Αν και έχουμε αναφερθεί πολλές φορές στα νέα τουρκικά πολεμικά πλοία, την εξέλιξη στη σχεδίαση και τον εξοπλισμό τους είναι ενδιαφέρον να δούμε εκτενέστερα τη «βάση» όλων αυτών. Που δεν είναι άλλος από τον τουρκικό ναυπηγικό τομέα, ο οποίος αποδίδει σκάφη όλο και μεγαλύτερου τονάζ και σχεδόν πλήρως «τουρκικά» σε όπλα και συστήματα.
Εκεί λοιπόν διαπιστώνουμε μια σύνθετη πρακτική που δείχνει και το πόσο σοβαρά επενδύουν στον συγκεκριμένο κλάδο αμυντικής βιομηχανίας στη γειτονική χώρα. Αρχικά διαθέτουν όχι ένα αλλά δύο κρατικά πολεμικά ναυπηγεία (και ένα τρίτο ιδιωτικό, αφιερωμένο όμως πλήρως σε αμυντικές κατασκευές). Τα οποία παράγουν και το μεγαλύτερο όγκο των εγχώριων πολεμικών ναυπηγήσεων, σε πλήρως καθετοποιημένη οργάνωση, από τη σχεδίαση, την παραγωγή πρώτων υλών και απαρτιών έως το «χτίσιμο» των σκαφών.
Αυτή η επένδυση που είναι πολύχρονη, έχει επιτρέψει στο Τουρκικό Ναυτικό όχι μόνο να έχει σταθερές βάσεις κατασκευής και επισκευής των πλοίων του, αλλά και να συσσωρεύει δική του τεχνογνωσία, εφαρμόζοντας την στην επόμενη γενιά σκαφών που παραγγέλνει. Έτσι η Τουρκία, ενώ πριν 20 χρόνια, όπως και η Ελλάδα, κατασκεύαζε φρεγάτες ΜΕΚΟ με γερμανικά σχέδια, πλέον έχει προχωρήσει στις τοπικές σχεδιάσεις κορβετών Ada και φρεγατών Istanbul. Ενώ τώρα χτίζει τα γερμανικής σχεδίασης υποβρύχια Type 214 αλλά ήδη ανακοινώνει πως μελετά σχέδια δικής της έκδοσης υποβρυχίων.
Θα γίνουν τα τουρκικά mini-υποβρύχια STM-500, game changer στο Αιγαίο;
Κεντρικό ρόλο εδώ έχει παίξει βέβαια το πρόγραμμα MILGEM (Εθνικό Πλοίο) το οποίο έχει πλέον ιστορία άνω των 15 ετών, ως μια εθνική προσπάθεια εγχώριας κατασκευής μεγάλων πολεμικών, που θα αντικαταστήσουν σταδιακά όλα τα «εισαγωγής», είτε γερμανικά, είτε αμερικανικής βοήθειας-παραχώρησης, είτε γαλλικής κ.λπ.
Τo MILGEM υιοθέτησε μια βηματική εξέλιξη, με σχεδίαση αρχικά κορβέτας (κλάση Ada), μετά φρεγάτας (κλάση Istanbul) με κατάληξη αντιτορπιλικό (μελλοντική κλάση TF-2000). Το πρόγραμμα όχι μόνο είχε πυρήνα την τουρκική κατασκευή, αλλά και την παράλληλη ανάπτυξη τουρκικών όπλων και συστημάτων, κατορθώνοντας να εμπλέξει σχεδόν το σύνολο της αμυντικής βιομηχανίας, με πρωταγωνιστές βέβαια τις γνωστές Aselsan, Havelsan, STM, Armelsan κ.λπ.
Ξεκινά το πρόγραμμα ενός σχεδόν 100% τουρκικού αντιτορπιλικού TF-2000;
Η ιδέα βέβαια δεν εξελίχθηκε χωρίς πολλά προβλήματα. Σημαντικές καθυστερήσεις εμφανίστηκαν και συνεχίζονται, εμπάργκο επηρέασαν σοβαρά τον προγραμματισμό παραδόσεων, υπήρξαν υπερβάσεις προϋπολογισμού, χρεοκοπίες, αλλαγές ναυπηγείων και εγκαταστάσεων. Παρόλα αυτά, παραμένει το μεγαλύτερο αμυντικό πρόγραμμα της Τουρκίας, μαζί με εκείνο του «νέου μαχητικού», και ήδη έχει αποδώσει πλοία με αξιοπρεπείς αποδόσεις και πάρα πολλά κρίσιμα τουρκικά (ή τουρκοποιημένα) συστήματα ραντάρ, πυραύλων, αντιμέτρων, τηλεπικοινωνιών, σόναρ, πλοήγησης, αντιπυραυλικών, συστημάτων διαχείρισης μάχης κ.ο.κ.
Τουρκία: Πρώτο βήμα για τη ναυπήγηση των 3 επόμενων φρεγατών Istanbul
Μια εξέλιξη που πρέπει να αναφέρουμε εδώ είναι πως από το 2018 λειτουργεί η ASFAT, μια εταιρία (ιδιοκτησίας του υπουργείου Αμύνης), η οποία διαχειρίζεται τα αμυντικά ναυπηγεία όπως και τα κρατικά πολεμικά εργοστάσια, έχοντας την αρμοδιότητα και της προώθησης των προϊόντων τους στο εξωτερικό, σε διακρατικό επίπεδο. Έτσι ο κρατικός τομέας των πολεμικών ναυπηγήσεων έχει ένα οργανωμένο «μοχλό» προώθησης του στη διεθνή αγορά.
Το δεύτερο σκέλος της τουρκικής ναυπηγικής προσπάθειας στον αμυντικό τομέα είναι η συνεργασία που έχει με τα ιδιωτικά ναυπηγεία της χώρας. Τα οποία είναι και πολλά αριθμητικά αλλά και μεγάλων δυνατοτήτων καθώς η Τουρκία έχει τη δική της ναυπηγική παράδοση, σχετικά χαμηλού κόστους, που παράγει μεγάλη ποικιλία εμπορικών πλοίων. Το τουρκικό κράτος έτσι «μοιράζει» δουλειές του Ναυτικού και στον ιδιωτικό τομέα, ενίοτε και πολύ μεγάλες. Το πιο ισχυρό παράδειγμα είναι το ελικοπτεροφόρο Anadolu, το μεγαλύτερο πλοίο του Τουρκικού Ναυτικού, που φτιάχτηκε σε ιδιωτικό ναυπηγείο.
Το αποτέλεσμα; Από έναν τουρκικό στόλο, Ναυτικού και Ακτοφυλακής, τελωνείων κ.λπ., κάπου 300 σκαφών, πάνω από 230 έχουν κατασκευαστεί στην Τουρκία. Ενώ είναι δεδομένο εδώ και πολλά χρόνια πως η χώρα ότι πολεμικό πλοίο αγοράζει (συμπεριλαμβάνουμε τα ακτοφυλακής), μικρό-μεγάλο, θα είναι χτισμένο τοπικά.
Σημαντικό είναι να πούμε πως ο ιδιωτικός ναυπηγικός τομέας – με τη στήριξη του κράτους- έχει πλέον ενεργό ρόλο στην σχεδίαση πολεμικών σκαφών κάθε κατηγορίας, προτείνοντας συνεχώς νέα κάθε ρόλου, αλλά και πετυχαίνοντας εξαγωγές σε Ναυτικά τρίτων χωρών. Συνολικά κάπου 130 τουρκικής κατασκευής πλοία, μεγέθους έως και κορβέτας αλλά κυρίως λιμενικού, ακτοφυλακής κ.λπ. έχουν εξαχθεί, σε Αίγυπτο, Κατάρ, Εμιράτα, Ινδονησία, Μαλαισία, Ομάν, Μπαχρέιν, Γεωργία και Τουρκμενιστάν, ενώ παραγγελίες υπάρχουν από Ουκρανία (αν και πλέον εδώ είναι άγνωστη η μοίρα τους), Πακιστάν, Νιγηρία κ.λπ.
Δύο τουρκικά περιπολικά ανοιχτής θαλάσσης παρήγγειλε η Νιγηρία
Μάλιστα εδώ έχουμε και την κοινοπραξία TAIS, που έχουν σχηματίσει τα μεγαλύτερα ιδιωτικά ναυπηγεία της χώρας, τα Anadolu, Sedef και Sefine. Έτσι τα 3 αυτά ναυπηγεία προβάλλουν την αμυντική τους κατασκευαστική δραστηριότητα ως «ενιαία» με το brand TAIS σε διεθνές επίπεδο, αναζητώντας εξαγωγές. Και προσφέρουν γκάμα κατασκευών και σχεδίων που περιλαμβάνει από πλοία κατηγορίας Anadolu, φρεγάτες και κορβέτες (έχουν το δικό τους σχέδιο ως «κλάση Bora»), τάνκερ, πλοία υποστήριξης, περιπολικά ανοιχτής θαλάσσης, αποβατικά κάθε μεγέθους, πυραυλακάτους, περιπολικά, διάσωσης, ταχύπλοα, από 20 έως 27.000 τόνους.
Έτσι η εισροή εσόδων και συναλλάγματος συνεχίζεται, προσφέροντας στην Τουρκία και ξένες αγορές αλλά και τη χρηματοδότηση να εξελίσσει συνεχώς τη δική της γκάμα πολεμικών πλοίων όλων των κατηγοριών.
Τα τουρκικά ναυπηγεία με αμυντική δραστηριότητα:
ISTANBUL NAVAL: Το μεγαλύτερο ναυπηγείο της χώρας, είναι κρατικό και βρίσκεται στην περιοχή Pendik κοντά στην Πόλη. Μέχρι σήμερα έχει χτίσει τις 4 κορβέτες Ada, την πρώτη φρεγάτα κλάσης Istanbul, ενώ κατασκευάζει τις πακιστανικές και ουκρανικές εκδοχές της Ada. Διαθέτει ξηρή δεξαμενή μήκους 300 μέτρων με ικανότητα κατασκευής πλοίων έως 175.000 τόνους, όπως και 3 πλωτές δεξαμενές με χωρητικότητα έως 14.000 τόνους. Επίσης παράγει μη μαγνητικό χάλυβα για αντίστοιχες κατασκευές.
Τοποθέτηση τρόπιδας στην Τουρκία για την πρώτη ουκρανική κορβέτα Ada
GOLCUK: Επίσης κρατικό στον ομώνυμο κόλπο που είναι συγκεντρωμένο και μεγάλο μέρος της τουρκικής ναυπηγικής βιομηχανίας. Εκεί κατασκευάστηκαν οι φρεγάτες ΜΕΚΟ (κλάσεις Υavuz, Salih Reis και Barbaros), τα υποβρύχια Type 209/1200 και 1400 (συνολικά 11), οι 9 πυραυλάκατοι κλάσης Kilic, σκάφη της Ακτοφυλακής, βοηθητικά, πετρελαιοφόρα κ.λπ. Αυτή την εποχή χτίζει τα υποβρύχια Type 214 (ένα είναι σε δοκιμές και 2 ακόμη σε κατασκευή). Ακόμη έχει κάνει τα σχέδια για σειρά βοηθητικών σκαφών του Ναυτικού, περιπολικών, αποβατικών, διάσωσης κ.λπ.
ANADOLU: Mεγάλο ναυπηγείο με έδρα την Τούζλα κοντά στην Κωνσταντινούπολη. Έχει εδώ και πάνω από μια δεκαετία μετατραπεί σε αποκλειστικά αμυντικών κατασκευών. Μέχρι σήμερα έχει κατασκευάσει 8 αποβατικά LCT των 80 μέτρων, 2 υποστήριξης αποβάσεων των 138 μέτρων και 7.400 τόνων εκτοπίσματος, των TCG Bayraktar και TCG Sancaktar, όπως και 8 αποβατικές ακάτους LCVP. Επίσης έχει φτιάξει 2 εκπαιδευτικά κλάσης Al Doha για το Κατάρ εκτοπίσματος 2.150 τόνων, και μια σειρά μικρών αποβατικών (για τον ίδιο πελάτη), ενώ κατασκευάζει άλλα 4 αποβατικά διαφόρων μεγεθών για το Τουρκικό Ναυτικό. Μια ακόμη εξέλιξη είναι η συνεργασία με Ινδικά ναυπηγεία για τη σχεδίαση 5 πλοίων γενικής υποστήριξης των 45.000 τόνων, για το Ινδικό Ναυτικό.
Καθέλκυση στα τουρκικά ναυπηγεία δύο νέων αποβατικών για το Κατάρ
SEDEF: Το σημαντικότερο ιδιωτικό ναυπηγείο το οποίο ανέλαβε και το μεγαλύτερο πλοίο του Τουρκικού Ναυτικού, το ελικοπτεροφόρο Anadolu των 27.000 τόνων. H τελική φάση της κατασκευής του κράτησε 4 χρόνια και είναι τώρα σε φάση τελικού εξοπλισμού και δοκιμών. Το ναυπηγείο έχει φτιάξει και μικρά αρματαγωγά των 100-120 τόνων όπως και ένα πετρελαιοφόρο 19.000 τόνων, κλάσης Akar.
DEARSAN: Με μεγάλη αμυντική δραστηριότητα, πέρα από την εμπορική, το ναυπηγείο Dearsan έχει παραδώσει τα περιπολικά κλάσης Tuzla στο Τουρκικό Ναυτικό, έχει αναλάβει την κατασκευή δύο περιπολικών ανοιχτής θαλάσσης για το Ναυτικό της Νιγηρίας, έχει παρουσιάσει το δικό του μη επανδρωμένο επιφανείας (το USV 15), ενώ έχει χτίσει (σε συνεργασία) την κορβέτα 92 μέτρων “Deniz Han” για το Ναυτικό του Τουρκμενιστάν. Για το τελευταίο έχει ολοκληρώσει και 10 περιπολικά κλάσης Serhet, των 57 μέτρων, που ουσιαστικά είναι μια άλλη εκδοχή των Tuzla. Στην πράξη το Dearsan έχει δημιουργήσει σχεδόν όλο το (μικρό βέβαια) Ναυτικό του Τουρκμενιστάν στην Κασπία Θάλασσα. Πρόσφατα παρουσίασε και το δικό του σχέδιο για μια μεγάλη φρεγάτα 142 μέτρων, 5.500 τόνων, δείχνοντας πρόθεση να γίνει το 4ο μεγάλο αμυντικό ναυπηγείο της Τουρκίας.
Νέο σχέδιο τουρκικής φρεγάτας με βαρύ οπλισμό – από τη Dearsan
YONCA-ONUK: Κοινοπραξία δύο ναυπηγείων με εξειδίκευση σε ταχύπλοα σκάφη ειδικών επιχειρήσεων, λιμενικού και ακτοφυλακής. Έχει χτίσει μια μεγάλη ποικιλία από τέτοια ταχύπλοα για το Τουρκικό Ναυτικό και την Ακτοφυλακή, από 12 έως 34 μέτρα. Επίσης τα έχει εξάγει σε Αίγυπτο, Γεωργία, Μαλαισία, Πακιστάν, Κατάρ και Εμιράτα.
ARES: Ένα νέο ναυπηγείο με έτος ίδρυσης μόλις το 2006 και έδρα την Αττάλεια. Ακούστηκε τα τελευταία χρόνια καθώς έφτιαξε τη μη επανδρωμένα σκάφη επιφανείας ULAQ, τα οποία έχει παρουσιάσει σε ποικιλία ρόλων και συνεχίζει να τα εξελίσσει. Έχει όμως εξειδίκευση και ήδη εμπειρία σε μικρά-μεσαία περιπολικά σκάφη. Ήδη έχει φτιάξει δύο 48μετρα Ares 150 για το Λιμενικό του Κατάρ, 14 τύπου Αres 24 Harpoon ταχύπλοα σταθερής γάστρας πάλι για το Κατάρ, 13 περιπολικά Ares 42 των 13 μέτρων για το Τουρκικό Λιμενικό και το ψευδοκράτος στην Κύπρο, 2 30μετρα περιπολικά Ares KND 30 για το Ναυτικό της Νιγηρίας, 6 ταχύπλοα Ares 58 των 18 μέτρων για την Ακτοφυλακή του Μπαχρέιν, κάποια 12μετρα περιπολικά πάλι για την Τουρκική Ακτοφυλακή κ.λπ.
Σχεδόν έτοιμο το μη επανδρωμένο σκάφος Ulaq, προβληματίζει πιθανή έκδοση με αντιπλοϊκούς πυραύλους
ISTANBUL: Έχει παραδώσει στο Ναυτικό 2 σκάφη κλάσης Isin, διάσωσης υποβρυχίων. Επίσης το TCG Alemdar, κι αυτό διάσωσης υποβρυχίων 4.200 τόνων. Έχει κατασκευάσει σκάφη για την Τουρκική Ακτοφυλακή κλάσης SR-35, 210 τόνων και 36 μέτρων μήκους, όπως και το ερευνητικό Oruc Reis, 4.800 τόνων το οποίο ανήκει στην κρατική εταιρία ΜΤΑ.
DESAN: Στην Τούζλα και αυτό, έχει παράγει δύο πλοία, τα TCG DALGIÇ-1 και 2, 250 τόνων, υποστήριξης και εκπαίδευσης δυτών για το Τουρκικό Ναυτικό.
DAMEN: Στην Αττάλεια, είναι ένα από τα πολλά ναυπηγεία του Ολλανδικού ομίλου. Πέρα από τις εμπορικές κατασκευές έχει χτίσει και σκάφη έρευνας και διάσωσης για την Τουρκική Ακτοφυλακή.
RMK: Έχει χτίσει 4 μεγάλα οπλισμένα περιπολικά 88 μέτρων, 1.700 τόνων για την Τουρκική Ακτοφυλακή, τα TCSG Dost, Guven, Umut και Yasam. Ακόμη, 2 πετρελαιοφόρα 3.000 τόνων, τα TCG Albay Hakki Burak και İhsan Tolunay.
Η τουρκική ναυπηγική εμπειρία και δυναμικότητα
Σκιαγραφήσαμε παραπάνω την αμυντική παραγωγή της τουρκικής ναυπηγικής βιομηχανίας. Αυτή όμως είναι ένα μόνο μέρος της συνολικής ναυπηγικής δραστηριότητας της Τουρκίας, η οποία έχει εδώ και πολλά χρόνια αναπτύξει ένα μεγάλο κατασκευαστικό τομέα που παράγει τάνκερ, φορτηγά, φέριμποτ, βοηθητικά, πλωτές δεξαμενές, πυροσβεστικά, μεταφοράς χημικών, μέχρι φουσκωτά, αλλά και αναψυχής, όπως μηχανοκίνητα γιότ και ιστιοφόρα. Δίπλα του υπάρχει μεγάλη επίσης υποδομής επισκευών και μετασκευών, αλλά και σημαντικά διαλυτήρια πλοίων, όπως και εκατοντάδες μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις παραγωγής ναυτιλιακού εξοπλισμού κάθε είδους.
Το μεγαλύτερο μέρος της τουρκικής ναυπηγικής δραστηριότητας είναι στη ανατολική πλευρά της θάλασσας του Μαρμαρά, από την Τούζλα έως το Γκολτσούκ και τη Γιάλοβα. Ναυπηγεία επίσης υπάρχουν και στην πλευρά του Αιγαίου, σε Σμύρνη, Αττάλεια κ.λπ. Συνολικά λειτουργούν 82 ναυπηγεία, με 10 δεξαμενές ξηράς και 32 πλωτές, με συνολική δυναμικότητα 4,5 εκατ. τόνους. Κατά μέσο όρο κάπου 65 πλοία…
Η συνέχεια στο Naval Defence
