Το σύστημα 9Κ33 “OSA” (ΝΑΤΟ report. name: SA-8 “Gecko”) είναι το πρώτο αντι-αεροπορικό σύστημα που κατασκευάστηκε συνδυάζοντας Α/Α πυραύλους, ραντάρ έρευνας, ραντάρ κατεύθυνσης και ηλεκτρονικά επικοινωνίας και ανάλυσης όλα σε ένα όχημα φορέα. Εμφανίστηκε στη Σοβιετική Ένωση στις αρχές της δεκαετίας του 1970 και εξόπλισε την ΕΣΣΔ και τους δορυφόρους της σε μεγάλους αριθμούς συμπληρώνοντας το επίσης επιτυχημένο Α/Α όχημα υψηλής κινητικότητας ZSU-23-4 “Shilka”.
Τα δύο συστήματα ήταν μέρος του “Big Seven”, όπως ήταν η περιγραφή του ΝΑΤΟ για τα βασικά συστήματα των σοβιετικών μηχανοκίνητων σχηματισμών. Περί τα 1,200 οχήματα “OSA” κατασκευάστηκαν και 18 χρήστες τα διατηρούν ακόμη σε χρήση, μεταξύ τους και η Ελλάδα, η οποία παρέλαβε 12 οχήματα μετά τη διάλυση του στρατού της πρώην Ανατ. Γερμανίας και επιπλέον 27 οχήματα από τη Ρωσία.
Βετεράνος 8 τουλάχιστον πολέμων, από τον πόλεμο Ιράν-Ιράκ μέχρι τη σύγκρουση στη Λιβύη και στη Συρία, το σύστημα αν και παλιό εξακολουθεί να αποτελεί υπολογίσιμη απειλή και είναι μεταξύ των στόχων προταιρεότητας σε μια αεροπορική εκστρατεία αποδεικνύοντας την αξία του. Μετά από 50 χρόνια υπηρεσίας, η Πολωνία παρουσίασε ένα πακέτο αναβάθμισης για τα δικά της 9Κ33 και 9A33BM OSA-P “Żądło“.
9A33BM OSA-P “Żądło“
Στα πλαίσια εκδυτικοποίησης του εξοπλισμού του οπλοστασίου της, η Πολωνική εταιρία WZU (Wojskowe Zaklady Uzbrojenia S.A) ανέπτυξε το πακέτο εκσυγχρονισμού των ηλεκτρονικών του “OSA” κάνοντας το συμβατό με τα ΝΑΤΟϊκά πρότυπα διασύνδεσης MARK XII και αναπτύσσοντας ειδικά για αυτό το νέο σύστημα αναγνώρισης φίλου ή εχθρού IFF (SIC-12). Το σύστημα φέρει την πιστοποίηση του Υπουργείου Άμυνας των ΗΠΑ για κοινή διασύνδεση με τα δυτικά συστήματα.
Κατά τα άλλα, πολλά σοβιετικής προελεύσεως ηλεκτρονικά άλλαξαν με πολωνικά κυρίως συστήματα μετατρέποντάς το σε νέο όχημα. Είναι περισσότερο ανθεκτικό σε περιβάλλον ΗΠ, εκπέμπει μικρότερο ίχνος σε εχθρικά συστήματα αναγνώρισης, έχει μικρότερους χρόνους αντίδρασης και λειτουργίας, ενώ τέλος μπορεί να αναγνωρίσει στόχους μέχρι τα 30 χλμ. με χρήση ηλεκτρο-οπτικού συστήματος ημέρας/νυκτός (20 χλμ. με το αυτοματοποιημένο σύστημα). Υπολογίζεται ότι τα μισά από τα 64 συστήματα της Πολωνίας έχουν εκσυγχρονιστεί σε αυτό το πρότυπο.
O παραπάνω εκσυγχρονισμός θα ήταν άνευ νοήματος αν παρέμεναν τα βλήματα 9M33M. Σε συνεργασία με την γερμανική Diehl BGT Defence προσφέρεται η έκδοση εδάφους του κατευθυνόμενου αεροπορικού βλήματος IRIS-T-SLS (Surface Launched Short Range) για χρήση από το αναβαθμισμένο “OSA-P”. To βλήμα έχει όλα τα θετικά στοιχεία ευελιξίας και αντοχής σε ηλεκτρονικά αντίμετρα του αεροεκτοξευόμενου IRIS-T και η εμβέλειά του υπολογίζεται στα 20 χλμ.
O πύραυλος IRIS-T χρησιμοποιείται από την ελληνική Πολεμική Αεροπορία στην έκδοση αέρος-αέρος και ελληνικές βιομηχανίες εμπλέκονται στην παραγωγή του. Στην έκδοση SLS έχει ήδη τύχει της επιλογής της Νορβηγίας και της Σουηδίας για την αντικατάσταση των RBS 70 και την πλαισίωση του δικτύου NASAMS, στην πρώτη επί οχήματος Μ-113 με επιμήκυνση του σκάφους και στη δεύτερη εκτοξευόμενο από έκδοχο του “εθνικού” οχήματος Bv-410.
Tetraedr T38 “Stiletto”
Θα ήταν παράλειψη να μην αναφερθεί και η “άλλη” λύση, όχι μία αλλά δύο προτάσεις εκσυγχρονισμού του παλαίμαχου συστήματος από την Tetraedr. Η λευκορωσική εταιρία, αφού παρουσίασε πριν λίγα χρόνια μια ελαφρά εκσυγχρονισμένη έκδοση 9K33-1T “Osa-1T” του συστήματος με νέο κινητήρα, κάμερα ημέρας/νυχτός έναντι της απλής ημέρας και νέα κατευθυνόμενα βλήματα 9M33M3-1 με αυξημένο βεληνεκές (20 χλμ έναντι 15 χλμ των παλιών 9K33M3), επανήλθε το 2012 με μια ριζικά αναβαθμισμένη έκδοση με την ονομασία Τ 38 “Stiletto”.
Στο Stiletto το σύστημα αντικατέστησε το παλιότερο όχημα BAZ-5937 με το νεώτερο και πολύ πιο ευρύχωρο MZKT-69222 (χρησιμοποιείται ήδη στη νεώτερη έκδοση των συστημάτων “TOR 2″ και ” Buk-M2E”. Tα περισσότερα συστήματα κατεύθυνσης και παρακολούθησης στόχου έχουν αλλαχθεί ενώ σε συνεργασία με ουκρανικές εταιρίες προσφέρεται σε νέο κυλινδρικό κάνιστρο αποθήκευσης/εκτόξευσης ο νέος πύραυλος δύο σταδίων T382 “Stiletto” με μέγιστο βεληνεκές 20 χλμ. Το νέο όχημα υπόσχεται κύκλο ζωής 25 ετών, εντοπισμό και παρακολούθηση στόχων εν στάσει όσο και εν κινήσει, εμπλοκή δύο στόχων ταυτόχρονα (εν στάσει) ενώ ο αριθμός των όπλων έχει αυξηθεί από 6 σε 8 πυραύλους έτοιμους για βολή.
H Kongsberg υπογράφει για τα επίγεια αντιαεροπορικά NASAMS της Νορβηγίας
Αξιολογώντας της αντι-αεροπορική άμυνα εδάφους του Ελληνικού Στρατού
Η αλματώδης ενίσχυση της ΤΗΚ και το αίσθημα ανασφάλειας που διακατείχε την Ελλάδα μετά την ταπείνωση των Ιμίων το 1996, οδήγησαν σε ένα εξοπλιστικό sprint που κατέληξε -μεταξύ πολλών άλλων- με την Ελλάδα να έχει το καλύτερο και πυκνότερο σύστημα αντιαεροπορικών συστημάτων στο ΝΑΤΟ. Το δίκτυο που παρατάσσεται στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου μέχρι τα κέντρα RIM-HAWK και Patriot στην ενδοχώρα, καλύπτουν μαζί με τις Μοίρες αναχαιτίσεως το χώρο του Αιγαίου και τις κρίσιμες εγκαταστάσεις της ενδοχώρας.
Ωστόσο, η αύξηση της απειλής έρχεται με τη μορφή των νέας τεχνολογίας drones, που κατασκευάζονται πλέον σε σημαντικούς αριθμούς στην Τουρκία, με νέες λειτουργίες να εμφανίζονται καθημερινά, από drones αυτοκτονίας ως εξοπλισμένα με πυροβόλα όπλα και βλήματα σημείου και νέα stand-off βλήματα. Το πραξικόπημα του 2016 και οι μαζικές εκκαθαρίσεις του σώματος αξιωματικών που ακρωτηρίασε τις δυνατότητες της ΤΗΚ αφενός και η ψύχρανση των σχέσεων με τις ΗΠΑ που απειλούν την θέση της Τουρκίας στο JSF και την παράδοση των F-35 αφετέρου, δίνουν μια ανάσα στους επιτελείς του ΓΕΕΘΑ, ανάσα που όμως κρίνεται μάλλον ως προσωρινή. Η επόμενη μέρα θα είναι δύσκολη, όταν η ΤΗΚ αναλάβει σε αριθμούς προσωπικού και βρει λύση για τα μέσα του μέλλοντος. Σε αυτά θα πρέπει να περιληφθούν και τα επιθετικά ελικόπτερα Τ-129 του Στρατού με τα νέα κατευθυνόμενα όπλα.
Σε έναν ιδανικό κόσμο, η Ελλάδα θα ανέπτυσσε ένα σύγχρονο σύστημα SHORADS, πλήρως διασυνδεδεμένο με τα συστήματα του ΝΑΤΟ, που θα ακολουθούσε τις τεθωρακισμένες ταξιαρχίες της στο Δ΄Σώμα Στρατού, απελευθερώνοντας τα Tor-M1 για να αναπτυχθούν στα νησιά, αντικαθιστώντας τα SΑ-8b. Ατυχώς, δεν ζούμε σε έναν ιδανικό κόσμο…
H INTRACOM συμμετέχει στο πρόγραμμα παραγωγής του IRIS-T SLM
Στο άμεσο μέλλον, τα SΑ-8b θα συνεχίζουν να εξοπλίζουν τις δυνάμεις της ΑΣΔΕΝ και θα είναι ευχής έργο, αν δεδομένων των νέων κινδύνων μεριμνήσουμε για να κάνουμε τη ζωή των φρουρών των νήσων -αυτών που θα βρεθούν στο μέσο μιας πιθανής Ελληνο-Τουρκικής σύγκρουσης αποκλεισμένες και βομβαρδιζόμενες πανταχόθεν- κάπως πιο εύκολη. Ο συνδυασμός του δοκιμασμένου SΑ-8b με τον πύραυλο IRIS-T θα αναβάθμιζε τις ικανότητες αναχαίτισης στα 20 χιλιόμετρα και με ένα σύγχρονο κατευθυνόμενο βλήμα που υπηρετεί ήδη στις τάξεις των ΕΔ και έχει εξαιρετικές ικανότητες ελιγμών ως 60g χάρη στο σύστημα ελέγχου αερίων ενώ η μεγάλη αντοχή στα ηλεκτρονικά και θερμικά αντίμετρα το καθιστούν θανάσιμη απειλή για εχθρικά αεροσκάφη.
Πέραν αυτών, σημαντικότατη θα είναι και η πλήρης κι απρόσκοπτη διασύνδεση του με το σύστημα αεράμυνας του δικτύου ραντάρ, Α/Α πυροβολαρχιών της ενδοχώρας και τα αεροσκαφών, δημιουργώντας ένα ενιαίο δίκτυο αλληλοσύνδεσης στο χώρο του Αιγαίου. Σαν δεύτερο -απαραίτητο- μέτρο θα είναι η περαιτέρω ενίσχυση του τομέα VSHORADS που σήμερα καλύπτεται από τα ASRAD-HELLAS και μεμονωμένες πυροβολαρχίες βλημάτων και σκανδαλών FIM-92. Και πάλι, ο πολωνικός στρατός έχει ζητήσει την δημιουργία ενός πολωνικού “εθνικού συστήματος αμύνης” Poprad-VSHORAD για να καλύψει την ακτίνα ως τα 5.5 χλμ. που είναι το μέγιστο βεληνεκές του εγχώριας ανάπτυξης πυραύλου Grom. Το σύστημα περιλαμβάνει Α/Α διμοιρίες με 4 τετραλούς εκτοξευτές πυραύλων Grom επί οχήματος 4×4 Zubr, ένα όχημα διοίκησης-ελέγχου και ένα 3D ραντάρ επί 4×4. Το σύστημα συμπληρώνεται από δύο ρυμουλκούμενα πυροβόλα ZU-23-2 αναβαθμισμένα από πολωνικές βιομηχανίες με σύγχρονα σκοπευτικά και αποστασιόμετρα, γεννήτρια ρεύματος, υπολογιστή βολής και αυτοματισμούς που καταργούν το δεύτερο μέλος πληρώματος και προαιρετικά και δυο πυραύλους Grom.
Μια ελληνική εθνική λύση θα ήταν η διασύνδεση του ASRAD-HELLAS με ένα ραντάρ 3D όπως το Giraffe 1X της Saab επί οχήματος της σειράς Bv όπως το Bv-206 που υπηρετεί ήδη στην ΑΣΔΕΝ ως φορέας των ραντάρ εδάφους ARTHUR. Μαζί με μια αναβάθμιση των παλιών και αξιόπιστων Rh-202 με συστήματα που παράγονται στην Ελλάδα από ιδιωτικές αμυντικές βιομηχανίες, η άμυνα έναντι εναερίων απειλών μικρού και πολύ μικρού βεληνεκούς θα μπορούσε να αναβαθμιστεί αξιοποιώντας πολλά υλικά που ήδη βρίσκονται σε υπηρεσία στις ΕΔ και δεν θα έχουν το κόστος απόκτησης και ενσωμάτωσης νέων εξολοκλήρου συστημάτων. Η στιγμή είναι κατάλληλη και αν και όλοι θα ευχόμασταν το καλύτερο για την άμυνα, οφείλουμε να είμαστε ρεαλιστές για να μην γίνουμε “Κασσάνδρες”.
Πηγές: Defence 24 – Samolotypolskie – Diehl BGT Defence – Army Technology – Military leak – Proelasi
