Η Ελλάδα, ως μεσογειακή χώρα με εκτεταμένη ακτογραμμή που εκτείνεται σε χιλιάδες χιλιόμετρα στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο, βρίσκεται στο επίκεντρο σύνθετων γεωπολιτικών προκλήσεων που απαιτούν προηγμένες δυνατότητες θαλάσσιας επιτήρησης και εθνικής ασφάλειας. Το Πολεμικό Ναυτικό καλείται να ανταποκριθεί σε αποστολές υψίστης σημασίας, όπως η παρακολούθηση των θαλάσσιων συνόρων μας (κυριαρχίας και κυριαρχικών δικαιωμάτων), η ανίχνευση και παρακολούθηση εχθρικών ναυτικών δυνάμεων, καθώς και ο ανθυποβρυχιακός πόλεμος, σε μια περιοχή όπου η παρουσία υποβρυχίων αυξάνεται σταθερά.
Ωστόσο, η παρατεινόμενη απουσία επιχειρησιακών αεροσκαφών ναυτικής συνεργασίας (ΑΦΝΕ), δημιουργεί ένα κρίσιμο κενό που απειλεί την ικανότητα της χώρας να ανταποκριθεί αποτελεσματικά στις σύγχρονες απειλές. Αυτή τη στιγμή, τα εκσυγχρονισμένα Ρ-3Β είναι άγνωστο αν και πότε θα παραδοθούν (παρά την 1η πτήση ενός), ενώ τα περισσότερα πληρώματα που αρχικά εκπαίδευσε το ΠΝ είτε έχουν αποστρατευθεί είτε έχουν μετατεθεί. Με λίγα λόγια, τα 500 εκατ. δολάρια που δόθηκαν ως “έκτακτη ανάγκη” για τα Ρ-3Β, παραμένουν αναξιοποίητα δέκα χρόνια μετά την αρχική ανάθεση του 2015, και με συνεχή το φόβο ότι δεν αποδώσουν.
Αυτή η κατάσταση έχει αναγκάσει το ΠΝ να βασίζεται υπερβολικά σε πολεμικά πλοία για την επιτήρηση μεγάλων θαλάσσιων περιοχών, όπως η περιοχή νοτίως της Κρήτης, όπου η παράνομη μετανάστευση από τη Λιβύη αποτελεί διαρκή πρόκληση. Η συνεχής ανάπτυξη πλοίων, όπως φρεγατών και περιπολικών, όχι μόνο επιβαρύνει τα πληρώματα και αυξάνει το λειτουργικό κόστος, αλλά περιορίζει και τη διαθεσιμότητα αυτών των μέσων για άλλες κρίσιμες αποστολές. Ακόμη, η απουσία αξιόπιστων ΑΦΝΕ έγινε εμφανής κατά την κρίση του 2020 με το τουρκικό ερευνητικό σκάφος Όρουτς Ρέις, όπου μια τέτοια παρουσία θα επέτρεπε την καλύτερη τακτική εικόνα για το ΠΝ και κάποια οικονομία δυνάμεων.
Η κατάσταση δεν είναι βιώσιμη πλέον, ιδιαίτερα σε μια εποχή που οι γεωπολιτικές εντάσεις στην Ανατολική Μεσόγειο κλιμακώνονται, με την Τουρκία να ενισχύει τις ναυτικές της δυνατότητες και τη Λιβύη να παραμένει πηγή αστάθειας.
Η προτεινόμενη λύση που αναλύουμε σήμερα, είναι η εξέταση της απόκτησης του μη επανδρωμένου αεροσκάφους MQ-9B SeaGuardian για το ΠΝ, ίσως σε συνδυασμό με προμήθεια του παρόμοιου MQ-9B SkyGuardian από την Πολεμική Αεροπορία. Αυτή η προμήθεια, εφόσον συνοδευθεί από τη συμμετοχή της ελληνικής αμυντικής βιομηχανίας, θα μπορέσει να καλύψει πιεστικές ανάγκες και να προωθήσει τη διακλαδική συνεργασία.
Το MQ-9B SeaGuardian, που κατασκευάζεται από την αμερικανική General Atomics, αποτελεί ένα πολύ υψηλών επιδόσεων μη επανδρωμένο αεροσκάφος, σχεδιασμένο ειδικά για αποστολές θαλάσσιας επιτήρησης και ανθυποβρυχιακού πολέμου. Η πλατφόρμα αυτή έχει αποδειχθεί εξαιρετικά αποτελεσματική σε διεθνές επίπεδο με πολλούς χρήστες/παραγγελίες.
Το μη επανδρωμένο προσφέρει μια σειρά από προηγμένες δυνατότητες που το καθιστούν κατάλληλο για τις ελληνικές ανάγκες. Με αυτονομία πτήσης που ξεπερνά τις 30 ώρες, μπορεί να καλύπτει τεράστιες θαλάσσιες εκτάσεις, όπως το Αιγαίο, η Ανατολική Μεσόγειος και η περιοχή νοτίως της Κρήτης, χωρίς την ανάγκη για ανεφοδιασμό. Η ικανότητά του να πετάει σε υψόμετρο έως 40.000 πόδια το καθιστά μη ευάλωτο σε εχθρικά αντιαεροπορικά συστήματα, ενώ η απουσία πληρώματος μειώνει σημαντικά το λειτουργικό κόστος και εξαλείφει τον κίνδυνο για ανθρώπινες απώλειες.
Το αεροσκάφος είναι εξοπλισμένο με προηγμένους αισθητήρες που του επιτρέπουν να εκτελεί πολλαπλές αποστολές. Το ραντάρ Lynx, multi-mode, προσφέρει δυνατότητες επιτήρησης επιφανείας, εντοπισμού μικρών στόχων, όπως ταχύπλοα σκάφη που χρησιμοποιούνται συχνά για μετανάστευση, και παρακολούθησης μεγαλύτερων ναυτικών μονάδων. Επιπλέον, το αεροσκάφος μεταφέρει ηλεκτροοπτικά/υπέρυθρα συστήματα (EO/IR), τα οποία παρέχουν εικόνα υψηλής ανάλυσης σε πραγματικό χρόνο, ακόμη και σε συνθήκες χαμηλού φωτισμού ή δυσμενών καιρικών συνθηκών.
Για τον ανθυποβρυχιακό πόλεμο, μπορεί να εξοπλιστεί με ηχοσημαντήρες (sonobuoys) για την ανίχνευση υποβρυχίων, καθώς και με το προηγμένο σύστημα MAD-XR (Magnetic Anomaly Detector – Extended Range), το οποίο είναι μια συμπαγής έκδοση του παραδοσιακού MAD, ικανή να εντοπίζει υποβρύχια σε μεγάλα βάθη. Αυτές οι δυνατότητες καθιστούν το SeaGuardian κατάλληλο για την προστασία κρίσιμων περιοχών, όπως οι θαλάσσιες οδοί του Αιγαίου και κοντά στα ελληνικά χωρικά ύδατα, όπου η παρουσία εχθρικών υποβρυχίων αποτελεί διαρκή απειλή.
Η πλατφόρμα επίσης συνεχώς εξελίσσεται με προσθήκη ατρακτιδίων που προσφέρουν νέες δυνατότητες, όπως “ιπτάμενου ραντάρ”, “ηλεκτρονικού πολέμου”, “ναρκοθέτησης” και άλλες, ενώ αναλαμβάνει όλες τις γνωστές αποστολές, όπως στοχοποίησης, εντοπισμού, έρευνας-διάσωσης κ.ο.κ.
Η Ελλάδα είχε δείξει ενδιαφέρον και για το παρόμοιο, MQ-9B SkyGuardian, την έκδοση που προορίζεται για αποστολές UAV μεγάλης χρονικής διάρκειας, ήδη από το 2023. Η Πολεμική Αεροπορία εξέταζε την απόκτησή του για την ενίσχυση των δυνατοτήτων επιτήρησης και αναγνώρισης, με έμφαση στην παρακολούθηση χερσαίων και θαλάσσιων στόχων σε μεγάλες αποστάσεις. Ωστόσο, το πρόγραμμα “πάγωσε” στις αρχές του 2024, μαζί με πολλά άλλα εξοπλιστικά προγράμματα, λόγω δημοσιονομικών περιορισμών και αλλαγών στις προτεραιότητες του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας.
Η προτεινόμενη λύση αν γίνει με διακλαδική προμήθεια, θα επιτρέψει τη μέγιστη αξιοποίηση των δυνατοτήτων της πλατφόρμας, με κοινή βάση συντήρησης, η οποία θα μπορούσε να εγκατασταθεί σε υφιστάμενες εγκαταστάσεις, όπως η 112 Πτέρυγα Μάχης στην Ελευσίνα.
Κρίσιμο όμως είναι να υπάρχει συνεργασία με την εγχώρια αμυντική βιομηχανία, δημιουργώντας νέες θέσεις εργασίας και ενισχύοντας την αυτονομία της Ελλάδας στον τομέα της συντήρησης και ανάπτυξης μη επανδρωμένων συστημάτων. Η ελληνική Altus για παράδειγμα, θα μπορούσε να αναλάβει την ανάπτυξη εξειδικευμένων λογισμικών για την ανάλυση δεδομένων από τους αισθητήρες των αεροσκαφών ή την παραγωγή προσαρμοσμένων υποσυστημάτων για τις ελληνικές ανάγκες. Επιπλέον, η συμμετοχή της ελληνικής βιομηχανίας θα μπορούσε να μειώσει το μακροπρόθεσμο κόστος υποστήριξης, με ανταλλακτικά και υπηρεσίες συντήρησης να παρέχονται τοπικά, εμπλέκοντας εταιρείες όπως τις EAB, Aeroservices και Apella.
Η διεθνής εμπειρία καταδεικνύει την αξία του MQ-9B SeaGuardian σε αποστολές παρόμοιες με αυτές που αντιμετωπίζει η Ελλάδα. Η Ινδία, για παράδειγμα…
H συνέχεια στο Naval Defence
