Στο φιλόδοξο πρόγραμμα κατασκευής του τουρκικού μαχητικού 5ης γενιάς TF-X, εκεί δηλαδή που η Άγκυρα έχει επενδύσει όπως φαίνεται τις μεγαλύτερες ελπίδες της για ανανέωση του αεροπορικού της στόλου, κρίσιμο ζήτημα (και όχι το μοναδικό φυσικά) παραμένει ο κινητήρας. Το αεροσκάφος θα είναι δικινητήριο αλλά αυτή τη στιγμή είναι ασαφές τι μπορεί να εκπληρώσει τις σχετικές προδιαγραφές μεγέθους, κατανάλωσης, ώσης, ευελιξίας και μειωμένου υπέρυθρου ίχνους, ώστε το όλο πρόγραμμα να έχει μέλλον.
Βίντεο: Η παρουσίαση των προδιαγραφών του τουρκικού μαχητικού TF-X
Πάντως, όπως αναφέρει δημοσίευμα του defenceturk.net, ο Ismail Demir, επικεφαλής της SSB, της Διεύθυνσης Αμυντικών Βιομηχανιών της Τουρκικής Προεδρίας, παρουσίασε τις τρεις επιλογές που υπάρχουν αυτή τη στιγμή στον ορίζοντα. Η πρώτη είναι να εξελιχθεί ένας κινητήρας σε συνεργασία με την Rolls Royce, κάτι που ήταν η αρχική σκέψη και όπως φαίνεται παραμένει στο τραπέζι. Ο Demir πάντως διευκρίνισε πως στην αρχική συζήτηση τέθηκαν όροι από την RR που η Τουρκία δεν μπορούσε να αποδεχθεί, αλλά ο διάλογος συνεχίζεται. Το ζήτημα εδώ είναι πως μια τέτοια εξέλιξη θα έχει μακρό χρόνο υλοποίησης, εξάρτηση από τη Rolls Royce και θα είναι ευάλωτη στις συνεχείς «καντρίλιες» της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής που δεν σταματούν να προκαλούν εμπάργκο, καθυστερήσεις και μπλοκαρίσματα παροχής τεχνογνωσίας.
Η δεύτερη επιλογή είναι η χρήση ενός κινητήρα από τη διεθνή αγορά (εδώ οι φήμες μιλούν για πιθανή συνεργασία με Ρωσία ή με Ουκρανία καθώς και οι δύο χώρες έχουν σημαντική εμπειρία σε ισχυρούς αεροπορικούς κινητήρες). Ο Demir όμως τόνισε πως αυτή την στιγμή δεν υπάρχει διαθέσιμος κινητήρας που να ικανοποιεί τις ανάγκες του σχεδίου.
Η τρίτη και τελική επιλογή είναι η ανάπτυξη «εθνικού» κινητήρα, κάτι το οποίο θα προσφέρει και απεξάρτηση από διεθνείς πηγές. Αυτή όμως -σχολιάζουμε εμείς- είναι και η πιο προβληματική καθώς η Τουρκία δεν έχει καμία εμπειρία στον τομέα, καθώς ναι μεν παράγει κάποιους αεροπορικούς κινητήρες, αλλά αυτοί είναι turboprop χαμηλής ισχύος ή είναι έρευνες σε turboshaft για ελικόπτερα (τελείως άλλες δηλαδή, και πολύ χαμηλότερων απαιτήσεων, σχεδιάσεις). Επίσης ενώ έχει γίνει μια αρχική ανάθεση στην τοπική εταιρία TRMotor για την σχεδίαση μιας βοηθητικής μονάδας ισχύος για το τουρκικό μαχητικό όπως και για ένα σύστημα εκκίνησης, αυτά είναι περιφερειακά εξαρτήματα και δεν σχετίζονται με την κατασκευή του πυρήνα ενός σύγχρονου κινητήρα μαχητικού. Που έχει τεράστιες απαιτήσεις σε μεταλλουργική επεξεργασία, σχεδίαση, ολοκλήρωση και παραγωγή των πολλαπλών σταδίων συμπίεσης, του θαλάμου καύσης, του συστήματος ελέγχου, της τροφοδοσίας, της ελεγχόμενης ώσης κ.λπ.
Έτσι ως πιο πιθανή, τουλάχιστον για το άμεσο μέλλον, εμφανίζεται η δεύτερη λύση, δηλαδή μια επιλογή από τα «έτοιμα» ρωσικής και ουκρανικής σχεδίασης. Η πιο προφανής επιλογή είναι ο ρωσικός Saturn AL-31, των 30-33 χιλιάδων λιβρών ώσης, που έτσι κι αλλιώς ήδη έχει διεθνή παρουσία, καθώς παράγεται σε Ρωσία και Κίνα για σειρά μαχητικών (Su-30, Su-34, J-20, J-10). Η πιο εξελιγμένη εκδοχή του, ο AL-41F1, που κινεί και τα Su-57 είναι πιο δύσκολο να διατεθεί από τους Ρώσους, χωρίς βέβαια αυτό να αποκλείεται. Και εδώ όμως έχουμε μια σχεδίαση σχετικά παλαιά -αν και με μεγάλη εξέλιξη- που δύσκολα θα ταιριάξει σε ένα υποτίθεται μαχητικό 5ης γενιάς. Βέβαια η ύπαρξη του και η άμεση διάθεση του μπορεί να είναι και το στοιχείο εκείνο που θα επιταχύνει το τουρκικό σχέδιο, το οποίο έχει στόχο την γύρω στο 2030 ολοκλήρωση του ώστε να μπει σε αρχική παραγωγή. Καθώς για να τηρηθεί τέτοιο -πιεστικό χρονοδιάγραμμα- είναι πολύ αμφίβολο αν μπορεί να εξελιχθεί, πέρα από το αεροσκάφος, και νέος κινητήρας, είτε με διεθνή βοήθεια, πόσο μάλλον εγχώριος. Η ρωσική όμως επιλογή αποκλείεται να γίνει χωρίς σημαντικές δεσμεύσεις με τη Μόσχα, κάτι που ίσως φέρει την Τουρκία και στο πιο οριακό σημείο των σχέσεων της με το ΝΑΤΟ και ειδικά τις ΗΠΑ. Θα κάνει το καθεστώς Ερντογάν μια τέτοια κίνηση; Θα φανεί αρκετά σύντομα.
