Οι στενές σχέσεις Τουρκίας και Αζερμπαϊτζάν είναι γνωστές εδώ και πολλά χρόνια, με την Τουρκία να επιχειρεί την «επέκταση» της στην περιφέρεια της των τουρκογενών κρατών, ώστε να χριστεί, άτυπα, ο επικεφαλής και διεθνής εκπρόσωπος τους. Με το Αζερμπαϊτζάν υπάρχει ήδη ισχυρή εμπορική και πολιτική σχέση, πώληση όπλων (ανάμεσα τους και Bayraktar TB2 που έπαιξαν σημαντικό ρόλο στον πόλεμο με την Αρμενία το 2020, αλλά και τώρα, στις τρέχουσες αιματηρές συγκρούσεις), πλήρης διπλωματική αλληλοϋποστήριξη και φυσικά ισχυρές πολιτισμικές σχέσεις πάνω στην αντίληψη «ένα έθνος, δύο κράτη».
Έτσι στις συγκρούσεις Αζέρων-Αρμενίων που γίνονται τις τελευταίες μέρες -υπεγράφη ευτυχώς μια εκεχειρία- η Τουρκία πήρε πλήρως το μέρος του Μπακού, με τον Ερντογάν να δηλώνει χθες πως «είναι απαράδεκτες οι παραβιάσεις της συμφωνίας ειρήνευσης του 2020 από την Αρμενία, που οδήγησαν στις συγκρούσεις» και πως η Τουρκία «ελπίζει η Αρμενία να κάνει πίσω στο λάθος της…αλλιώς θα αντιμετωπίσει τις συνέπειες για την επιθετική τακτική της».
Με τη σειρά του, ο υπουργός Εξωτερικών, Μεβλούτ Τσαβούσογλου δήλωσε πως η Τουρκία «παραμένει στο πλευρό του Αζερμπαϊτζάν και ποτέ δεν θα το αφήσει μόνο του».
Έτσι η Τουρκία εμφανίζεται να υιοθετεί στο σύνολο της την αζερική ερμηνεία των συγκρούσεων που ήδη μετρούν πάνω από 150 νεκρούς, ότι δηλαδή οφείλονται σε αρμενικές προκλήσεις, κάτι βέβαια δύσκολο να αιτιολογηθεί. Kαθώς to Αζερμπαϊτζάν από το 2020 και την τότε συνθήκη ειρήνευσης, πιέζει συνεχώς πάνω στη γραμμή διαχωρισμού των δύο στρατών στο Ναγκόρνο Καραμπάχ ενώ από το 2021 έχει καταλάβει και μια μικρή έκταση αρμενικού εδάφους στα νότια της χώρας. Ακόμη την Πέμπτη συναντήθηκαν οι δύο υπουργοί Αμύνης για να συζητήσουν το ίδιο ζήτημα, ο Τούρκος Χουλουσί Ακάρ και ο Αζέρος Zakir Hasanov, ενώ στον επίσημο λογαριασμό του τουρκικού υπουργείου Αμύνης στο Twitter, δημοσιεύθηκε συγχαρητήριο μήνυμα στον “ηρωικό αζερικό στρατό και στους αδελφούς Τούρκους Αζέρους που αντιμάχονται τις επιθετικές και προκλητικές ενέργειες της Αρμενίας”.
Bizler özbeöz kardeş; iki devlet, tek milletiz! Bakü’nün düşman işgalinden kurtuluşunu kutladığımız bu özel günde, Ermenistan’ın saldırgan ve provokatif eylemlerine güçlü şekilde karşı duran Kahraman #Azerbaycan Ordusunu ve asil Azerbaycan Türkü kardeşlerimizi selamlıyoruz! pic.twitter.com/2NdRKiuVnh
— T.C. Millî Savunma Bakanlığı (@tcsavunma) September 15, 2022
Η ταύτιση Τουρκίας-Αζερμπαϊτζάν δεν μπορεί ιδωθεί όμως μόνο τοπικά. Ανάμεσα στις δύο χώρες βρίσκεται εγκλωβισμένη η Αρμενία, η οποία έχει σχεδόν συρθεί να «υποβάλλει τα σέβη της» στην Άγκυρα, ενώ το Ιράν είναι η «τρίτη» χώρα που συνορεύει με όλες τις παραπάνω, με την Τεχεράνη να χτίζει σταδιακά επαφές με την Τουρκία, παρά τις εκάστοτε τριβές μεταξύ τους. Στο Βορρά, πάλι μεταξύ Τουρκίας και Αζερμπαϊτζάν βρίσκεται η Γεωργία, μια άλλη «Αρμενία» κατά κάποιο τρόπο, καθώς παραμένει εξαρτώμενη από τη Ρωσία οικονομικά, και βέβαια και από την Τουρκία για τις εμπορικές οδεύσεις της.
Έχουμε έτσι ένα γεωγραφικό σύμπλοκο 4 ισχυρών χωρών, Ρωσίας, Τουρκίας, Ιράν, Αζερμπαϊτζάν, που εγκλωβίζουν δύο ασθενέστερες, με τις μεγάλες να δημιουργούν αναμεταξύ τους πολύπλοκα σχήματα φιλικών σχέσεων (π.χ. η Ρωσία αγοράζει τώρα μη επανδρωμένα από το Ιράν, αλλά είναι και ο ενδιάμεσος ειρηνευτής μεταξύ Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν, η Τουρκία είναι στον προθάλαμο του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης όπου μετέχουν Ρωσία, Κίνα, Καζακστάν, Κιργιζία, Ουζμπεκιστάν, Ινδία, Πακιστάν κ.α.).
Έτσι το μέλλον Αρμενίας και Γεωργίας φαίνεται δυσοίωνο, με πιέσεις να εξελιχθούν σε puppet-states, δηλαδή σχεδόν υποτελείς στους γείτονες τους οι οποίοι αναζητούν, ο καθένας από την πλευρά του, ένα νέο άξονα αντιδυτικής συσπείρωσης, που ίσως τους φέρει όλους και στο ίδιο στρατόπεδο.
