Η περίεργη φιγούρα ενός μαύρου αεροσκάφους με τεράστιες πτέρυγες και άτρακτο που μοιάζει με παχύ μαύρο σωλήνα «γλιστρά» θαρρείς στην ανώτερη ατμόσφαιρα της Γης και περίπου στα 70.000 πόδια πάνω από αχανείς εκτάσεις της Σοβιετικής Ένωσης. Ο πιλότος του συγκεκριμένου U-2, που ξεκίνησε να επιχειρεί για λογαριασμό της Central Intelligence Agency (CIA) πριν από τέσσερα χρόνια, μέσα από το κράνος της ειδικής στολής του βλέπει ξαφνικά διάφορα λαμπάκια προειδοποίησης να ανάβουν σαν χριστουγεννιάτικο δέντρο στο πιλοτήριο του. Και βλέπει μαύρες στήλες καπνού που υποδηλώνουν την εκτόξευση πυραύλων εδάφους-αέρος προς το σημείο όπου πετά. Λίγα δευτερόλεπτα μετά το U-2 έχει χτυπηθεί από έναν S-75 Dvina (SA-2 Guideline) πύραυλο και ο χειριστής του κατασκοπευτικού αεροσκάφους εκτινάσσεται για να σωθεί.
Είμαστε στην 1η Μαΐου 1960 και το ιστορικό γεγονός είναι πως ένας πιλότος αμερικανικού κατασκοπευτικού U-2 καταρρίπτεται πάνω από σοβιετικό έδαφος. Στην «καρδιά» του Ψυχρού Πολέμου, η συγκεκριμένη «Dragon Lady» (το παρατσούκλι των U-2) με τον Gary Powers στα χειριστήρια είχε απογειωθεί από το Πεσαβάρ του Πακιστάν με τελικό προορισμό μια βάση στη Νορβηγία έπειτα από ειδικά σχεδιασμένη πορεία 2.900 μιλίων μέσα στον σοβιετικό εναέριο χώρο. Η πτώση έγινε κοντά στο Sverdlovsk Oblast στα Ουράλια Όρη, το σημερινό Yekaterinburg.
Το άμεσο αποτέλεσμα της κατάρριψης του Francis Gary Powers ήταν να ακυρωθεί η Σύνοδος του Παρισιού, όπου ήταν προγραμματισμένο να συζητηθεί η κατάσταση στη διαιρεμένη Γερμανία, η πιθανότητα συμφωνίας για έλεγχο των εξοπλισμών ή μια παύση πυρηνικών δοκιμών αλλά και η πιθανότητα χαλάρωσης των εντάσεων ανάμεσα στην ΕΣΣΔ και τις ΗΠΑ. Μετά από πέντε χρόνια δουλειάς στο πεδίο της διπλωματίας πάνω σε αυτά τα ζητήματα, το συμβάν φέρνει «πάγωμα».
Ένα αεροσκάφος που γεννήθηκε από την πυρηνική κούρσα
Τα U-2 ήταν προϊόντα μιας ανάγκης. Από το 1955 αξιωματούχοι στη Μόσχα και τη Ουάσιγκτον είχαν μια ολοένα ενισχυόμενη ανησυχία για τις πυρηνικές δυνατότητες σε ΗΠΑ και ΕΣΣΔ αντίστοιχα. Μια απειλή που και οι δύο υπερδυνάμεις ήθελαν να «διαβάζουν» καλύτερα και έτσι σε μια Σύνοδο στη Γενεύη το 1955, ο Αμερικανός πρόεδρος Dwight Eisenhower είχε προτείνει το σχέδιο «open skies», με βάση το οποίο καθεμιά από τις δύο χώρες θα είχε την άδεια να πετά πάνω από την άλλη για να εκτελεί εναέριες επιθεωρήσεις σχετικών εγκαταστάσεων. Ο Nikita Khrushchev αρνήθηκε κάτι τέτοιο, ενώ η ΕΣΣΔ εκείνη την περίοδο ισχυρίζονταν πως έχει αναπτύξει για το οπλοστάσιό της πολυάριθμους βαλιστικούς πυραύλους με μεγάλη εμβέλεια (ICBM). Τα παραπάνω οδήγησαν στην ανάπτυξη του κατασκοπευτικού αεροσκάφους U-2, ενός ξεχωριστού εργαλείου επισκόπησης με 70.000 πόδια ύψος πλεύσης, ύψος που πιστεύονταν πως το καθιστά μη ανιχνεύσιμο από το έδαφος και, με τα υπάρχοντα (τότε) σοβιετικά όπλα, αδύνατο να καταρριφθεί.
Τις «Dragon Lady» χρησιμοποιούσε από τις 4 Ιουλίου 1956 η αμερικανική Central Intelligence Agency (CIA), ενώ ήδη από το 1959 είχαν σχηματιστεί υποψίες -αλλά όχι αποδείξεις- στις ΗΠΑ πως η ΕΣΣΔ μπορούσε τελικά να καταρρίψει ένα τέτοιο αεροσκάφος. Μετά την κατάρριψή του, ο Powers βρέθηκε στο έδαφος και συνελήφθη από την KGB, ενώ τμήματα το αεροσκάφους ανακτήθηκαν και τοποθετήθηκαν σε δημόσια θέα στη Μόσχα ως απόδειξη μιας αμερικανικής ήττας.
Στις 7 Μαΐου της ίδιας χρονιάς, ο Khrushchev αποκάλυψε πως ο Powers είναι ζωντανός και αβλαβής, στις 11 Μαΐου ο Eisenhower παραδέχτηκε την ύπαρξη του προγράμματος και της πτήσης του Αμερικανού πιλότου, μιας πτήσης που σύμφωνα με τις ΗΠΑ, ήταν αποτέλεσμα της μη συμφωνίας για την πραγματοποίηση πτήσεων που θα επέτρεπε η συμφωνία «open skies».
Οι πολιτικές συγκρούσεις ανάμεσα σε Eisenhower και Khrushchev συνεχίστηκαν τις επόμενες ημέρες, η Σύνοδος στο Παρίσι δεν έγινε και ο Powers καταδικάστηκε για κατασκοπεία με ποινή τρία χρόνια στη φυλακή και πέντε στα κάτεργα. Τον Φεβρουάριο του 1962, ο ίδιος και ένας σπουδαστής που τελούσε υπό κράτηση ανταλλάχθηκαν με έναν κατάσκοπο των Σοβιετικών, τον «Soviet intelligence officer» με το όνομα Rudolf Abel. Αν και γρήγορα εκείνη την περίοδο οι δορυφόροι έφεραν άλλες λύσεις στο πρόβλημα της παρατήρησης από απόσταση, το πρόγραμμα U-2 συνεχίστηκε. Και ακόμη και σήμερα μια «Dragon Lady», το 2022 μπορεί να πετάει κάπου στον πλανήτη για την Αμερικανική Αεροπορία, όμως όχι και για τη CIA.
Μια μοναδική δημόσια εμφάνιση
«Αυτό είναι ένα από τα λίγα αεροσκάφη που κατασκευάστηκε στην παρτίδα του μακρινού 1968. Δεν είναι και πολλά U-2S με τέτοια προέλευση στο σύνολο των ούτε 30 τέτοιων αεροπλάνων που επιχειρούν κανονικά σήμερα». Ο μηχανικός της Αμερικανικής Αεροπορίας με την ειδικότητα APG -από το Airframe Powerplant General- Regan Jordan παρουσιάζει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ μια «Dragon Lady» που έχει συγκεντρώσει εκατοντάδες λάτρεις της αεροπορίας γύρω της.
Η παρουσία ενός U-2S στην RIAT 2022 είχε διαφημιστεί ιδιαίτερα τις τελευταίες ημέρες αφού είναι εξαιρετικά σπάνιο να δει κανείς από το μισό μέτρο ένα τέτοιο ιστορικό και εξωτικό «πουλί».
«Ως Airframe and Powerplant (A&P) μηχανικοί, είμαστε πιστοποιημένοι για να εκτελούμε εργασίες συντήρησης και τροποποίησης στο αεροσκάφος. Οι μηχανικοί A&P μπορούμε να συντηρήσουμε τα περισσότερα τμήματα του αεροσκάφους από τα φρένα και τον κλιματισμό μέχρι τους κινητήρες», προσθέτει ο Regan Jordan, ενώ γυρνά το βλέμμα του και κοιτά την «Κυρία των Δράκων» με τις τεράστιες πτέρυγες για να σχολιάσει τα στρώματα ιστορίας που κρύβει. «Ξέρετε, αν και αυτή είναι από τις λίγες που φτιάχτηκαν το μακρινό ’68 μεν, είναι φυσικά ένα πλήρως εκσυγχρονισμένο αεροπλάνο, όταν όλα μετατράπηκαν στο μοντέλο “ S” με νέους κινητήρες και πολλές τροποποιήσεις πριν από μερικά χρόνια. Είναι ένα από τα μόλις τέσσερα αεροσκάφη που φτιάχτηκαν στην αρχική παραγγελία για 12 τεμάχια της Αμερικανικής Αεροπορίας την περίοδο 1967-68», εξηγεί ο έμπειρος μηχανικός της Αεροπορίας των ΗΠΑ.
Η ηλικία του αεροσκάφους για τον τεχνικό της «Κυρίας των Δράκων» είναι ένα θέμα, αλλά σε κάθε περίπτωση υπερηφανεύεται έχει τη τιμή να περνά αυτό το στάδιο στην καριέρα του σήμερα. «Μπορεί να έχει διάφορες προκλήσεις και να μας δίνει πολλές δυσκολίες, αφού π.χ. για να κάνεις δουλειά στο κινητήρα πρέπει να “ αποσυναρμολογήσεις” τρόπον τινά ολόκληρο το αεροσκάφος, κάτι που δεν γίνεται ούτε στο Α-10 στο οποίο εργαζόμουν πριν, αλλά ημέρες σαν και αυτή μας ανταμείβουν. Το κοινό να μας μιλά εκστατικό με θαυμασμό για τα U-2 και να ρωτάει κάθε λεπτομέρεια είναι, αλήθεια, μια ανταμοιβή που δίνει απλόχερα το ιστορικό αυτό αεροσκάφος», ομολογεί ο Regan Jordan, ο οποίος λίγα 24ωρα μετά θα πρέπει πάλι να συντηρήσει ξανά μια «Dragon Lady» ώστε να είναι έτοιμη για επόμενη αποστολή της ψηλά στους ουρανούς.
Μπορεί ο Powers να πέθανε στην κομητεία Λος Άντζελες της Καλιφόρνια σε συντριβή ελικοπτέρου, σε ηλικία μόλις 47 ετών, όμως η «Κυρία των Δράκων», 54 ετών, με προβλεπόμενη υπηρεσία που μπορεί να φτάσει και το 2050 ακόμη, μπορεί σήμερα, το 2022, να «σχίζει» την αραιά ατμόσφαιρα στα 70.000 πόδια, σε άγνωστα για τους πολλούς σημεία του πλανήτη μας, εκτελώντας μια ακόμη αποστολή.
Σωτήρης Κυριακίδης
