Στον πολυδιάστατο χώρο της υποθαλάσσιας μάχης, δηλαδή στο βασίλειο των υποβρυχίων, όπου η ικανότητα stealth, η ενεργειακή αυτονομία και η ακρίβεια των αισθητήρων καθορίζουν την ισορροπία δυνάμεων, η Ιταλία υλοποιεί μια από τις πιο προχωρημένες και φιλόδοξες στρατηγικές ανανέωσης του συμβατικού (μη πυρηνικού) υποβρυχιακού στόλου της.
Αυτό γίνεται με το πρόγραμμα U212 NFS (Near Future Submarine), που διαχειρίζεται ο OCCAR (Organisation Conjointe de Coopération en matière d’Armement) με κύριο ανάδοχο τη Fincantieri και βιομηχανική συμμετοχή πολλών ιταλικών εταιρειών όπως η Leonardo και η Elettronica, αποτελεί την άμεση επιχειρησιακή συνέχεια της κλάσης U212A «Todaro», και είναι η δική της πρόταση για την επόμενη γενιά υποβρυχίων.
ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΟ: Οι λεπτομέρειες όλων των υποψηφίων υποβρυχίων για το ΠΝ, η “Υποβρυχιάδα” ξεκινά!
Το πρόγραμμα έχει ήδη προδιαγράψει το επόμενο βήμα του, με το U212 NFS EVO, μια μεγεθυμένη έκδοση του U212 NFS. Το EVO έχει εκτόπισμα άνω των 2.000 τόνων κι ενσωματώνει τις νέες τεχνολογίες που αναπτύσσονται στο πλαίσιο του ευρύτερου ιταλικού προγράμματος NGS (Next Generation Submarine). Με ορίζοντα ένταξης στο ιταλικό στόλο περίπου στα τέλη της τρέχουσας δεκαετίας (έως και τα μέσα της επόμενης), ο συνδυασμός των υποβρυχίων U212 NFS και U212 NFS EVO διαμορφώνει μια διττή αρχιτεκτονική ικανή να καλύψει κάθε είδους αποστολή της Ιταλίας, από περιπολίες σε περιοχές μικρού βάθους και με θερμά ύδατα, μέχρι μεγαλύτερης εμβέλειας ενισχύοντας την ιταλική παρουσία στη Μεσόγειο αλλά και πέρα από αυτήν.
Η βάση του προγράμματος προέρχεται από την εικοσαετή εμπειρία της Ιταλίας με τα γερμανικά υποβρύχια U212A. Το U212 NFS εξελίχθηκε καθώς η Ιταλία θέλει να διατηρήσει ένα ισχυρό στόλο με οκτώ σύγχρονα υποβρύχια σε υπηρεσία καθώς τα παλαιότερα κλάσης «Sauro» θα αποσύρονται σταδιακά. Η σχεδίαση έγινε αξιοποιώντας τα διδάγματα της εικοσαετίας με τα κλάσης Todaro, αλλά και ενισχύοντας κρίσιμες ικανότητες που ανταποκρίνονται στη σημερινή πραγματικότητα της Μεσογείου, ένα εξαιρετικά δύσκολο θέατρο μάχης με πυκνή ναυτιλιακή κίνηση, θερμικά ισοκλινή που εμποδίζουν την ηχητική διάδοση των εκπομπών των σόναρ, αλλά και αυξανόμενες απειλές από ρωσικά συμβατικά υποβρύχια (κλάσης Kilo).
Ο «πυρήνας» του U212 NFS είναι η αναβάθμιση σε σχέση με το U212A, εκείνων ακριβώς των παραμέτρων που θα του επιτρέπουν να εκτελεί αποστολές με υψηλή ικανότητα stealth και μεγάλης διάρκειας. Οι Ιταλοί τελικά πέτυχαν τη μετάβαση σε μπαταρίες ιόντων λιθίου από την πρώτη κιόλας μονάδα που θα μπει σε υπηρεσία, ενώ θα διατηρηθεί η πρόωση AIP με κυψέλες καυσίμου (και μάλιστα αναβαθμισμένη), και θα τοποθετηθεί πλήρως δικτυοκεντρικό σύστημα μάχης ιταλικής ανάπτυξης.
Σε επίπεδο χρονοδιαγράμματος, οι δύο πρώτες μονάδες έχουν ήδη συμβασιοποιηθεί από το 2021, με ενεργοποίηση της προαίρεσης της τρίτης και τέταρτης το 2024, και με τα ορόσημα να καταγράφουν έναρξη ναυπήγησης το 2024, δοκιμές κρίσιμων υποσυστημάτων όπως το σύστημα μπαταριών Li-ion (έγινε επιτυχημένο Critical Design Review τον Οκτώβριο 2025), ενώ οι καθελκύσεις αναμένονται το 2027–2028, με είσοδο σε υπηρεσία περί τα 2029 για την πρώτη τουλάχιστον μονάδα. Όλες οι υπόλοιπες θα ακολουθήσουν, αφού φυσικά δοκιμαστεί το πρώτο σκάφος της κλάσης.
Παράλληλα, η Ιταλία έχει ξεκαθαρίσει πως θα γίνει αγορά και δύο μεγαλύτερων και ισχυρότερων U212 NFS EVO, ώστε ο στόλος να περιλαμβάνει τελικά 4 παλαιότερα U212A Todaro (αλλά εκσυγχρονισμένα) συν 4 U212 NFS συν 2 U212 NFS EVO. Με λίγα λόγια, η χώρα στοχεύει σε 10 “αθόρυβα” υποβρύχια.
Σχεδίαση, πρόωση AIP και αρχιτεκτονική
Το U212 NFS παραμένει μια «compact» σχεδίαση, με μήκος περίπου 59 μέτρων, εκτόπισμα στην επιφάνεια περί τους 1.550–1.600 τόνους και διάμετρο γύρω στα 7 μέτρα, διατηρώντας το χαρακτηριστικό προφίλ της οικογένειας 212A αλλά με στοχευμένες επεμβάσεις που βελτιώνουν την εργονομία και την αποδοτικότητα. Η αύξηση του μεγέθους σε σχέση με το αρχικό 212A (56 μέτρα) δημιουργεί επιπλέον χώρο για καύσιμα, εξοπλισμό, και βελτιώνει την εργονομία.
Η διάταξη πηδαλίων σε σχήμα Χ –σήμα κατατεθέν της οικογένειας 212– προσφέρει ακρίβεια χειρισμών σε μικρά βάθη και «σφιχτές» κινήσεις, πολύτιμη δυνατότητα για πλοήγηση σε στενά υποθαλάσσια περάσματα και παράκτιες επιχειρήσεις, ενώ το κύτος παραμένει μη μαγνητικό, με εκτεταμένες αντικραδασμικές επενδύσεις και προφίλ που περιορίζει τα επιστρεφόμενα σήματα ενεργών σόναρ κατά 20-30% σε σχέση με παλιότερες γενιές υποβρυχίων. Η υδροδυναμική αναβάθμιση του πύργου και των επιφανειών ελέγχου έχει ως σκοπό τη περαιτέρω μείωση της ακουστικής υπογραφής και της αντίστασης σε όλο το φάσμα ταχυτήτων. Έτσι μπορεί να επιτυγχάνει ταχύτητες άνω των 20 κόμβων σε κατάδυση με ελάχιστη ακουστική υπογραφή, ενισχύοντας την ικανότητα stealth πλεύσης σε εχθρικά ύδατα.
Το καθοριστικό τεχνολογικό άλμα του NFS είναι η υιοθέτηση μπαταριών ιόντων λιθίου (Li-ion). Το βήμα αυτό της ανάπτυξης ολοκληρώθηκε με επιτυχία τον Οκτώβριο του 2025, όταν ολοκληρώθηκε το Critical Design Review (CDR) για το σύστημα. Η νέα μπαταρία προσφέρει τα οφέλη της πολύ υψηλότερης ενεργειακής πυκνότητας (έως και 50% καλύτερη από τις μπαταρίες μόλυβδου-οξέος), της ταχύτερης επαναφόρτισης (σε λιγότερο από 4 ώρες) και της ικανότητας για παρατεταμένα «burst» προφίλ ταχύτητας χωρίς ανάγκη άμεσης προσφυγής στους κινητήρες diesel, μειώνοντας δραστικά τον κίνδυνο ανίχνευσης κατά τη διάρκεια ελιγμών και ενισχύοντας την ικανότητα stealth σε κρίσιμες φάσεις (όταν το υποβρύχιο πρέπει να ελιχθεί για να αποφύγει εισερχόμενες τορπίλες).
Στον πυρήνα της δυνατότητας για παρατεταμένη υποβρύχια δράση, βρίσκεται το γνωστό μας γερμανικό AIP, με κυψέλες καυσίμου (PEM fuel cells), που διατηρείται από τα προηγούμενα 212A, αλλά πλέον στην πλέον αναβαθμισμένη του μορφή. Η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας γίνεται από υδρογόνο και αποθηκευμένο οξυγόνο, χωρίς καύση και με ελάχιστα μηχανικά μέρη, κάτι που μειώνει σημαντικά την ακουστική και θερμική υπογραφή και περιορίζει την ανάγκη ανάδυσης, για φόρτιση μέσω snorkel.
Η συνεργασία μπαταριών Li-ion και του νέου AIP δίνει στο NFS το επιχειρησιακό πλεονέκτημα αθόρυβης παραμονής για πολύ μεγαλύτερα διαστήματα σε σχέση με τις παλαιότερες τεχνολογίες μόλυβδου-οξέος, με την πραγματική διάρκεια να εξαρτάται πάντοτε από το προφίλ αποστολής, τις ταχύτητες και το επιχειρησιακό «pattern of life». Εκτιμήσεις αναφέρουν έως και 25 ημέρες σε χαμηλή ταχύτητα, ιδανικό για παρακολούθηση στόχων π.χ. στο Αιγαίο, διατηρώντας υψηλή ικανότητα stealth ακόμα και σε θερμά ύδατα.
Η ίδια λογική επεκτείνεται και στα συστήματα ισχύος/ελέγχου που περιλαμβάνει ηλεκτρική/υβριδική πρόωση με συνδυασμό από δύο diesel MTU 16V 396 για φόρτιση (συνολικά 2.150 kW), και ηλεκτροκινητήρα χαμηλού θορύβου Siemens Permasyn για κίνηση, και φυσικά το AIP ισχύος 300 kW.
Για να καταλάβουμε πόσο σημαντικά είναι αυτά, τα ιταλικά υποβρύχια θα αναλάβουν αποστολές μάλλον “νέας εποχής”, όπως για παράδειγμα της επιτήρηση υποθαλάσσιων αγωγών ενέργειας και δεδομένων, μια αποστολή που θα αναλάβουν στο εγγύς μέλλον και τα ελληνικά υποβρύχια.
Το μεγαλύτερο U212 NFS EVO εμφανίστηκε ως το νέο «σκαλοπάτι» της γενιά του U212 NFS. Aνακοινώθηκε επίσημα τον Ιούνιο του 2024 ως μέρος της αριθμητικής αύξησης του ιταλικού στόλου. Το EVO σχεδιάζεται από την αρχή ως μια μεγαλύτερη πλατφόρμα, με εκτόπισμα άνω των 2.000 τόνων για επιπλέον αισθητήρες, όπλα και διαθέσιμη ισχύ, ώστε να υπηρετήσει σε αποστολές μεγαλύτερης διάρκειας και πολυπλοκότητας – από περιπολίες στον Ατλαντικό ή σε πολυεθνικές ΝΑΤΟϊκές επιχειρήσεις στον Ινδικό ή τον Ειρηνικό.
Εδώ ο στόχος δεν είναι απλώς «περισσότερο από το ίδιο» υποβρύχιο, αλλά η εξέλιξη των τεχνολογιών και της αρχιτεκτονικής που δοκιμάζονται στο 212 NFS και ωριμάζουν μέσω του εθνικού προγράμματος NGS. Έτσι στο EVO θα τοποθετηθούν βελτιωμένα συστήματα αποθήκευσης ενέργειας (με υβριδική λύση και πάλι AIP/Li-ion μεγαλύτερης ισχύος), νέες γενιές αισθητήρων που περιλαμβάνουν σόναρ με AI fusion, εκτεταμένη δικτυοκεντρικότητα και, πιθανότατα, ευρύτερα περιθώρια ενσωμάτωσης μη επανδρωμένων υποβρυχίων (UUV) για συνεργατικές επιχειρήσεις σε μεγάλο βάθος.
Και 4ο υποβρύχιο κλάσης Type 212 NFS παράγγειλε η γειτονική μας Ιταλία…
Η έρευνα και ανάπτυξη για το πρόγραμμα NGS, ξεκινά το 2025 και οδηγεί σε παραγωγή από το 2040, οπότε θα τροφοδοτήσει το 212 NFS EVO με καινοτομίες όπως προηγμένα PEM cells 5ης γενιάς και βελτιωμένη σχεδίαση κύτους, καθιστώντας το μια γέφυρα προς την επόμενη δεκαετία, με εκτιμώμενη μείωση ακουστικής υπογραφής κατά 15% σε σχέση με το NFS.
Αισθητήρες και όπλα
Στην καρδιά του U212 NFS βρίσκεται το νέο σύστημα μάχης (CMS), το οποίο η Leonardo έχει αναλάβει να σχεδιάσει και να αναπτύξει ως ενιαία πλατφόρμα επί ανοικτής αρχιτεκτονικής, με εξελιγμένη σύντηξη δεδομένων από πολλαπλές πηγές, προηγμένη διεπαφή για τους χειριστές, βασισμένη σε εικονική-επαυξημένη πραγματικότητα και εγγενή διαλειτουργικότητα με μη ιταλικά υποσυστήματα, από ΝΑΤΟϊκά data links έως UUV.
H Ιταλία ήδη μελετά την αναβάθμιση των υποβρυχίων U212A – εμείς περιμένουμε
Εδώ το σύστημα διαχείρισης μάχης ATHENA σε υποβρύχια διαμόρφωση (MK2/U) αποτελεί την τεχνολογική πλατφόρμα πάνω στην οποία θα «κουμπώσουν» αισθητήρες, όπλα και ζεύξεις δεδομένων, επιτρέποντας real-time ανάλυση απειλών και αυτόματες προτάσεις ελιγμών και αντιμετώπισης απειλών. Η επιλογή αμιγώς ιταλικού CMS είναι στρατηγική καθώς προφανώς και μειώνει τις εξαρτήσεις από άλλα συστήματα (όπως το γερμανικό ISUS), επιταχύνει τους κύκλους αναβάθμισης (κάθε 5 χρόνια αντί 10) και ενσωματώνει ταχύτερα στο υποβρύχιο ιταλικά όπλα/αισθητήρες, επιτρέποντας πλήρη έλεγχο της διαμόρφωσης στο χρόνο και προσαρμογή σε εξελισσόμενες απειλές όπως drones βυθού, ενισχύοντας την ικανότητα stealth μέσω παθητικής ανάλυσης.
Συμπληρωματικά, η Elettronica έχει αναλάβει το Σύστημα Ηλεκτρονικού Πολέμου του NFS, με έμφαση σε παθητικές ικανότητες εντοπισμού/αναγνώρισης εκπομπών (ELINT/COMINT), ικανότητα για αυτοπροστασία αν απαιτηθεί μέσω jamming και ηλεκτρομαγνητική «σιωπή» της πλατφόρμας, μειώνοντας την πιθανότητα ανίχνευσης από εχθρικά ESM. Το σόναρ περιλαμβάνει αισθητήρες κύτους υψηλής ευαισθησίας (CSU 90M), συρόμενες διατάξεις (towed array) για μέγιστη επίδοση σε παθητική έρευνα και πλαϊνές διατάξεις στο κύτος, για 360° κάλυψη. Όλα αυτά είναι απολύτως απαραίτητα για περιβάλλοντα με ισχυρό ναυτιλιακό θόρυβο όπως η Μεσόγειος, με εκατοντάδες πλοία να κινούνται συνεχώς.
Η δικτυοκεντρικότητα αποτελεί ξεχωριστό κεφάλαιο, με τα NFS να σχεδιάζονται να «μιλούν» απρόσκοπτα με μονάδες επιφανείας (όπως οι φρεγάτες FREMM), αεροσκάφη ναυτικής συνεργασίας (P-8 Poseidon) και, εξελικτικά, με μη επανδρωμένα συστήματα (UUV για κρούση, ISR αλλά και αποστολές ναρκοθέτησης). Ασφαλείς ζεύξεις δεδομένων (Link 16/22), δυνατότητες επικοινωνίας από μεγάλα βάθη (με VLF/LF) και ευέλικτη διαχείριση του φάσματος επιτρέπουν στο σκάφος να «συμμετέχει» σε μια ευρύτερη επιχειρησιακή εικόνα χωρίς να εκθέτει τη θέση του.
Μπήκαν οι υπογραφές για τα νέα ιταλικά υποβρύχια Type-212 NFS
Ως προς τα όπλα, παραμένουν οι έξι τορπιλοσωλήνες των 533 mm με την ιταλικής ανάπτυξης τορπίλη Black Shark Advanced, καθοδήγηση οπτικής ίνας, προηγμένους αλγορίθμους διάκρισης/καταπολέμησης αντιμέτρων (wire-guided με acoustic homing) και σημαντικές επιδόσεις σε εμβέλεια (πάνω από 50 χλμ.) και ταχύτητα (50 κόμβοι), ικανή να εξουδετερώνει κάθε είδους στόχο. Η δυνατότητα ναρκοθέτησης με DM373 ή άλλες ιταλικές νάρκες και η μελλοντική ενσωμάτωση όπλων στρατηγικής προσβολής από υποβρύχιο (όπως το βλήμα cruise Teseo Mk2/E) παραμένουν ως επιλογές στο τραπέζι. Κάπου εδώ πρέπει να πούμε πως η Ιταλία εξετάζει τοποθέτηση συστήματος VLS (κάθετη εξαπόλυση πυραύλων) στο EVO.
Ελληνική προοπτική
Σε επιχειρησιακούς όρους, το U212 NFS στοχεύει στην κορυφή της…
