To συγκεκριμένο άρθρο δημοσιεύτηκε στις 26/5/2017. Ήταν μια εποχή που οι σημερινοί όψιμοι υπέρμαχοι του F-35, το παρουσίαζαν σαν τον ιδανικό ιπτάμενο “στόχο”, αρκεί ο κυνηγός να ήταν Ρώσος, και το όνομά του να ξεκινούσε από Su και να τελειώνει σε -35GR. Η ΠΤΗΣΗ πάντα προσέγγιζε το θέμα F-35 (και κατά συνέπεια και το θέμα “τουρκικά F-35”) με συνέπεια. Διαβάστε τι γράφαμε τότε όντας απολύτως “αιρετικοί”, και μάλιστα θεωρούμασταν και “μη πατριώτες” που δεν στηρίζαμε την λύση του Ξανθού Γένους για ΝΜΑ.
Η εβδομάδα που μας πέρασε είχε αρκετές ενδιαφέρουσες ειδήσεις σε ότι αφορά την αεροπορική και αμυντική ειδησιογραφία. Αυτό όμως που “κέντρισε” κάπως το ενδιαφέρον ήταν η είδηση πως η Γερμανία ζήτησε πληροφορίες για το F-35. Φυσικά το Request for Information (ROI) δεν σημαίνει και αγορά. Αλλά ένα ενδιαφέρον από μια ευρωπαϊκή χώρα όπως η Γερμανία, σημαίνει πολλά.
Το ίδιο έπραξε λίγες μέρες μετά και η Πολωνία, που έχει μεγαλύτερο άγχος για την άμυνά της, που προκαλείται από την αύξηση της ρωσικής στρατιωτικής ισχύος. Με την μετακίνηση αντιαεροπορικών πυραύλων S-400 στον θύλακα του Καλίνινγκραντ οι Ρώσοι έχουν καταφέρει να “αποκλείσουν” πολύ μεγάλο μέρος του πολωνικού εναερίου χώρου, αλλά και της ευρύτερης περιοχής. Οι Πολωνοί λοιπόν δικαίως εξετάζουν τα F-35 σαν λύση στο περίπλοκο στρατιωτικό παζλ της Βαλτικής καθώς έχουν να αντιμετωπίσουν μαχητικά Su-30SM, αλλά και πυραύλους Iskander (πέρα από τον Στόλο την Βαλτικής που έχει την έδρα του εκεί).
Οι Βέλγοι πρώτοι από τους παραπάνω, έχουν ξεκινήσει διαδικασία επιλογής Νέου Μαχητικού Αεροσκάφους, και το F-35 μάλλον είναι ο επικρατέστερος διεκδικητής, από την στιγμή που η Ολλανδία και η Δανία έχουν ήδη αγοράσει το αεροσκάφος (αν και το Typhoon προσπαθεί να κάνει την “έκπληξη” στον διαγωνισμό). Φυσικά οι Άγγλοι και οι Ιταλοί το έχουν ήδη επιλέξει, και μιας και δεν υπάρχει αντίστοιχο ευρωπαϊκό μαχητικό, σε λίγο θα ακολουθήσουν και οι Ισπανοί. Όσο κι αν ακούγεται παράξενο, ανάμεσα στους πιθανούς πελάτες του F-35 θα βάζαμε και τους Γάλλους, καθώς δύσκολα θα βρουν τους πόρους για να αναπτύξουν μόνοι τους ένα μαχητικό 5ης γενιάς. Η Ευρώπη δεν προβλέπεται να αναπτύξει σύντομα ένα μαχητικό αντίστοιχο του F-35.
Κάπου όμως εκεί γεννιέται το ερώτημα αν, και τι πρέπει να κάνει η Ελλάδα σε ότι αφορά το F-35.
To F-35 είναι μια ιστορία παλιά, αρκετά παλιά θα λέγαμε. Για τους αναγνώστες του περιοδικού μας είναι πλέον μια υπόθεση άνω των 20 ετών, όταν το πρωτότυπο της Lockheed Martin αντιμετώπιζε το X-32 της Boeing. Για τους υπολοίπους, είναι μάλλον μερικών μηνών. Αλλά μετρώντας σε πολιτικό χρόνο, λίγοι μήνες είναι πολύς καιρός.
Όταν “συγκλονιζόταν” το Πανελλήνιο από δημοσιεύματα του Τύπου, που αποκάλυπταν ότι στην τελευταία παραγγελία του “αόρατου” μαχητικού F-35, η Τουρκία είχε παραγγείλει μια -ακόμη- μοίρα, οι αναγνώστες μας ήξεραν πολύ καλά τι συμβαίνει με αυτό και την εμπλοκή της γειτονικής χώρας στο πρόγραμμα. Ήξεραν το F-35, ενημερώνονταν άλλωστε διαρκώς όλα αυτά τα χρόνια για όλες τις εξελίξεις του προγράμματος.
Όταν το ΥΠΕΘΑ ζητούσε ενημέρωση για το F-35 (η είδηση εδώ), η ΠΤΗΣΗ είχε ήδη αναλύσει διεξοδικά το θέμα, και οι φίλοι μας ήξεραν πολύ καλά τι σημαίνει και ποιες είναι οι δυνατότητές του. Όταν δε λίγο καιρό μετά, έγινε σαφές πως “δεν αγοράζουμε”, αλλά “μια ερώτηση κάναμε ρε παιδιά”, πάλι συνεχίσαμε να ενημερώνουμε. Άλλωστε το F-35 είναι το μεγαλύτερο πρόγραμμα της αμυντικής αεροπορικής βιομηχανίας σε εξέλιξη σήμερα (και θα είναι για πάρα πολλά χρόνια ακόμη), οπότε λογικό είναι μεγάλο ποσοστό των άρθρων του περιοδικού ετησίως ή του site μηνιαίως να αφορούν το F-35.
Μετά από όλα αυτά, ησυχία έπεσε πάνω από το γαλατικό χωριό. Από τη μια το κλείσιμο της αξιολόγησης, από την άλλη το δημοφιλές τηλεπαιχνίδι σε εξωτικά μέρη, σύντομα το F-35 έγινε μια ακόμη ανάμνηση μιας “περίεργης” επικαιρότητας. Φυσικά όλοι πλέον ήξεραν στα απανταχού καφενεία, διαδικτυακά ή μη, τι σημαίνει F-35, και μπορούσαν να κάνουν αναλύσεις των δυνατοτήτων του με πολύ μεγαλύτερη ακρίβεια και πιστότητα από την εξακρίβωση της κανονικότητας πέναλτι σε ομάδα Δ’ Εθνικής. Αλλά το F-35 δεν ήταν πλέον στην πρώτη γραμμή της επικαιρότητας, μπορούσαμε να το ξεχάσουμε. Ποιος ασχολείται άραγε με τη εθνική άμυνα;
Ευφάνταστες ιστορίες που κυκλοφορούσαν σε έντυπα ή διαδικτυακά μέσα ευτυχώς αραίωσαν. Λύσεις “καλύτερες” των πανάκριβων F-35, που θα αγοράζονταν σε τιμή Lada Niva και θα εξασφάλιζαν την αεροπορική υπεροχή μέχρι τον 26ο αιώνα εμφανίστηκαν για λίγο αλλά έπεισαν πολλούς εύπιστους συμπατριώτες μας. Οι Ρώσοι όμως δεν έστειλαν τελικά καμιά 100αριά Su-35 με πληρωμή σε κεράσια (για πολλούς λόγους, αλλά μάλλον γιατί δεν φτάνουν όλα τα κεράσια πολλών ετών για να αγοράσουμε, ίσως και γιατί οι Ρώσοι θέλουν δολάρια, αλλά δεν φυτρώνουν στα μέρη μας), ούτε οι Κενταυριανοί έστειλαν το Άρμα του Απόλλωνα. Συνεπώς η ΠΑ θα μείνει με τα “ταπεινά” F-16 να αντιμετωπίσει αύριο την απειλή που περιγράφεται σαν “το F-35 στην Τουρκική Πολεμική Αεροπορία”;
Στο ενδιάμεσο βρεθήκαμε να κατηγορούμαστε σαν θιασώτες του F-35, σαν υποστηρικτές του Rafale, σαν εκπρόσωποι του Typhoon, ευτυχώς όχι σαν αντιπρόσωποι του Spitfire. Πάρα πολλοί, αυτό που ονομάζεται “περιπλανώμενο κοινό του Διαδικτύου” είχαν “απόλυτη” άποψη για το θέμα (που το γνωρίζουν πια με εμπειρία πτέραρχου χιλιάδων ωρών πτήσης απέναντι στην Διαγαλαξιακή Αυτοκρατορία) και οτιδήποτε διαφορετικό από την δική τους, η προσβολή ήταν άμεση και ευθεία, και συνήθως με βαριές εκφράσεις που πάντα τελείωνε στον πατριωτισμό μας. Από την στιγμή βέβαια που λειτουργούμε το blog, και δεν απευθυνόμαστε πλέον μόνο σε αναγνώστες μας, προσπαθήσαμε πολλάκις να ενημερώσουμε και να εξηγήσουμε σε όλους τους φίλους μας, πολλοί όμως δεν κατάφεραν να καταλάβουν τι γράψαμε όταν είπαμε τι σημαίνει το F-35 για την RAF (εδώ), αλλά και για την Πολεμική μας Αεροπορία.
Φτάνουμε στο σήμερα και φυσικά μετά από τα δημοσιεύματα που προαναφέραμε, τίποτα δεν έχει γίνει. Ο εκσυγχρονισμός των F-16 τείνει να μετατραπεί από “μελλούμενος” σε “θρυλούμενος”, και τα οικονομικά της χώρας μας είναι σαφές πως δεν “σηκώνουν” δυο προγράμματα μαζί, για την ΠΑ (εκσυγχρονισμός F-16 και Νέο Μαχητικό Αεροσκάφος). Για όσους διαφωνούν, θα τους πούμε πως προς στιγμήν τα οικονομικά δεν σηκώνουν ούτε το ένα πρόγραμμα, αυτός άλλωστε είναι και ο λόγος που δεν έχουμε νέα για τα F-16 και τον εκσυγχρονισμό τους.
Το F-35 σαν αεροσκάφος (ή πρόγραμμα αν προτιμάτε) μέχρι τώρα έχει εξασφαλίσει την “επιβίωσή” του, και λύνει αργά αλλά σταθερά τα όποια προβλήματά του. Νέο λογισμικό, νέα όπλα, νέοι “φάκελοι πτήσης” βελτιώνουν τις δυνατότητές του. Το αεροσκάφος σίγουρα κάνει αυτό που είχε υποσχεθεί, είναι stealth, και μάλιστα τόσο που μπορεί και καταστρέφει συστήματα αεράμυνας με έξυπνα όπλα από μικρές αποστάσεις κι όχι με πυραύλους αντιραντάρ μεγάλης εμβέλειας. Μπορεί λοιπόν να “καθαρίσει το κρεμμύδι” της εχθρικής αεράμυνας όχι ξεφλουδίζοντάς το, αλλά απλά διαλύοντάς το με χειρουργικά χτυπήματα.
Όσο κι αν δεν του φαίνεται, έχει σαφείς δυνατότητες επιβολής αεροπορικής υπεροχής, πράγμα που το απέδειξε και στην πρόσφατη Red Flag. Δεν είναι το απόλυτο μαχητικό αερομαχιών, δεν σχεδιάστηκε άλλωστε να αερομαχεί. Μπορεί όμως να βάλλει πύραυλο σε όποια κατεύθυνση θέλει πετυχαίνοντας καταρρίψεις στην αρχή μιας αερομαχίας, καθώς ο πιλότος μπορεί να δει και “μέσα” από το αεροσκάφος (δείτε στο 2:15 και μετά του video εδώ). Το να “πάρεις την ουρά” σε ένα F-35 είναι μάλλον άδικος κόπος, αν φυσικά καταφέρει κάποιος να πλησιάσει αρκετά για να το κάνει.
Όλα αυτά, μαζί με πολλά ακόμη, μπορεί να τα κάνει γιατί σχεδιάστηκε από την αρχή να φέρει υποσυστήματα που μέχρι τώρα κανένα άλλο αεροσκάφος δεν είχε, ούτε είναι και εύκολο να αποκτήσει. Κι αυτό γιατί το F-35 δεν σχεδιάστηκε σαν ένα απλό μαχητικό stealth όπως για παράδειγμα το F-117, αλλά σαν ένα πραγματικό μαχητικό επόμενης γενιάς που ταυτόχρονα είναι και stealth.
Οι πιθανότητες που έχει να επιβιώσει σε αερομαχία ένα μαχητικό 4ης γενιάς με κορυφαία ευελιξία απέναντι στο F-35, είναι όσες θα είχε το πιο “γρήγορο πιστόλι” στην Άγρια Δύση με Colt revolver, απέναντι σε ένα στέλεχος των ΟΥΚ οπλισμένο με Μ-4 και διόπτρα, και μονομαχία από την απόσταση που θα επέλεγε ο τελευταίος.
Βέβαια το F-35 δεν έχει σχεδιαστεί να είναι “μοναχικός” λύκος. Σε ένα μελλοντικό πεδίο της μάχης απαιτούνται και αεροσκάφη 4ης γενιάς να πετούν μαζί του, πλήρως όμως δικτυωμένα έτσι ώστε να μπορούν να ανταλλάσουν πληροφορίες και να μοιράζονται όπλα και δυνατότητες. Η USAF έχει για αυτή την “δουλειά” τα F-15/F-16/F-22, όπως και το USN τα F/A-18E/F. Οι Βρετανοί και οι Ιταλοί έχουν με την σειρά τους το Eurofighter, οι Ισραηλινοί και οι Τούρκοι F-16 κοκ.
Το mix αεροσκαφών 4ης και 5ης γενιάς είναι προφανώς αυτό που θα κυριαρχήσει στα επόμενα χρόνια στους επιχειρησιακούς σχεδιασμούς των σύγχρονων αεροποριών. Ήδη οι Γερμανοί (η είδηση εδώ) αλλά και οι Πολωνοί (η πρόσφατη είδηση εδώ) εξετάζουν το ενδεχόμενο αγοράς του αεροσκάφους και κατά την άποψή μας πολλές αεροπορίες θα ακολουθήσουν. Αυτό το λέμε γιατί η Lockheed αντίθετα με ότι πιστεύουν πολλοί, δεν “περιμένει” από την Ελλάδα για να κερδίσει χρήματα, το έχει ήδη πετύχει από τους άλλους πελάτες του αεροσκάφους.
Πολλές φορές γίνεται η συζήτηση αν ένα F-35 μπορεί να αντιμετωπίσει ένα άλλο F-35, κι αν η αγορά ελληνικών F-35 θα είναι η απάντηση στα τουρκικά F-35. Ας ξεκαθαρίσουμε το ότι ένα F-35 δεν μπορεί να εντοπίσει ένα άλλο F-35, παρά μόνο την στιγμή που ουσιαστικά θα αλληλο-εντοπιστούν. Πιθανότατα να μπορεί να κάνει ευκολότερα τον εντοπισμό του εχθρικού F-35 από ότι ένα F-16 (λόγω του πολύ προηγμένου ραντάρ του F-35 σε σχέση με το F-16), και ίσως δυσκολότερα από ένα F-15 ή Su-35 (λόγω των πολύ ισχυρών ραντάρ που έχουν αυτά τα δυο αεροσκάφη, που σε πραγματική ισχύ εκπομπής μάλλον ξεπερνούν το ραντάρ του F-35). Το θέμα όμως είναι ότι όλα τα αναφερόμενα μαχητικά 4ης, 4,5 γενιάς, ότι ραντάρ και όπλα να έχουν, θα έχουν ήδη εντοπιστεί πολύ πιο γρήγορα από το εχθρικό F-35, και θα είναι στην διακριτική ευχέρεια του τελευταίου να βάλλει πρώτο εναντίον τους ή όχι.
Εκεί ακριβώς βρίσκεται και η λογική απόκτησης F-35 από οποιαδήποτε αεροπορία (που μπορεί φυσικά να τα αποκτήσει λόγω εξαγωγικών περιορισμών, αν και θέλουμε να πιστεύουμε ότι η Ελλάδα είναι ανάμεσα σε αυτές θα έπαιρναν άδεια εξαγωγής για το αεροσκάφος). Το F-35 μπορεί να δώσει μεγάλη επιχειρησιακή ευελιξία στον χρήστη και να πολλαπλασιάσει την μαχητική αξία μαχητικών παλαιότερης γενιάς μέσω της κοινής δικτύωσης.
To αν το F-35 μπορεί να αντιμετωπιστεί, προσπαθούμε κι εμείς να το προσεγγίσουμε από πολλές διαφορετικές οπτικές γωνίες, και χωρίς να λείπει η “φαντασία”. Μια λύση που παρουσιάσαμε ήταν αυτή των Arleigh Burke, που αναλύσαμε εδώ. Αλλά είναι μια από τις πολλές ίσως λύσεις, που σίγουρα θα γίνουν περισσότερες στο μέλλον, όσο το F-35 αλλά και άλλα μαχητικά 5ης γενιάς αυξάνουν τους αριθμούς τους σε υπηρεσία παγκοσμίως.
Υπάρχει πάντα η λύση των F-15/Su-35 που όπως είπαμε έχουν πανίσχυρα ραντάρ και συστήματα IRST (Su-35). Τα Typhoon/Rafale/Gripen έχουν επίσης αρκετές δυνατότητες, ειδικά στις εκδόσεις με ραντάρ AESA (όλα τους έχουν προηγμένο IRST). Πρέπει όμως να πούμε πως για όλα ισχύει ότι η επιβίωσή τους απαιτεί ένα εξαιρετικά προηγμένο σύστημα αυτοπροστασίας, που μπορεί να παρεμβάλει τα εχθρικά ραντάρ σε βαθμό κορεσμού (περισσότερα μπορείτε να διαβάσετε εδώ). Τα μαχητικά 4,5 γενιάς παραμένουν λοιπόν μια πολύ καλή λύση για κάθε αεροπορία.
Γράφουμε όλα τα παραπάνω έχοντας υπόψιν μας τον κίνδυνο να κατηγορηθούμε για “προώθηση” του F-35. Αυτό που κάνουμε είναι να μεταφέρουμε όσα έχουν γίνει δημοσιογραφικά γνωστά για το αεροσκάφος σε μια σειρά και με απλά λόγια, αυτός είναι ο σκοπός του άρθρου. Και θεωρούμε πως αεροπορίες σαν του Ισραήλ, της Ιαπωνίας, της Βρετανίας, των ΗΠΑ δεν έχουν κάνει το λάθος να επιλέξουν το αεροσκάφος ενώ αυτό είναι ένας “άχρηστος κουβάς”, κι όλα αυτά για να πείσουν 10 εκ. κατατρεγμένους Έλληνες να δώσουν το υστέρημά τους για να τα πάρουν κι αυτοί μια Μοίρα.
Ναι, το Su-35 ή το Typhoon είναι καλύτερα αεροδυναμικά αεροσκάφη, αλλά δεν συγκρίνονται με το F-35, είναι κάτι διαφορετικό. Συγκρίνοται με τις τελευταίες εκδόσεις του F-15. Το Gripen E είναι εξαιρετικό, αλλά συγκρίνεται με το F-16V. Είναι όλα τους απόλυτα ικανά, αλλά τελείως διαφορετικά αεροσκάφη με το F-35.
Η προσέγγισή μας σαν χώρα για την αγορά του F-35, δεν πρέπει να έχει να κάνει με την αγορά του από την Τουρκία. Έχει να κάνει με το πόσο θα βοηθήσει τον συνολικό σχεδιασμό της Πολεμικής Αεροπορίας, και κατά πόσο θα βοηθήσει τα επιχειρησιακά της σχέδια. Αν η ΠΑ πρέπει να αντιμετωπίσει ένα πολλαπλό δίκτυο αεράμυνας, με S-400 (ή MEADS ή Aster) συν HISAR/HAWK, με F-16C Blk52+ και F-35A που θα εξαπολύουν AMRAAM, και να ταυτόχρονα θα πρέπει να “κυνηγάει” BORA στην τουρκική ενδοχώρα, τότε ίσως ένα αεροσκάφος 5ης γενιάς που θα διεισδύει χωρίς να εντοπίζεται είναι μονόδρομος.
Αν σκοπεύει να “στέλνει” πακέτα F-16/F-35, που θα επικοινωνούν/συνεργάζονται μεταξύ τους και τα πρώτα θα “μαζεύουν” τις βολές των αντιπάλων F-16/F-35 και θα αποχωρούν προσωρινά “τρέχοντας” αφήνοντας τα “αόρατα” F-35 να καταρρίψουν τα “αποκαλυφθέντα” εχθρικά F-35 αλλά και τα “αμέριμνα” εχθρικά F-16, τότε πάλι είναι σοβαρός λόγος αγοράς.
Αν τα θέλουμε για να αναχαιτίζουμε ίχνη στο FIR Αθηνών (που μια χαρά κάνουν την δουλειά τα F-16), ή για να προσφέρουν CAS μεγάλης διάρκειας πάνω από την Κύπρο (εδώ θέλουμε F-15E/Su-34), τότε μάλλον δεν υπάρχει να χαλάσουμε τα χρήματά μας (που δεν τα έχουμε κιόλας).
Αυτά όμως δεν τα καθορίζουμε εμείς, ούτε κανείς άλλος “ειδικός” ή μη. Τα καθορίζει η ΠΑ, γιατί εκείνη είναι που έχει επωμιστεί το βάρος της εναέριας προστασίας της Ελλάδος, και φυσικά γνωρίζει η ίδια τις ανάγκες της. Η ΠΑ είναι θα χρειαστεί να προστατέψει “τους βωμούς και τις εστίες”, και οι πιλότοι μας θα πρέπει να έχουν τα εργαλεία που χρειάζονται για να επιτύχουν την αποστολή τους. Αν αυτά τα εργαλεία θα είναι τα F-35 αυτό δεν το ξέρουμε, ούτε μπορούμε να το πούμε.
To F-35 έχει και ένα μοναδικό χαρακτηριστικό για τις χώρες της Δύσης. Έτσι και η ΠΑ αποφασίσει ότι χρειάζεται ένα μαχητικό 5ης γενιάς, τότε το F-35 είναι το μόνο σε υπηρεσία, και εδώ δεν μπορεί να γίνει ουσιαστικός διαγωνισμός (αν βάλεις σαν κριτήριο το χαμηλό RCS, δεν θα έρθει κανείς άλλος). Αν αποφασιστεί πως χρειάζεται ενίσχυση γενικά η ΠΑ, με Νέο Μαχητικό Αεροσκάφος, όπως για παράδειγμα η Φινλανδία, τότε μπορεί να “ανοίξει” η πόρτα και για άλλες λύσεις (βλέπε εδώ).
Αν λοιπόν, με κάποιον “μαγικό” ή άλλο τρόπο, η ΠΑ αποφασίσει πως χρειάζεται ΝΜΑ τότε εμείς θα είμαστε εδώ για να σας ενημερώσουμε με τον καλύτερο τρόπο. Μέχρι τότε απλά θα ελπίζουμε πως θα ξεκινήσει επιτέλους ο εκσυγχρονισμός των F-16, που σημειωτέον θα χρειαστεί ίσως μέχρι και μια δεκαετία να ολοκληρωθεί.
Συζητήσεις για το ποιο είναι το καλύτερο μαχητικό προφανώς δεν χωρούν. Καλύτερο είναι αυτό που θα κάνει την δουλειά της ΠΑ, κι όχι αυτό που συμπαθούμε, ή αυτό που μας έχουν πείσει κάποιοι ότι είναι το καλύτερο. Και το ποιο μαχητικό θα κάνει την δουλειά της ΠΑ, το ξέρουν μόνο οι άνθρωποί της ΠΑ. Εμείς τους έχουμε απόλυτη εμπιστοσύνη, ελπίζουμε κι εσείς. Το έχουμε πει, το έχουμε ξαναπεί και θα το λέμε συνεχώς.
