Θα προσπαθήσουμε στα παρακάτω να είμαστε ψύχραιμοι. Αλλά ας ξεκινήσουμε με μια παραδοχή: Μη αποδεκτό. Το να «περνά» φωτιά, που ήδη μαίνεται μέρες, μέσα σε ένα από τα μεγαλύτερα συγκροτήματα στρατιωτικών εγκαταστάσεων στην χώρα, τόσο κρίσιμου που φιλοξενεί το ένα τέταρτο των μαχητικών μας πρώτης γραμμής, να σκάνε πυρομαχικά αλλεπάλληλα (έστω π.χ. και αν είναι παλαιά και αποσυρμένα), να ερημώνει η γειτονική πόλη χιλιάδων κατοίκων από τον κίνδυνο και να αδρανοποιείται -ακόμη και για ελάχιστο χρόνο- όλη η 111 Πτέρυγα Μάχης, δεν είναι αποδεκτό.
Δεν θα προτείνουμε τι να γίνει. Αλλά μπορούμε να επισημάνουμε τι δεν πρέπει να γίνει. Επιγραμματικά λοιπόν δεν χρειαζόμαστε:
◊ Έναν ή μερικούς πομπώδεις «αποκεφαλισμούς» αξιωματικών, που θα χρεωθούν το χάος, χωρίς περαιτέρω ουσιαστικές διερευνήσεις και αλλαγές. Τέτοιες ανθρωποθυσίες για το θεαθήναι γίνονταν στην Αρχαία Ρώμη. Εδώ Κολοσσαίο δεν έχει. Ούτε Κολοσσούς. Ούτε καν Ρόδο, έτσι όπως πάμε.
◊ Μια ή περισσότερες θεαματικές «παραιτήσεις» και δηλώσεις πως «η παραίτηση μου είναι στη διάθεση της ηγεσίας», στρατιωτικής ή πολιτικής. Αυτά τα θεατρικά έχουν ξεπεραστεί εδώ και χρόνια και δεν πείθουν κανένα. Καλύτερα Κιτσοπούλου στην Επίδαυρο κάθε εκάστη.
◊ Μια επίκληση αορίστως, γενικώς και βολικώς περί «εμπρησμών» και «Τούρκων πρακτόρων» και «ισλαμιστών μεταμφιεσμένων σε πρόσφυγες». Ακόμη και αυτά να έχουν συμβεί, δεν μπορεί να διαλύουν μια Πτέρυγα Μάχης και μια πόλη χιλιάδων κατοίκων, σε καιρό ειρήνης. Παρεκτός αν η αφέλεια “μονίμων τουριστών” δεν κατανοεί πως έτσι ομολογείται ανικανότητα αντιμετώπισης τέτοιων συμβάντων. Οπότε όποιος θέλει να ταΐσει το συνωμοσιολογικό υποκείμενο, ας βρει κάτι άλλο να του πετάξει ωμό, μπας και γλιτώσει από την κριτική.
◊ Μια μετατροπή της κατάστασης σε κομματική διαμάχη, όπου οι μεν θα κραυγάζουν «να, φάνηκε το χάλι του επιτελικού κράτους» και οι δε να απαντούν «ναι αλλά για το Μάτι δεν λέτε τίποτα». Αυτά τα ζούμε πολωτικά εδώ και χρόνια και αποδίδουν μεν στην κάλπη αλλά όχι στη λογική και όχι στην όποια πρόοδο της χώρας. Εκτός αν είμαστε πλέον κάτοικοι εικονικής πραγματικότητας, όπου μια γερή ατάκα στα social media θα κερδίσει την παρτίδα. Και όχι, η “επιστράτευση” των εκατοντάδων κομματικών τρολ είτε για “damage control” είτε για “comeback” δεν πουλά πιά, σε όσους τουλάχιστον διατηρούν κάποια ψυχραιμία.
◊ Μια επίκληση στο συγκινησιακό της ελληνικής ιδιοτροπίας, στο θυμικό και στο αγαπητικό μας. Με προσβλητική δηλαδή επικοινωνιακή διαχείριση των θυσιών των αεροπόρων μας και του κάματου όλης της Πολεμικής Αεροπορίας, ως απόπειρα συμψηφισμού, ότι «μην αδικούμε τους ήρωες μας γιατί έγινε μια στραβή». Μα ακριβώς γιατί υπάρχουν αυτά τα καθημερινώς ηρωικά, οφείλουν να υπηρετούνται με αξιοπρέπεια, με αποδοτική διοικητικά και λειτουργικά υποδομή. Που στη συγκεκριμένη περίπτωση, έχει χρέος να προσφέρει συντήρηση, πυρομαχικά και καύσιμα στο F-16 που απογειώνεται να αναχαιτίσει και όχι να του δίνεται εντολή για πανικόβλητη εκκένωση, γιατί «πήρε φωτιά η Καλαμαριά».
◊ Μια απόπειρα να δικαιολογηθεί το συμβάν μέσω γενικής απαξίωσης πολλών χρόνων πίσω, που «όλοι μαζί φταίμε και τώρα το πληρώνουμε ως συλλογική αμαρτία». Το οποίο πιθανώς να συμβαίνει, ως κληρονομούμενη αφασία, αλλά κάποια στιγμή και το πιο αποπροσανατολιστικό παραμύθι τελειώνει. Και αν δεν μπορείς να πεις «και ζήσαν όλοι καλά και οι υπόλοιποι καλύτερα», τότε οφείλεις να μην κάνεις αναδρομή στο παρελθόν. Το «τώρα» μας καίει και μας έκαψε και το «αύριο» φοβόμαστε. Και όχι: Κανενός η αμαρτία δεν θα ξεπλύνει των επόμενων.
◊ Μια απόπειρα μετάθεσης ευθυνών, έστω και σε υψηλά ιστάμενους, αλλά γενικώς υφιστάμενους. Το σκηνικό επίσης το έχουμε ξαναδεί και ακυρώνει όχι μόνο την ουσιαστική διερεύνηση αλλά επιβεβαιώνει την πεποίθηση πως πρώτος στόχος σε κάθε αστοχία, τραγωδία, αμέλεια, είναι να προστατευθεί το «μέλλον μας».
◊ Έναν ορυμαγδό τυπικών δηλώσεων ότι «εξετάζονται ενδελεχώς τα συμβάντα και θα επιβληθούν οι προβλεπόμενες κυρώσεις». Ειδικά αν αυτές οι δηλώσεις, «κόπι-πάστε» από προηγούμενες, εμπλουτίζονται με όλα τα κλισέ: «θα λάμψει η αλήθεια», «θα φτάσει το μαχαίρι στο κόκαλο» και «όλα στο φως». Από τέτοια “άνευ περιεχόμενου”, έχουμε στιβαρό απόθεμα.
◊ Μια προσπάθεια τεμαχισμού του συμβάντος σε μικρολεπτομέρειες, ώστε να διασπαστεί η προσοχή του κοινού και να εκτονωθεί η δυσαρέσκεια. Το είδαμε στα Τέμπη, όπου το κοινό ασχολούνταν με το «πύρινο μανιτάρι στην σύγκρουση των τρένων και τι το προκάλεσε», το πως είναι φτιαγμένο το σύστημα τηλεδιοίκησης και «αν τα λαμπάκια άναβαν» έως το «ποιανού ρουσφέτι ήταν ο σταθμάρχης» και «τι ώρα την είχαν κοπανίσει από την υπηρεσία». Με τη γενική εικόνα ανοργανωσιάς, αδρανειακής λειτουργίας, έλλειψης μηχανισμών ελέγχου, δομικής ασυδοσίας και ανευθυνότητας, να χάνεται.
◊ Μια γνωστή διαφυγή να θεωρηθεί το όλο σκηνικό ως “κάτι ειδικό που συνέβη πρώτη φορά”. Άρα δεν αντιπροσωπεύει κάτι ευρύτερο. Πολλά χρόνια πριν, ένα ολόκληρο στρατόπεδο αποθήκευσης πυρομαχικών στη Μαλακάσα, τινάχθηκε στον αέρα και μάζευαν άσκαστα από τη γύρω περιοχή για μήνες. Οπότε ούτε “μοναδικό” είναι το συμβάν ούτε έλλειψη εμπειρίας υπάρχει.
◊ Μια απόπειρα διαβεβαίωσης πως “όλα πήγαιναν καλά” και πως “όλα είχαν προβλεφθεί”. Προφανώς κάτι σοβαρό δεν πήγε καλά και όσα είχαν προβλεφθεί και γίνει δεν ήταν αρκετά. Το ότι δεν θρηνήσαμε ζωές, επίσης δεν είναι επιχείρημα, ακούγεται ως μακάβριο ανέκδοτο τύπου “ευτυχώς δεν πάθαμε και τίποτα”. Γενικώς δεν θέλουμε συμψηφισμούς, επίκληση του χειρότερου, αναφορές σε Θεία Πρόνοια, σε τύχη και Μοίρες, σε αδιανόητα, σε “τρίγωνα του Διαβόλου”, σε απρόβλεπτα, σε κλιματικές αλλαγές και σε ειδικές συνθήκες. Δεν είναι ειδική συνθήκη στην Ελλάδα να πιάνει φωτιά το καλοκαίρι!
Για να ολοκληρώσουμε το «τι δεν πρέπει να γίνει», ως ευχή τουλάχιστον. Δεν πρέπει να δούμε εκ νέου την τυπική ελληνική διαχείριση κρίσεων. Η οποία χωλαίνει ως αρχική πρόθεση και μετά στην διερεύνηση των ειδικών και γενικών αιτίων εξαντλείται: Σε μια μακρόχρονη, αόριστη, απλοποιητική, και τελικά προσβλητική «απόδοση ευθυνών», λιγοστών σε λιγοστούς, για λίγο. Και πάλι από την αρχή.
