Πρώτη Δημοσίευση 13/3/2020
Είναι γενικότερη διαπίστωση πως το υλικό των Ενόπλων Δυνάμεων έχει πλέον παλιώσει επικίνδυνα. Από την Πολεμική Αεροπορία, που υπηρετούν αεροσκάφη C-130B, T-2C, το ΠΝ που επιχειρεί με υπέργηρα υποβρύχια, πυραυλακάτους και φρεγάτες, αλλά κυρίως, ο Στρατός Ξηράς, που ουσιαστικά δεν έχουν αλλάξει πολλά πράγματα τα τελευταία χρόνια. Ας μην μείνουμε στα πόσα προηγμένα συστήματα που σίγουρα διαθέτει, αλλά ας δούμε όμως τι συμβαίνει με αυτά που έχουμε.
Κυκλοφορεί η άποψη, πως αν δεν έχεις κάποιο σύστημα, να αντικαταστήσεις ένα παλαιότερο, τότε κρατάς το παλαιότερο μέχρι αυτό να γίνει… αρχαίο. Η λογική είναι απλή, το έχεις που το έχεις, κράτα το, και σε περίπτωση ανάγκης, κάτι θα κάνει αυτό! Κανείς δεν υπολογίζει όμως το κόστος διατήρησης σε υπηρεσία ενός παλαιού συστήματος, σε ότι αφορά τη συντήρηση, τα ανταλλακτικά, την υποστήριξε εν γένει, αλλά και το κυριότερο, τις ανάγκες σε προσωπικό.
Με το σημερινό άρθρο, θα κάνουμε μια προσπάθεια να καταδείξουμε την πιθανή ανάγκη για απόσυρση οπλικών συστημάτων, που ενώ αποδεδειγμένα δεν έχουν κάποια επιχειρησιακή αξία, τα διατηρούμε σε υπηρεσία γιατί απλά δεν έχουμε χρήματα για να τα αντικαταστήσουμε. Και τελικά, φτάνουμε να πληρώνουμε περισσότερα για να τα διατηρούμε σε υπηρεσία, ενώ σε περίπτωση ανάγκης η απόδοσή τους θα είναι κάπου κοντά στο μηδέν.
Το θέμα μας σήμερα είναι το αντιαεροπορικό πυροβολικό, ή για την ακρίβεια, η αντιαεροπορική άμυνα του Ελληνικού Στρατού. Πρόσφατα είχαμε δημοσιεύσει άρθρο για την ανάγκη, ή τις δυνατότητες, εκσυγχρονισμού κάποιων από τα συστήματα πάνω στα οποία βασίζεται ο ΕΣ προκειμένου να προστατεύσει τις μονάδες του από εχθρικές αεροπρικής προσβολές. Ας δούμε λιγάκι την πυραυλική αντιαεροπορική άμυνα του ΕΣ.
Στην πρώτη γραμμή βρίσκονται φυσικά τα TOR-M1, ένα αρκετά ικανό σύστημα, αλλά προβληματικό στη σύνδεσή του με το ελληνικό σύστημα αεράμυνας. Φυσικά, οι απαραίτητες “πατέντες” έχουν γίνει, και το σύστημα είναι η κορωνίδα της προστασίας των τεθωρακισμένων ταξιαρχιών του ΕΣ που θα ορμήσουν στα πλευρά του αντιπάλου, τελειώνοντας τις όποιες επιθετικές αιχμές του. Βρίσκονται στον Έβρο, καθώς εκεί είναι απαραίτητη η παρουσία τους. Τα κενά τα “γεμίζουν” τα συστήματα ASRAD-HELLAS, μαζί με φορητούς εκτοξευτές Stinger.
Η αντιαεροπορική άμυνα δεν σταματά εκεί. Στα νησιά ο ΕΣ βασίζεται στα SA-8B, ενώ, σε όλο το μέτωπο, και σε στρατηγικά -και απόρρητα- σημεία, θα αναπτυχθούν πυροβολαρχίες MIM-23 Improved HAWK. Τα δυο τελευταία συστήματα είναι ο σκοπός του σημερινού μας άρθρου.
Τα SA-8B, όταν μπήκαν σε υπηρεσία, θα έπαιζαν το ρόλο της εποχούμενης αντιαεροπορικής ασπίδας των σοβιετικών θωρακισμένων μεραρχιών που θα πλημμύριζαν τη Δυτική Ευρώπη, αν ο Ψυχρός Πόλεμος γινόταν 3ος Παγκόσμιος. Στόχος τους θα ήταν τα αεροσκάφη CAS της Δύσης, Α-10, Jaguar, Harrier, αλλά και επιθετικά ελικόπτερα όπως τα ΑΗ-1 Cobra, AH-64A Apache, αλλά και εξοπλισμένα, όπως τα Bo-105. Εκεί, μαζί με τα αυτοκινούμενα Α/Α πυροβόλα ZSU-23-4, θα προστάτευαν επαρκώς τα σοβιετικά Τ-64/Τ-72/Τ-80, ακόμη και από όπλα όπως ο φοβερός και τρομερός (τότε) AGM-65 Maverick.
Η ελληνική Sielman S.A. εμπλέκεται σε πρόγραμμα ανακατασκευής για τα Improved HAWK
H τεχνολογία και τα πεδία μαχών έχουν αλλάξει από τότε. Η αύξηση της υπολογιστικής ισχύος των περισσότερων συστημάτων ηλεκτρονικού πολέμου, έκαναν τα συστήματα ECM αρκετά αποτελεσματικά. Δυστυχώς ή ευτυχώς, τα όπλα που έχει πλέον το αεροπορικό όπλο στη διάθεσή του προκειμένου να χτυπήσει ή να προστατευτεί από τα Α/Α συστήματα όπως οι SA-8 είναι πάμπολλα.
Πλέον, η Α/Α άμυνα βασίζεται κατά κύριο λόγο σε συστήματα fire and forget, και όχι σε συστήματα που απαιτούν συνεχή καταύγαση του στόχου (ημιενεργά συστήματα). Τότε, απλά η καταύγαση ήταν αρκετή για ένα A-10 να εγκαταλείψει την προσπάθεια, όταν το RWR άναβε σαν χριστουγεννιάτικο δέντρο…
Δυστυχώς, τα SA-8 είναι ένα σύστημα που καθοδηγεί με τέτοιο τρόπο τον πύραυλο, και αναγκαστικά είναι δέσμιο της θέσης εκτόξευσης για μεγάλο χρονικό διάστημα (από την στιγμή της εκτόξευσης μέχρι και την πρόσκρουση). Επίσης, σα σύστημα δεν έχει κάποιο προηγμένο πύραυλο, που να αξίζει η ύπαρξή του σε οπλοστάσιο προηγμένου στρατού όπως ο Ελληνικός.
Τουρκικά ΜΙΜ-23 I-HAWK και Korkut στη Λιβύη; τι φοβούνται οι Τούρκοι;
Αντίστοιχα, πρέπει να δούμε και την χρησιμότητα των αντιαεροπορικών συστημάτων τύπου MIM-23 Improved HAWK Phase III, όπως τα ελληνικά. Αν και η αναβάθμισή τους σε Phase III επέτρεψε την διασύνδεσή τους στο σύστημα Αεράμυνας, και μπορούν πλέον να συνεργάζονται με τα Patriot, εντούτοις οι δυνατότητές τους είναι περιορισμένες σε ένα σύγχρονο περιβάλλον μάχης.
Όπως και οι πύραυλοι του SA-8, έτσι και οι HAWK χρειάζονται καταύγαση για να έχουν κατεύθυνση. Άλλωστε, αυτός είναι και ο λόγος που αποσύρονται παγκοσμίως πύραυλοι σαν τους SM-1 ή τους NSSM. Οι ESSM και οι SM-2 δεν χρειάζονται συνεχή καταύγαση, παρά μόνο στο τελευταίο στάδιο της πτήσης τους.
Το μόνο πρόβλημα δεν είναι η καταύγαση, αλλά και τα πολλά ραντάρ που χρειάζεται η κάθε πυροβολαρχία για να μπορεί να παρέχει δεδομένα βολής σε κάθε πύραυλο. Αν και στο επίπεδο Phase III το σύστημα έχει τα ραντάρ AN/MPQ-62 και AN/MPQ-50, εντούτοις η λύση των πολλαπλών ραντάρ για εντοπισμό, υψομέτρηση, εξαγωγή δεδομένων 3D είναι παρχωχημένη. Θεωρητικά η λύση δόθηκε στην έκδοση Phase XXI, που έχει αγοράσει η Τουρκία, με το 3D ραντάρ AN/MPQ-64 Sentinel. Αλλά και πάλι, οι πύραυλοι απαιτούν ειδικούς καταυγαστήρες.
Η μεταφορά όλων αυτών των υποσυστημάτων, με τη βοήθεια δεκάδων οχημάτων, εν έτει 1970 ήταν λογική. Το 2020 όμως, όταν η “δουλειά” μπορεί να γίνει από ένα ή δυο το πολύ οχήματα, τότε μάλλον μιλάμε για μέγιστο παραλογισμό. Οι πόροι που απορροφά κάθε πυροβολαρχία I-HAWK είναι πολλοί, και δεν μιλάμε μόνο για τις ανάγκες συντήρησης. Χρειάζεται και στελέχωση όλων των πυροβολαρχιών, χρειάζονται οχήματα, πόροι που ο ΕΣ έχει τόση ανάγκη.
Η λύση που έχει βρει ο Ελληνικός Στρατός είναι η τοποθέτηση των πυροβολαρχιών σε ειδικές τοποθεσίες σε καιρό ειρήνης, αλλά και η μεταφορά τους σε μυστικές θέσεις σε καιρό πολέμου. Τώρα, το πως θα γίνει η “μετακόμιση” μιας πυροβολαρχίας HAWK σε επιστράτευση, είναι άλλη επιχείρηση. Ο ΕΣ δεν έχει τη στελέχωση που είχε το 1970 ή το 1980, ούτε τα στελέχη του μπορούν να κάνουν τα πάντα.
Τα αντιαεροπορικά συστήματα, πρέπει να έχουν υπερυψηλή κινητικότητα. Αλλιώς κινδυνεύουν να καταστραφούν από βολές βαλλιστικών πυραύλων όπως οι Yildirim και οι BORA. Οι Patriot έχουν την δυνατότητα να αυτοπροστατεύονται, οι HAWK έχουν αυτή τη δυνατότητα πολύ περιορισμένη, και τελείως θεωρητικά.
H INTRACOM συμμετέχει στο πρόγραμμα παραγωγής του IRIS-T SLM
Αυτό που θέλουμε να πούμε, είναι πως οι SA-8B ελάχιστα προσφέρουν στον ΕΣ, και η απόσυρσή τους πρέπει να γίνει άμεσα, απελευθερώνοντας πολύτιμους ανθρώπινους πόρους από το Πυροβολικό. Αντιλαμβανόμαστε πως οι SA-8B είναι θεωρητικά το όπλο με τη μεγαλύτερη εμβέλεια Α/Α άμυνας στα νησιά, αλλά θα πρέπει να δούμε τι πραγματικά μπορεί να προσφέρει στις δυνάμεις του ΕΣ. Τη στιγμή μάλιστα, που οι γείτονες θα εξαπολύσουν τέτοιο κύμα ηλεκτρονικού πολέμου, που θα παγώσουν όλες οι ασύρματες επικοινωνίες.
Οι πύραυλοι των SA-8B έχουν επαναπιστοποιηθεί, και θεωρητικά μπορούν να εκτοξευτούν εντός των ορίων της κατασκευάστριας εταιρείας. Δεν θα γράψουμε τους χρόνους λήξης, αλλά δεν είναι και πολύ μακρυά. Ίσως να αξίζει να “χαριστούν” σε κάποιο φιλικό κράτος που έχει αντίστοιχο σύστημα σε υπηρεσία.
Αντίστοιχα, κάποια στιγμή θα “λήξουν” τα επόμενα χρόνια και οι πύραυλοι των Improved HAWK πυροβολαρχιών μας. Αν και οι HAWK “γεμίζουν” τα κενά της αεράμυνας, στρατηγικά τοποθετημένοι μεταξύ των πυροβολαρχιών των Patriot, εντούτοις πρέπει να καταλάβουμε πως η επιχειρησιακή τους αξία είναι πλέον περιορισμένη.
Θα μπορούσαμε να “εκσυγχρονίσουμε” και τα δυο συστήματα; θεωρητικά ναι, πρακτικά όχι. Οι SA-8B έχουν ένα παλιό πήγμα, με καμία σχέση με το υπόλοιπο τροχαίο υλικό του ΕΣ. Αν βάζαμε για παράδειγμα IRIS-T στη θέση των πυραύλων, γιατί να τους βάζαμε στο πήγμα του SA-8 και όχι σε κάποιο Μ113, που έχουμε αρκετές χιλιάδες;
Παρουσίαση του προγράμματος εκσυγχρονισμού του πυραύλου αέρος-αέρος Iris-T στην Πολεμική Αεροπορία
Αντίστοιχα, οι Improved HAWK δεν μπορούν πλέον να εκσυγχρονιστούν. Θεωρητικά μπορούμε να κάνουμε ότι έκαναν οι Νορβηγοί, βάζοντας τους ενεργού καθοδήγησης AMRAAM στη θέση των ΜΙΜ-23. Έτσι θα “γλυτώναμε” από την “καταύγαση”, αλλά πάλι θα είχαμε παλιά ραντάρ. Αυτό ίσως το κάνουν οι Τούρκοι που είναι στην κατάσταση Phase XXI, με το ραντάρ 3D Sentinel. Αν τώρα εμείς πάμε σε αντικατάσταση ραντάρ, και νέους πυραύλους, γιατί να λέμε πια το σύστημα Improved HAWK;
Εκεί που θέλουμε να καταλήξουμε είναι στο εξής. Οι ανάγκες μας είναι δεδομένες, οι απειλές είναι δεδομένες, και δεν μπορούμε να κοροϊδεύουμε τους εαυτούς μας πιστεύοντας ότι θα μας προστατεύσουν αρχαιοπρεπείς πύραυλοι από σύγχρονες απειλές. Το καλύτερο που έχουμε να κάνουμε είναι να μπούμε σε κάποιο πρόγραμμα συμπαραγωγής Α/Α συστημάτων, μικρού και μέσου βεληνεκούς, αντίστοιχο με το τουρκικό HISAR-A/HISAR-O.
Νέο αντιαεροπορικό με βάση τον πύραυλο CAMM από τις MBDA και PGZ
Υπάρχουν άπειρες επιλογές, από την οικογένεια AMRAAM, IRIS-T, Stunner, CAMM/CAMM-ER, ASTER κ.ο.κ. Εκεί πάνω μπορούν να έρθουν να προσθέσουν τις ανάγκες τους η ΠΑ και το ΠΝ, με ευχής έργο να έχουν κοινούς πυραύλους για παντού (εκτοξευόμενοι από έδαφος, θάλασσα και αέρα). Το όποιο κόστος του προγράμματος, θα καλυφθεί στο σημαντικότερο μέρος του από τις οικονομίες κλίμακας που θα έχουμε από την απόσυρση συστημάτων που καταναλώνουν πόρους, αλλά δεν προσφέρουν τίποτα επιχειρησιακά. Το έχουμε ξαναγράψει, οι IRIS-T έχουν ελληνική συμμετοχή, γιατί να μην τους επιλέξουμε;
Ένα λογικό χρονοδιάγραμμα, θα μπορούσε να προβλέπει την άμεση απόσυρση των SA-8B, με παράλληλο αίτημα προς τις ΗΠΑ για μικρό αριθμό AN/TWQ-1 Avenger. Τα τελευταία θα μπορούσαν να καλύψουν τις ανάγκες της ΑΣΔΕΝ σίγουρα πολύ καλύτερα από τα SA-8B, και αναμφίβολα με μικρό κλάσμα των στελεχών που καταναλώνουν τα σοβιετικά ιστορικής αξίας Α/Α συστήματα.
Ταυτόχρονα, ο ΕΣ θα πρέπει να αποφασίσει αν επιθυμεί να διαθέσει πιστώσεις για να παρέχει Α/Α άμυνα επιπέδου I-HAWK στις Ένοπλες Δυνάμεις, ή αν σκοπεύει να εγκαταλείψει αυτή τη δυνατότητα. Οι Ι-HAWK αποσύρθηκαν από το US Army, και πλέον υπηρετούν μόνο MIM-104 Patriot. Συνεπώς, ίσως μπορεί να αναλάβει το βάρος αυτό η ΠΑ, με την προϋπόθεση να αγοραστούν περισσότερες πυροβολαρχίες από ένα σύστημα που ήδη έχουμε σε υπηρεσία (Patriot).
Οι πιστώσεις αυτές θα μπορούσαν να μεταφερθούν σε άλλες κρίσιμες ανάγκες του Πυροβολικού, όπως οι ATACMS και η αγορά Deepstrike. Θα προτιμούσαμε έναν ΕΣ με δυνατότητες στρατηγικής κρούσης, και θαλάσσιας απαγόρευσης (με πυραύλους ATACMS εναντίον πλοίων), από έναν ΕΣ με παρωχημένους Α/Α πυραύλους μέσου βεληνεκούς.
Πριν λοιπόν πάρουμε αποφάσεις για το μέλλον, πρέπει να δούμε τι κάναμε στο παρελθόν, και τα λάθη που κάνουμε σήμερα.
