κουρίλων, όποτε ο καιρός συνεργαζόταν.
Αποστολή των πληρωμάτων της Μοίρας VB-136 ήταν ο βομβαρδισμός πλοίων και επίγειων βάσεων του εχθρού για την διακοπή του ανεφοδιασμού των Ιαπώνων σε αυτό το θέατρο επιχειρήσεων. Λίγο μετά τις 07:00 πμ της 27^ης Αυγούστου 1944, ο Υποπλοίαρχος Έβερετ Πράις απογείωνε το βαρυφορτωμένο Ventura του με προορισμό το Otomari Zaki, ένα από τα νησιά των Κουρίλων, έχοντας διαταγές να χτυπήσει όποιο ιαπωνικό πλοίο έβρισκε μπροστά του.

Θα ήταν μια μακρά πτήση, γι’ αυτό και το αεροπλάνο ήταν γεμάτο με 1.450 γαλόνια καυσίμου για τους δύο P&W R-2800. Κανείς δεν θα ήθελε να μείνει από καύσιμο άνω από τον βόρειο Ειρηνικό, οποιαδήποτε εποχή του χρόνου!
Από τα 4.000 πόδια ο κυβερνήτης προσπάθησε να υπολογίσει την ταχύτητα ανέμου κοιτώντας τα κύματα στην επιφάνεια της θάλασσας. Τελικά, η ένταση του ανέμου ήταν μικρότερη από τους 30 κόμβους που είχαν προβλέψει οι μετεωρολόγοι στην ενημέρωση νωρίτερα και ενημέρωσε τον ναυτίλο, Σημαιοφόρο Τζώρτζ Κάμπελ, να το λάβει υπ’ όψη του.

Λίγο αργότερα, ο ναυτίλος έδωσε την θέση του αεροπλάνου: το Ventura βρισκόταν 450 μίλια από την περιοχή ενδιαφέροντος, με ελαφρά παρέκκλιση πορείας προς βορρά. Ο Κάμπελ έκανε τις απαιτούμενες διορθώσεις και τις πέρασε στον πιλότο.
Όταν φάνηκε η Χερσόνησος της Καμτσάτκα στα δεξιά τους, εντόπισαν καθώς μπαινόβγαιναν στα σύννεφα τον όγκο του ηφαιστείου Αράϊντο Το και λίγα λεπτά μετά δύο πλοία, περίπου 25 μίλια μακριά, σύμφωνα με τους υπολογισμούς του κυβερνήτη. Τεράστια σύννεφα πυργώνονταν στο βάθος και η ομίχλη έφθανε μέχρι τα κύματα κοντά στα δύο σκάφη. Σε τόσο μικρή απόσταση από την ακτογραμμή, το πλήρωμα σκέφτηκε πως θα ήταν το Onekotan.

Ο Πράις και ο συγκυβερνήτης του, Σημαιοφόρος Φράνσις Πρέτι, παρατήρησαν με τα κυάλια τα πλοία. Το ένα έμοιαζε με ιαπωνικό picket (σκάφος έγκαιρης προειδοποίησης) όμως το άλλο ήταν σαφώς πετρελαιοφόρο –ο υπ’ αριθμόν ένα στόχος για τα αεροσκάφη του Ναυτικού. Αυτό ήταν. Το PV-1 βύθισε για επίθεση με το τάνκερ στο σκοπευτικό του.
Στα 4.000 πόδια από τον στόχο, ο πιλότος άφησε μια ριπή δύο δευτερολέπτων από τα 50άρια στο ρύγχος που σήκωσε πίδακες νερού ελάχιστα μπροστά από την πλώρη. «Παίζοντας» με τα χειριστήρια, ο Πράις σφυροκόπησε το πλοίο με μια ριπή 8-10 δευτερολέπτων που σάρωσε την γέφυρα και την υπερκατασκευή, ανοίγοντας τρύπες στο κύτος και προκαλώντας εκτεταμένες ζημιές.
Πλησιάζοντας με 240 κόμβους ο πιλότος συνέχισε να βάλλει, «περπατώντας» με μικρές διορθώσεις των πηδαλίων τα πυρά μπρος-πίσω στο πλοίο, σε μια προσπάθεια να καταστείλει το αντιαεροπορικό πυρ που εξαπέλυε το τάνκερ εναντίον τους. Αν και δεν έβλεπαν τροχιοδεικτικά, έβλεπαν τις λάμψεις από τις κάννες των όπλων και ένιωθαν το αεροπλάνο να τρέμει από τα βλήματα που έσκαγαν γύρω του.
Το Ventura συνέχισε την επίθεση, με τους χειριστές αφοσιωμένους στην σωστή θέση του αεροπλάνου και τον ασυρματιστή Πωλ Γκάβιν ανάμεσά τους να τραβά φωτογραφίες του στόχου με μια κάμερα K-20. Ξαφνικά το σύστημα ενδοεπικοινωνίας «ζωντάνεψε» αλλά ο κυβερνήτης ήταν τόσο προσηλωμένος στην εκτέλεση του bombing run που δεν έδωσε σημασία. Το τάνκερ γέμιζε το αλεξήνεμο μπροστά τους –ένα λάθος τώρα και στο ύψος που πετούσαν θα καρφώνονταν στο πλοίο και θα σκοτώνονταν όλοι…

Bullseye!
Ο Υποπλοίαρχος Πράις ενεργοποίησε την άφεση βομβών. Τρείς βόμβες, ρυθμισμένες να πέσουν με διάστημα 100 ποδών μεταξύ τους, άφησαν το αεροπλάνο καθώς ορμούσε εναντίον του πετρελαιοφόρου. Η πρώτη, μια εμπρηστική, απέτυχε να οπλίσει.
Η δεύτερη, μια 500άρα γενικής χρήσεως, όπως και η τρίτη, ακόμη μια εμπρηστική, όπλισαν κανονικά. Βρήκαν το τάνκερ καταμεσής ανοίγοντας μια τρύπα ενός τετραγωνικού μέτρου, περίπου δύο μέτρα πάνω από την ίσαλο, ενώ το βομβαρδιστικό «τραβούσε» απότομα για να αποφύγει το κατάρτι του πλοίου.
Καθώς έστρεφαν, ο ασυρματιστής συνέχιζε να τραβά φωτογραφίες με την Κ-20 το πλοίο να καίγεται. Ήταν μια υποδειγματική επίθεση, υποδειγματικά εκτελεσθείσα, όπως την είχαν μάθει στα πληρώματα του Ναυτικού οι «αρτίστες» της 5^th Air Force. Όμως υπήρχε ένα μικρό πρόβλημα.
Το πλοίο δεν ήταν γιαπωνέζικο αλλά… συμμαχικό. Αυτό που καιγόταν ήταν το Emba, ένα αμερικανικό πετρελαιοφόρο που είχε ναυπηγηθεί στο Πόρτλαντ του Όρεγκον και μετά την περάτωσή του τον Μάιο του 1944 παραχωρήθηκε τον επόμενο μήνα στην Σοβιετική Ένωση στο πλαίσιο της Συμφωνίας Εκμίσθωσης και Δανεισμού (Lend-Lease). Οι Σοβιετικοί το είχαν μόλις δύο μήνες όταν το ΡV-1 του Υποπλοιάρχου Πράις άνοιξε μια ωραία τρύπα στα πλευρά του.
Ο μηχανικός του αεροπλάνου και ο ασυρματιστής είχαν δει τα γράμματα «USSR» στο πλευρό του Emba, αλλά ο κυβερνήτης ήταν πολύ αφοσιωμένος στην επίθεση για να το προσέξει. Επιστρέφοντας στην βάση τους στο Casco Field του Attu, το πλήρωμα του Ventura βρέθηκε στο επίκεντρο ενός διπλωματικού επεισοδίου.

Όπως αποδείχθηκε, το σφάλμα στην ναυτιλία έφερε το αεροπλάνο πάνω από την θαλάσσια οδό που συνέδεε τις Ηνωμένες Πολιτείες με το Βλαδιβοστόκ, εκεί απ’ όπου περνούσε το 50% πάσης φύσεως υλικού και εφοδίων που έστελναν οι Αμερικανοί στους Ρώσους συμμάχους –καύσιμα και λιπαντικά, φορτηγά, πρώτες ύλες, βαγόνια και ατμομηχανές, όλα παραδίδονταν στην ΕΣΣΔ μέσω Ειρηνικού. Όπλα, αεροσκάφη και πυρομαχικά εξαιρούντο λόγω της ευαίσθητης ουδετερότητος που χαρακτήριζε ακόμη τις ρωσο-ιαπωνικές σχέσεις. Ο,τιδήποτε περνούσε από ιαπωνικά ύδατα, θα έπρεπε να μην συνδέεται άμεσα με πολεμικό υλικό.
Η έρευνα που διεξήγαγε άμεσα το αμερικανικό Ναυτικό ήταν μια ιδιαίτερα άβολη υπόθεση. Η επιθεώρηση του Emba από Αμερικανούς εμπειρογνώμονες στις 2 Σεπτεμβρίου 1944 κατέγραψε 150 τρύπες από βολίδες μόνο στην γέφυρα. Τα πλήγματα στο κύτος παραλίγο να πετύχουν τον γιατρό του πλοίου, ωστόσο οι βόμβες δεν απείλησαν την στεγανότητα του τάνκερ, ούτε προκάλεσαν απώλειες.
Το ψυχρό υπηρεσιακό σήμα που εστάλη στην Μοίρα από το προϊστάμενο κλιμάκιο Διοίκησης απαιτώντας λεπτομέρειες για τις συνθήκες της επίθεσης, ήταν ένα σήμα που κανείς Μοίραρχος δεν θέλει να λάβει. Κυβερνήτης και συγκυβερνήτης ελέγχθησαν πειθαρχικώς για το λάθος τους ενώ η Fleet Air Wing Four διπλασίασε τις προσπάθειές της στην αναγνώριση πλοίων, δίδοντας ιδιαίτερη έμφαση στις διαδικασίες σημάτων αναγνώρισης από όλα τα πληρώματα αέρος.

Το δε Emba επέζησε του πολέμου και το 1948 επεστράφη στις Ηνωμένες Πολιτείες για μια νέα καριέρα ως ανεφοδιαστικό Στόλου USS Shawnee Trail (AO-142) πριν περάσει την δεκαετία του ’60 στο εμπορικό Ναυτικό. Τον Αύγουστο του 1973 πουλήθηκε για scrap. Σήμερα, ελάχιστοι θυμούνται την ημέρα που το αμερικανικό Ναυτικό βομβάρδισε ένα σοβιετικό πλοίο. Αυτά τα πράγματα καλό είναι να τα ξεχνάει κανείς. Ειδικά αν φταίει…
Αλέξανδρος Θεολόγου
 
Πρώτη δημοσίευση 6/11/2018