Η σύγκρουση στην Ουκρανία έχει φέρει στο προσκήνιο μια αλήθεια που πολλοί είχαν παραβλέψει τα τελευταία χρόνια: η ανάγκη για φορητά αντιαεροπορικά συστήματα μικρού βεληνεκούς, τα γνωστά MANPADS, παραμένει κρίσιμη σε έναν σύγχρονο πόλεμο, ακόμα κι όταν η αεροπορική υπεροχή μοιάζει δεδομένη.
Και εδώ, οι πύραυλοι Stinger, που για δεκαετίες αποτελούσαν το σήμα κατατεθέν της αμερικανικής ικανότητας να αντιμετωπίζει εναέριες απειλές από το έδαφος, έχουν απορροφηθεί σε τεράστιες ποσότητες από τον ουκρανικό στρατό, με αποτέλεσμα τα αποθέματα των χωρών του ΝΑΤΟ να συρρικνώνονται δραματικά.
Ακόμη, η γραμμή παραγωγής τους έχει κλείσει εδώ και χρόνια (αν και είναι σε φάση να να ξανανοίξει καθώς η κατασκευάστρια Raytheon έλαβε μια έκτακτη παραγγελίας 1.700 τεμαχίων κυρίως για δρομολόγηση προς την Ουκρανία), ενώ η εξέλιξή τους έχει παγώσει, καθώς οι ΗΠΑ, έχοντας κυριαρχήσει στους αιθέρες από τον Πόλεμο του Κόλπου και μετά, δεν ένιωσαν ποτέ την πίεση να επενδύσουν σε τέτοια συστήματα. Τώρα, όμως, η πραγματικότητα του πολέμου στην Ουκρανία αποκάλυψε το κενό: τα MANPADS είναι απαραίτητα, ιδιαίτερα όταν αντιμετωπίζεις μαζικές επιθέσεις από drones, πυραύλους cruise και περιφερόμενα πυρομαχικά.
Ελληνικός Στρατός: Αντικατάσταση των SA-8B Osa με πυραύλους Mistral σε οχήματα;
Αντίθετα με τις ΗΠΑ, οι Ευρωπαίοι δεν σταμάτησαν ποτέ να εξελίσσουν τα δικά τους συστήματα, γνωρίζοντας ότι σε έναν πιθανό πόλεμο δεν θα είχαν πάντα την πολυτέλεια της αεροπορικής υπεροχής. Και ειδικά η MBDA ανέπτυξε τον Mistral, ο οποίος στην τελευταία του έκδοση, Mistral 3, αποτελεί ένα από τα πιο προηγμένα MANPADS.
Η Εθνική Φρουρά της Κύπρου, μάλιστα, έχει ήδη προχωρήσει στην απόκτησή του, αναγνωρίζοντας τις δυνατότητές του απέναντι σε σύγχρονες απειλές, όπως τα τουρκικά drones και οι πύραυλοι cruise. Οπότε θα ήταν μια σύγχρονη επιλόγη να δούμε μαζική αγορά του Mistral 3 από πολλές ευρωπαϊκές χώρες, ώστε να αντικαταστήσουν τους Stinger στις μονάδες πρώτης γραμμής. Ως επέκταση δηλαδή αντίστοιχης παραγγελίας που έγινε από Γαλλία, Βέλγιο, Κύπρο, Εσθόνια και Ουγγαρία.
Συμφωνία-πλαίσιο για κοινή αγορά πυραύλων Mistral 3 – συμμετέχει και η Κύπρος
Ο Mistral 3, που τέθηκε σε υπηρεσία στα μέσα της δεκαετίας του 2010, είναι ένα σύστημα φτιαγμένο για τις σημερινές ανάγκες. Εχει μέγιστο βεληνεκές 7 χιλιόμετρα (αν και σε δοκιμές έχει φτάσει τα 8) και μπορεί να πλήξει στόχους σε ύψος έως 3 χιλιομέτρων. Το βάρος του είναι 19 κιλά (με τον εκτοξευτή φτάνει τα 26,5 κιλά), με μήκος 1,86 μέτρα και διάμετρο 90 χιλιοστά. Η ταχύτητά του ξεπερνά τα Mach 2,7, χάρη στον πυραυλοκινητήρα στερεών καυσίμων, και η κεφαλή του, βάρους 3 κιλών, συνδυάζει πυροκροτητή εγγύτητας λέιζερ με επαφής, με εκρηκτική ύλη υψηλής ισχύος και θραυσματικό περίβλημα για μέγιστη καταστροφικότητα.
Ο υπέρυθρος αισθητήρας ενισχυμένος με προηγμένο λογισμικό επεξεργασίας εικόνας, του επιτρέπει να εμπλέκει στόχους με χαμηλό θερμικό αποτύπωμα, όπως μικρά drones ή πυραύλους cruise, ενώ η αντοχή του σε ηλεκτρονικές παρεμβολές και αντίμετρα (flares, chaff) είναι εντυπωσιακή. Το ποσοστό επιτυχίας του αγγίζει το 96%, και η ευελιξία του ενισχύεται από τη δυνατότητα χρήσης σε τρίποδο, οχήματα ή πλοία. Η Κύπρος, για παράδειγμα, τον έχει εντάξει σε οχήματα Pinzgauer 6×6 και πλοία της Εθνικής Φρουράς.
MBDA: Ενίσχυση του αντιαεροπορικού πύργου Skyranger με Mistral 3
Η MBDA έχει αυξήσει την παραγωγή του Mistral 3, από 20 σε 60 μονάδες μηνιαίως, δείχνοντας ότι μπορεί να καλύψει την έντονη διεθνή ζήτηση. Ακόμη, αν υπήρχε μια μαζική παραγγελία πυραύλων από χώρες του ΝΑΤΟ, οι υπάρχοντες Stinger θα μπορούσαν να πωληθούν σε χώρες όπως η Πολωνία, η Ρουμανία ή της Βαλτικής, που συνεχίζουν να στηρίζουν την Ουκρανία, σε τιμές που θα αντανακλούσαν την επείγουσα ανάγκη τους.
Ταυτόχρονα, οι νεότεροι Stinger (FIM-92J) θα μπορούσαν να κρατηθούν σε εφεδρεία, ιδιαίτερα σε χώρες όπως η Ελλάδα, όπου η απειλή από τουρκικά Bayraktar TB2 ή πυραύλους cruise παραμένει υπαρκτή. Ενώ ο Mistral 3, με την ανώτερη τεχνολογία του, θα αναλάμβανε τον ρόλο του βασικού MANPADS στις μονάδες πρώτης γραμμής, προσφέροντας καλύτερη προστασία απέναντι σε σύγχρονες απειλές.
Στις ΗΠΑ ο Στρατός, συνειδητοποιώντας το κενό τέτοιων συστημάτων, ζήτησε το 2022 από τη Raytheon και τη Lockheed Martin να προτείνουν έναν διάδοχο του Stinger, μέσω του προγράμματος Next Generation Short-Range Interceptor (NGSRI). Οι λεπτομέρειες παραμένουν περιορισμένες, αλλά οι πληροφορίες δείχνουν ότι ο νέος πύραυλος θα έχει βεληνεκές πάνω από 8 χιλιόμετρα, βελτιωμένους αισθητήρες (πιθανότατα συνδυασμό υπέρυθρων και ραντάρ), και ικανότητα εμπλοκής στόχων με ελάχιστο θερμικό αποτύπωμα, όπως τα stealth drones.
Η Lockheed Martin προτείνει μια λύση βασισμένη στον εκτοξευτή Javelin, που θα συνδυάζει αντιαεροπορική και αντιαρματική ικανότητα, ενώ η Raytheon εργάζεται σε έναν πύραυλο με αυξημένη ταχύτητα και ακρίβεια. Το πρόγραμμα βρίσκεται ακόμα σε πρώιμο στάδιο, με τις πρώτες δοκιμές να αναμένονται το 2026-2027, και την πλήρη ανάπτυξη να ολοκληρώνεται πιθανότατα στα τέλη της δεκαετίας. Μέχρι τότε, όμως, οι ΗΠΑ θα εξαρτώνται από τα υπάρχοντα αποθέματα Stinger, που φθίνουν γρήγορα.
Η στρατηγική αυτή δεν είναι χωρίς προκλήσεις. Η μετάβαση από τον Stinger στον Mistral 3 απαιτεί εκπαίδευση, υποδομές και σοβαρή επένδυση, ενώ η πολιτική διάσταση – ως προτίμηση ενός ευρωπαϊκού όπλου έναντι ενός αμερικανικού – μπορεί να προκαλέσει τριβές με τη σημερινή αμερικανική κυβέρνηση. Όμως, τα πλεονεκτήματα υπερτερούν: ο Mistral 3 είναι διαθέσιμος τώρα, αποδεδειγμένα αποτελεσματικός, και καλύπτει κενό που δεν μπορεί να καλυφθεί εύκολα από άλλες γραμμές παραγωγής. Ενώ η Ευρώπη συνολικά έχει ανάγκη να στραφεί σε “εγχώριες” λύσεις και επενδύσεις στον τομέα των εξοπλισμών, ώστε να μπορεί να καταστεί πραγματικά αμυντικά ανεξάρτητη.
Κύπρος και άλλες 4 χώρες θέλουν περισσότερα αντιαεροπορικά Mistral
